TARİH BOYUNCA VAN İLİ VE ÇEVRESİNDE BAĞCILIK KÜLTÜRÜ

Yıl 2017, Cilt: 22 Sayı: 1, 56 - 63, 29.06.2017

Ruhan İlknur Gazioglu Şensoy Ali Tutuş

Öz

Dünya
genelinde çok uzun yıllardır varlığını sürdüren, sofralık, kurutmalık, şaraplık
olarak değerlendirilen üzüm meyvesi ve bağcılık kültürü, Anadolu ve Van yöresi
için de çok büyük öneme sahip olmuştur. Dünyadaki bu yaygın kullanım
alanlarının yanı sıra, Türkiye coğrafyası dahilinde, pekmez, cevizli sucuk,
bastık, muska, sirke gibi farklı şekillerde değerlendirilirken,  ayrıca yaprağı salamura yapılarak
tüketilmekte, özellikle ev bahçelerinde çardaklar şeklinde gölgelik olarak ve
peyzaj amaçlı kullanım alanı bulabilmektedir. Van İli
sınırları içerisinde binlerce yıldır hüküm sürmüş bütün medeniyetlere ait
bulgular da, yöre için bağcılığın kadim bir kültür olduğunu gözler önüne
sermektedir. Yörede üzüm ve üzüm ürünleri besin olarak kullanılmalarının
yanında, kültürün bir parçası olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle
bağcılığın en yoğun olarak yapıldığı ilçe olan Erciş’te, üzüm bağlarının, özel misafirlerin
ağırlandığı en değerli mekan olduğu görülmekte, türkülerde, hikayelerde,
efsanelerde üzüm bağlarına büyük yer verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Van, Bağcılık, Üzüm, Tarih

History of Viticulture In Van and Vicinity

Öz

The viniculture culture and grape, which has been present for many years in the world and consumed fresh, dried or wine, have been also a great importance for Anatolia and Van region. In addition to these common usage areas in the world, grape is consumed in different forms such as molasses, vinegar, sucuk, bastık, muska etc. in the geography of Turkey; brined grape leaves are consumed; and also its vine can be used for shade and landscape purposes. The findings of all the civilizations that have ruled for thousands of years within the borders of Van Province also reveal that the vineyard for the region is an ancient culture. In addition to the use of grape and grape products as nutrients in the region, it is part of the culture. The vineyards are considered to be the most precious place that special guests are welcomed in Erciş, the district where the most of the vineyards are present, and the vineyards are given a great deal of space in the legends.

Anahtar Kelimeler

Van, Viticulture, Grape, History

Kaynakça

• Akurgal, E.,1989. Anadolu Uygarlıkları, Net Yayınevi. s. 147-148. İstanbul
• Anonim, 2006 .http://www.dudetable.com/ContentDetail.asp?eid=5213&caid=254#aLogo
• Anonim, 2016a. https://tr.wikipedia.org/wiki/I._Argi%C5%9Fti
• Anonim 2016b. http://www.karasaban.net/tarih-oncesi-ve-antik-caglarda-uzum-bagcilik-ve-sarapcilik
• Anonim 2016 c. http://www.tuik.gov.tr/PreTabloArama.do?metod=search&araType=vt
• Anonim 2017a http://www.ercis.gov.tr/urartu-yazitlari
• Anonim 2017b http://ercis.meb.gov.tr/ercis_str.pdf
• Belli, O., 2000. Van Yoncatepe Kalesi ve Nekropolü Kazıları. Türkiye Arkeolojisi ve İstanbul Üniversitesi (1932-1999), (Ed. O.Belli), Ankara 2000, 181-190.
• Belli, O., 2012. Vangölü Havzasında Urartu Krallığı Döneminde Meyve Bahçeleri, Üzüm Bağları ve Şarap Üretimi. II. Uluslararası Doğuanadolu Bölgesi Mutfak Kültürü ve Van Yemekleri Sempozyumu.s.51-60. Van Valiliği Yayınevi. İstanbul.
• Bombardelli, E., Morazzoni, P, “Vitis vinifera L.” Fitoterapia, Sayı 66 (4), 1995, s. 291-317. Deliorman Orhan, D., Ergün, F., Orhan, 2011. N., Anadolu Medeniyetlerinde Asma (Vitis vinifera L.). Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi. 30-50. s.69-80
• Fidan, Y., 1985. Özel Bağcılık. A.Ü. Ziraat Fak. Yayınları 930. Ders Kitabı. 401.
• Gleisberg, W., 1938. Türkiye Bağcılığı Üzerinde Araştırmalar. I. Ziraat Vekaleti Neşriyatı,
• Kelen, M., 1991. Van İli Bağcılığı ve Burada Yetiştirlen Üzüm Çeşitlerinin Ampelografik Özellikleri Üzerinde Araştırmalar (yüksek lisans tezi, basılmamış). YYÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Kelen,M.ve Tekintaş, E.,1991. Erciş ve Yöresinde Yetiştirilen Üzüm Çeşitlerinin Ampeolografik Özelliklerinin Belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. Cilt :1, No :1
• Lloyd, S., 1989. Ancient Turkey, A Traveller’s History. British Museum Pres, London, 240 s.
• Oybak Dönmez, E., 2002. Arkeobotanik çalışmaların ışığında tarih öncesi Anadolu’da asma.
• Türkiye 5. Bağcılık ve Şarapçılık Sempozyumu. 5-9 Ekim. Nevşehir. 22-30
• Peker, S., 2007. 17. Yüzyıl Anadolu Sahası Türk Saz Şairlerinin Şiirlerinde Hikaye Kahramanları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Sayı 17. Konya
• Temelkuran, T., Aktaş, N., 1986. Evliya Çelebi Seyahatnamesi. Üçdal Neşriyat, 1/3, (cilt 3-4). İstanbul. 756.s. Türkben, C., Bağcılık, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No: 316, Ankara