Türkiye'de Hemşirelik Eğitimi Veren Yükseköğretim Kurumlarına İlişkin Güncel Durumun İncelenmesi*

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 150 - 157, 01.08.2018

Nilay Özkütük

Öz

Araştırma, Türkiye'de yükseköğretimde hemşirelik eğitimi veren okulların güncel durumlarını belirleyebilmek amacı ile yapılmıştır. Bu bağlamda, Türkiye'de hemşirelik eğitimi veren yükseköğretim kurumları; yapısı, yönetim ve öğretim elemanı, eğitim ve gelişim durumu gibi alt boyutları ele alınarak incelenmiş ve durum tespiti yapılmıştır. Araştırma verileri Temmuz-Ağustos 2016 tarihleri arasında yükseköğretimde hemşirelik eğitimi veren okulların resmi internet sayfalarından, Yükseköğretim Kurulunun elektronik veri tabanı ve Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi'nin kılavuzlarından faydalanılarak toplanmıştır. 2016 yılı Ağustos ayı itibari ile ülkemizde 114 fakülte/yüksekokul yükseköğretimde hemşirelik eğitimi vermektedir. Bu okullardan 28'i vakıf, 86'sı devlet üniversitesi olup, 60'ı fakülte ve 54'ü yüksekokuldur. Okullarda toplam 2188 öğretim üye ve elemanı ve 54.411 hemşirelik öğrencisi vardır. Yüksek lisans eğitimi veren 69, doktora eğitimi veren 35 okul bulunmaktadır. Okullardaki yönetici ve öğretim elemanlarının meslekleri, unvanları, okulların bulunduğu bölgeler, öğretim elemanı sayısı, eğitim sistemi, anabilim dallarına ayrılma durumu, yüksek lisans-doktora eğitimi, okulların dergi çıkarma durumu, yabancı dil eğitim durumu ve akreditasyon gibi özellikleri incelenerek genel bir durum saptaması yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre yükseköğretimde hemşirelik eğitimi veren okulların; eğitici sayısının öğrenci sayısına göre yetersiz olduğu, yaklaşık olarak 41 öğrenciye 1 öğretim elemanı düştüğü, sadece hemşirelik eğitimi veren (%34) okul yöneticilerinin %13.9'unun hemşirelik mesleğinden olduğu, tüm okul yöneticilerine bakıldığında ise yalnızca %29.6'sının mesleğinin hemşirelik olduğu gibi önemli sonuçlar elde edilmiştir. Okullar tek tek ele alındığında ise hemen her alanda aralarında büyük farklılıklar olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik , hemşirelik eğitimi , Türkiye , yükseköğretim

General situation report about the higher education institutes providing nursing education in Turkey*

Öz

Objective of this study is to determine current situation of the higher education institutes providing nursing education in Turkey. In this context, the higher education institutes providing nursing education in Turkey were scrutinized and their status were determined by considering sub-dimensions such as structure, managerial and teaching staff and education and developmental status. Research data were collected between July and August 2016 from the official internet pages of the institutes providing nursing education in higher education; from Council of Higher Education electronic database; and from the guides of Student Selection and Placement Center. As of August 2016, 114 institutes provide nursing education in higher education in Turkey. Of these institutes, 28 are foundation universities, 86 are state universities, 60 are faculties and 54 are higher schools. In these institutes, there are a total of 2188 lecturers and instructors and 54,441 nursing students. There are 69 institutes proving graduate study and 35 providing doctorate education. In these institutes general situation was determined through examining certain features such as the professions and titles of these management and education personnel; the number of instructors carrying out the teaching; regions that institutes are located; education system, setting up the department; post-graduate and doctorate education, institutes' status of issuing journal; providing foreign language education and accreditation. As a result of study following findings were obtained; in institutes providing nursing education in higher education, the number of instructors were insufficient compared to the number of students; there was only one instructor per approximately 41 students, and 13.9% of the managers of the institutes (34%) providing nursing education were from nursing profession while only 29.6% of the managers of all institutes were from nursery profession. When the schools are investigated separately, it has been concluded that there are great differences among them in terms of almost all aspects.

Anahtar Kelimeler

Higher education , nursing , nursing education , Turkey

Kaynakça

• Ergöl, Ş. (2011). Türkiye’de yükseköğretimde hemşirelik eğitimi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(1),152–155.
• Geçkil, E. ve Hacıhasanoğlu, R. (2011). Türkiye’de hemşirelik eğitimi ve insan gücü planlaması. Hemşirelik Eğitimi İzleme Komisyonu raporu.
• Hemşirelik Eğitim Programları Değerlendirme ve Akreditasyon Derneği (HEPDAK) (2013). Hemşirelik lisans programı standartları. Temmuz– Ağustos 2016 tarihleri arasında <http://www.hepdak.org.tr/images/ belgeler/b3_v2.pdf> adresinden erişildi.
• Hemşirelik Ulusal Çekirdek Eğitim Programı (HUÇEP) (2002). Komisyon raporu. Yükseköğretim Kurulunun üniversitelere gönderdiği 16.09. 2003-019528 no’lu yazısı.
• Hemşirelik Ulusal Çekirdek Eğitim Programı (HUÇEP) (2014). Temmuz–Ağustos 2016 tarihleri arasında <http://www.hemed.org.tr/ index.php?option=com_content&task=view&id=547&Itemid=178> adresinden erişildi.
• Karahan, M. (2013). Yükseköğretim kurumları kalite yeterliliklerinin öğrenci memnuniyeti ve sürdürülebilirlik açısından incelenmesi: İnönü Üniversitesi Malatya MYO uygulaması. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(3), 1–9.
• Kıran, B. ve Taşkıran, E. G. (2015). Türkiye’de hemşirelik eğitimi ve insangücü planlamasına bakış. Lokman Hekim Dergisi, 5(2), 62–68.
• Kocaman, G. ve Yürümezoğlu, H. A. (2015). Türkiye’de hemşirelik eğiti- minin durum analizi: Sayılarla hemşirelik eğitimi (1996–2015). Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 5(3), 255–262.
• Küçükcan T. (2006). Üniversitelerden beklentiler ve yüksek öğretim sisteminin aç- mazları. 22 Temmuz 2016 tarihinde <http://setav.org/tr/universitelerden- beklentiler-ve-yuksek-ogretim-sisteminin-acmazlari/yorum/329> adresin- den erişildi.
• Küçükcan, T. ve Gür B. S. (2009). Türkiye’de yükseköğretim: Karşılaştırmalı bir analiz. Ankara:SETA Yayınları.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2013). Hemşirelik deontoloji ve mesleğin sorumluluk ve yükümlülükleri. 25 Haziran 2016 tarihinde <http://www.megep.meb. gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Deontoloji%20ve%20Mesl e%C4%9Fin%20Sorumluluk%20ve%20Y%C3%BCk%C3%BCml% C3%BCl%C3%BCkleri.pdf> adresinden erişildi.
• Nursing Education Program Approval Board (NEPAB). (2013). Standards for Alberta nursingeducation program leading to initialentry to practice as a registered nurse. 25 Temmuz 2016 tarihinde <http://www.nurses.ab.ca/ content/dam/carna/pdfs/DocumentList/Standards/RN_InitialEntry_ NEPAB_Standards_Jan2013.pdf> adresinden erişildi.
• ÖSYM (2015). Kontenjan kılavuzları. 5 Ağustos 2016 tarihinde <http:// www.osym.gov.tr/belge/1-128/sureli-yayinlar.html> adresinden erişildi.
• ÖSYM (2016). Yükseköğretim programları ve kontenjanları kılavuzu. 10 Temmuz 2016 tarihinde <http://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/ 2016/LYS/TERCIH/OSYSKONTKILAVUZU29072016.pdf> adre- sinden erişildi.
• Ökdem, Ş., Abbasoğlu, A. ve Doğan N. (2000). Hemşirelik tarihi eğitimi ve gelişimi. Ankara Üniversitesi Dikimevi Sağlık Hizmetleri Meslek Yükse- kokulu Dergisi, 1(1), 5–11.
• Potempa, K. M., Redman, R. W., and Landstrom, G. (2009). Human resources in nursing education: A worldwide crisis. Collegian, 16(1), 19–23.
• Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2014). Türkiye’de sağlık eğitimi ve sağlık insan gücü durum raporu. 20 Temmuz 2016 tarihinde <http:// sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/insangucu.pdf> adresinden eri- şildi.
• T.C. Resmi Gazete (1996). Bakanlar Kurulu’nun, üniversitelere bağlı olarak sağlık yüksekokullarının kurulması kararı. T.C. Resmi Gazete, 22805, 2 Kasım 1996. Eylül 2016 tarihinde <http://www.resmigazete.gov.tr/ arsiv/22805.pdf> adresinden erişildi.
• T.C. Resmi Gazete (2016a). Öğretim Üyesi Dışındaki Öğretim Elemanı Kadrolarına Naklen veya Açıktan Yapılacak Atamalarda Uygulanacak Merkezi Sınav İle Giriş Sınavlarına İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. T.C. Resmi Gazete, 29653, 14 Mart 2016. Ağustos 2016 tarihinde <http://www. resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/03/20160314-1.htm> adresinden eri- şildi.
• T.C. Resmi Gazete (2016b). Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararname. T.C. Resmi Gazete, 29779, 23 Temmuz 2016. Temmuz–Ağustos 2016 tarihleri arasında <http://www. resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/07/20160723.pdf> adresinden erişildi.
• Texas Board of Nursing (BON) (2013). Education guideline, ratio of faculty to students in clinical learning experiences. Eylül 2016 tarihinde <https:// www.bon.texas.gov/pdfs/education_pdfs/education_nursing_guide- lines/3.8Clinical_Learning_Experiences/3-8-2-a.pdf> adresinden erişil- di.
• Tuna, R. (2015). Türkiye’de hemşire yetiştiren yükseköğretim kurumların- daki öğrenci ve öğretim elemanı dağılımı. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 2(1), 94–99.
• Ulusoy, M. F. (1998). Türkiye’de hemşirelik eğitiminin tarihsel süreci. Çukurova Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2(1), 1–8.
• World Health Organization (WHO) (2003). Nurses and midwives a force for health. Ağustos 2016 tarihinde <http://www.euro.who.int/data/assets/ pdf_file/0016/102238/E81549.pdf> adresinden erişildi.
• World Health Organization (WHO) (2009). Global standards for the ınitial education of professional nurses and midwives. Ağustos 2016 tarihinde ucation.pdf> adresinden erişildi.
• YÖK (2016a). Lisansüstü Eğitim-Öğretim Programı Açılması ve Yürütülmesine Dair İlkeler. 26 Ağustos 2016 tarihinde <http://www.yok.gov.tr/web/ guest/icerik//journal_content/56_INSTANCE_rEHF8BIsfYRx/0279/ 13282424> adresinden erişildi.
• YÖK (2016b). YÖK lisans atlası. 01 Temmuz – 30 Ağustos tarihleri arasında <https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans-anasayfa.php> adresinden erişildi.