KUR’ÂN’IN İ’CÂZ (TAKLİT EDİLEMEZLİK) OLGUSU

Yıl 2018, Sayı: 41, 277 - 308, 26.09.2018

Hayati Aydın

Öz

İ'câz, Kur'ân'ın benzerinin getirilmemesi mûcizesi ve onun bu hususta meydan okumasını ifade etmektedir. Bir yönüyle Kur'ân'ın Allah tarafından inzal edilmiş olduğunun kanıtı olan i‘câz İslam geleneğinde hayli önem arz etmektedir. İslam'ın erken döneminde Hicri III (IX) asırda telaffuz edilen bu ifade her ne kadar Kur'ân'da geçmese de önemine binaen Müslümanlar arasında hüsn-ü kabul görmüş ve yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Kur’ân, nazil olurken Araplara benzeri bir söz getirme konusunda meydan okumuştur. Tarihin kaydettiği kadarıyla Araplar Kur‘ân’a karşı kayda değer bir söz söyleyemediler. Bu da Kur’ân’ın mucizevi bir kelam olduğunu ispat etmiştir. Kur‘ân’a bu şekilde benzer bir sözün söylenememesi İ’câz konusunda yazılan kitapların ana teması olmuştur. Ancak Kur'ân çeşitli yönlerden muciz bir kelam olmasına rağmen daha çok tarih boyunca belagattaki i'cazı, yani Kur'ân'ın ifade tekniği üzerinde durulmuş, onun az bir ifadeyle çok anlam ve nükteleri ihtiva ettiği tahlil edilmeye çalışılmıştır. Ancak Kur'ân'ın mucizeliğine delalet eden başka bir takım meziyetler daha vardır. Bunlar Kur'ân'ın çok boyutlu dil kullanması ve iç insicamı; Kur'ân'ın fonetik (Nazmının) i'cazı; Kur‘ân’ın gaybî ihbarları gibi özelliklerdir. Makale Kur'ân'ın genellikle asrımıza bakan bu yönleri üzerinde durmakta ve bu hususlarda Ku'rân'ın mücize sayılıp sayılamayacağını irdelemeye çalışacaktır.

Anahtar Kelimeler

İ'câz, Belagat, Fonetik, Tahaddi (Meydan Okuma), İnsicam

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel. (1992). Müsned, İstanbul: Çağrı Yayınları. Altıkulaç, T. (2011). Hz. Ali'ye Nisbet Edilen Mushaf-ı Şerif (San'â Nushası), İstanbul: IRCICA. Âlusî, Ş. (1987) Ruhu’l-Meâni fi Tefsîri’l-Kur’âni’l Azîm ve Sebi’l-Mesânî, Beyrut: Dârü İhyâ-i Türasi'l-Arabî. Asad, M. (Ts). The Message of The Qur'ân, the Grace of God at the Beinning of The fifteenth Century of The Hijrah Company. Boullata, İssa J. (Andrew R. ed.). (1988). Approac to the History of the İnterpretation of the Qurân / The Rhetorical İnterpretation of the Qur’ân: İ’caz and Related Topic, Oxford. Buharî, Ebu Abdillah Muhammed b. İsmail.(1992). Sahîh, İstanbul: Çağrı Yayınları. Cahiz, Ebu Bekr Muhammed b. et-Tayyıb. (1991) İ'câzü'l-Kur'ân, Beyrut: Dârü'l-Ciyl. Cahiz, Ebu Bekr, Muhammed b. et-Tayyıb. (1933). Hücecü’n-Nübüvve /Resâilü’l-Cahiz (haz. Hasan es-Sendubî), Kahire: Cerrahoğlu, İ. (1979). Tefsir Usulü, Ankara: Elif Ofset. Cürcanî, A.(ts). Delâilü'l-İ'câz / Selâsu Resâil, Mısır: Dârü'l-Ma'rife. Çiçek, H. (ts). Müşkilü’l-Kur’ânı Yeniden Değerlendirmek, İstanbul: Beyan yayınları. Draz A. (2006). En Mühim Mesaj Kur'ân (Trc.Suat Yıldırım), İstanbul: Yeni Akademi yayınları. Dehlevî, Ş. V.(1987). el-Fevzü'l-Kebir fi Usluli't-Tefsir, Beyrut: Dârü'l-Beşâiri'l-İslamiyye. Dehlevî, Ş. V. (2009). Râidü’l-Ukâlâ ilâ Fehmi Esrâr-i Hilâfeti’l-Hülefâ, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye. Demirkent, I. (1998). İslam Ansiklopedisi / Herakleios md, İstanbul: TDVY. Doğrul, Ö. R. (1947). Tanru Buyruğu, İstanbul. Ebu Hayyân el-Endülüsî, Muhammed b. Yusuf.(1983). Bahrü’l-Muhît, Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1983. Goldziher, I. (1971). Muslim Studies, London: George Allen and Unwın LTD. Hattabî, Ebu Süleyman Hamd b. Muhammed.(ts). Kitabu Beyani İ'câzi'l-Kur'ân / Selâsu Resâil fî İ'câzi'l-Kur'ân, Beyrut: Dârü'l-Ma'rife. Hazin, Alâeddin Ali b. Muhammed. (ts). Tefsirü’l-Hâzin, Beyrut: Dârü’l-Fikr. İbn Âşur, M. T. (ts). et-Tahrîr ve’t-Tenvîr, Tunus: Dâru’Tunusiyye. İbn Atiyye, E. (2001). el-Muharraru'l-Vecîz fî Tefsîri'l-Kitâbi'l-Azîz, Beyrut: Dâru’l-Kitübi’l İlmî. İbn Hacer A. (1992). el-İsâbe fî Temyizi's-Sahabe, Beyrut: Dârü'l-Ciyl. İbn Hişâm, Ebu Muhammed Abdülmelik el-Meâfiri. (1992). Siyretü'n-Nebeviyye, Beyrut: Mektebeü'l-Asriyye. İbn İshak, Ebu Abdillah Muhammed. (1981). Sire (Thk. Muhammed Hamidullah), Konya. İbn Kesîr, Ebü'l-Fidâ. (ts). el-Bidâye ve'n-Nihaye, Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmi. İbn S’ad, Muhammed. (ts) Tabâkâtü'l-Kübrâ, Beyrut: Dâru Sadır. İbn Seyyidinnas b. Abdilhadi. (ts). Uyunü’l-Eser fî Fünûni’l-Meğazi ve’ş-Şemâil ve’Siyer, Beyrut: Dârü’l-Ma’rife. İmadeddin H. (1992). Kâllu ani’l-İslam, Riyad: en-Nedvetü’l-Alemiyetu li’ş-Şebabi’l-İslamî. Karaman, H. vd. (2007). Kur'ân Yolu, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları. Kurtubî, Ebu Abdillah, Muhammed b. Ahmed. (1988). el-Câmi li Ahkâmi’l-Kur'ân, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye. Kutub, S. (ts). Fî Zılâli'l-Kur'ân, Beyrut: Dârü'ş-Şürûk. Miras, K. (1985). Sahih-ı Buhari Muhtasarı Tecridi Sarih Tercümesi, Ankara: DİBY. Muslim, Ebu’l-Huseyin, b. Haccac. (1992). Sahih, İstanbul: Çağrı Yayınları.Nesefî, Ebü’l-Berekât, Abdullah b. Ahmed. (2013). Medâriku’t-Tenzîl ve Deakâiku’-Te’vîl, Beyrut: Dâru İbn Kesîr. Nisaburî, Nizameddin, Hasan b. Muhammed.(1996). Ğarâbü’l-Kur’ân ve Reğâibü’l-Furkân, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmî. Puin, Gerd R. (1996). Observation on early Qur'ân manuscripts in San'a /edited by Wild, Stefan, in The Qur'an as text, Leiden: E.J. Brill. Rağıb, İ. (ts). Müfredat fî Ğaribi’l-Kur’ân, Beyrut: Dârü’l-Marife. Razî, F. (ts). Tefsirü’l-Kebîr, Beyrut: Dârü İnyâi Türasi’l-Arabî. Rafi'î, M. S. (2004). İ'cazü'l-Kur'ân ve Belâgatu'n-Nebeviyye, Beyrut: Müessetü'l-Kitabi's-Sakafiyye. Rehnuma, Z. (h.1376). Peyamber, İran: İntişârâti Zevar. Suyutî, C.(1987). el-İtkan fî Ulumi'l-Kur'ân, Beyrut: Dâru İbn Kesîr,1987. Suyutî, C. (ts). Esbabu'n-Nüzûl, Beyrut: Dâru İbn Zeydûn. Şevkanî, Muhammed b. Ali. (1964). Fethü'l-Kadîr, Mısır: Mektebetü Mustafa el-Babi el-Halebi. Taberî, Ebu Ca'fer İbn Cerîr. (1987). Tarihü'l-Ümem ve'l-Mülûk, Beyrut: Dârü'l-Fikr. Tetik, N. (2001). Ses ve Anlam İlişkisi Bakımından Kur’ân ve Kırâat / Kur’ân ve Dil, Dilbilim ve Hermenötik Sempozyumu, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, 17-18 Mayıs 2001. Tirmizî, Ebu Isa Muhammed b. Isa. (1992). Sünen, İstanbul: Çağrı Yayınları. Vahidî, Ebü’l-Hüseyn Ali b.Ahmed. (1998). Esbabu'n-Nüzûl, Kahire: Dârü'l-Hadîs. Watt, M. (ts). Bell's Introduction to the Qur'ân, Edinburg: University Press. Yazır, M. H. (1979). Hak Dini Kur'ân Dili, İstanbul: Eser Neşriyet. Zamahşerî, Mahmûd b. Ömer. (1987). el-Keşşâf an Hakâki Ğavâmidi’t-Tenzîl, Beyrut: Dârü’l- Kitabi’l-Arabî. Zerkanî, M. A. (2005). Menahilü'-l-İrfan fî Ulumi'l-Kur'ân, Beyrut: Dârü'l-Ma'rife. Zerkeşî, B. (1971). el-Burhân fî Ulumi'l-Kur'ân, Beyrut: Dârü'l-Kütubi'l-İlmiyye.