Fonksiyonel Gıdalarda Tüketici Kararlarını Etkileyen Faktörler Üzerine Bir Araştırma: İzmir İli Örneği

Yıl 2017, Cilt: 54 Sayı: 3, 351 - 360, 28.09.2017

Gözde Sevilmiş Akın Olgun Metin Artukoğlu

https://doi.org/10.20289/zfdergi.388102

Cited By: 8

Öz

Sağlık bilinci,
kaliteli yaşam sürme arzusu, yaşam süresinin uzaması ve hastalık tedavi
ücretlerinin artması gibi nedenler tüketicileri daha sağlıklı beslenmeye
itmektedir. Bu durum da “fonksiyonel gıdalar” diye adlandırılan, beslenme
bakımından yeterli olmalarının yanı sıra, vücutta bir veya birden fazla
fonksiyon üzerine iyi olma hali sağlayan ve/veya hastalık riskini azaltma gibi
olumlu etkilere sahip olduğu belirtilen gıdaların geliştirilmesine yol
açmıştır. Fonksiyonel Gıdalar; insan fizyolojisi ve metabolik fonksiyonları
üzerinde ilave faydalar sağlayan, böylelikle hastalıklardan korunmada ve daha
sağlıklı bir yaşama ulaşmada etkinlik gösteren gıdalar veya gıda
bileşenleridir.Bu araştırmada Türkiye’de özellikle 2000’li yıllardan itibaren
market raflarında daha da fazla görülmeye başlayan bu fonksiyonel gıda
pazarında tüketici kararlarını etkileyen nedenler üzerinde durulmuştur.
Araştırmada, İzmir’de tüketicilerle yüz yüze gerçekleştirilen anket
çalışmasıyla, tüketicilerin fonksiyonel ürünlerle ilgili düşünce ve satın alma
veya almama davranışlarını anlamak amacıyla elde edilmiş orijinal nitelikli
veriler; ki kare, faktör ve kümeleme analizi gibi istatistiki analiz
yöntemleriyle yorumlanmıştır. Çalışma kapsamında, tüketicileri bu gıdaları
almaya iten ve engelleyen nedenler araştırılmıştır. Avrupa Birliği’nde yaşayan
tüketicilerin tersine, Türkiye’de daha genç ve eğitimli kesimin bu ürünleri
tüketmeye daha hevesli olduğu bulunmuştur. Öte yandan ürünün sağlık iddiası
tüketicileri bu ürünleri almaya yöneltirken eğer üründen beklenilen fayda
görülemez ve lezzet istenilen ölçüde değilse yani tüketici açısından başarısız
bir tüketim deneyimiyle sonuçlanırsa satın alım sürecinin sürekliliğinin de
gerçekleştirilemeyeceği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fonksiyonel gıdalar, tüketici davranışları, fonksiyonel gıda tüketici tercihleri

A Research on Factors Which Determines The Effect of Consumer Decisions About Functional Products: The Case of İzmir

Öz

Healt
 concerns, expectation of longer and better
lives and increasing health expenses have created a situation where consumers
are seeking out much healthier foods. This situation has caused the development
of functional foods, which include a variety of components, nutrients and
non-nutrients, which affect a range of body functions relevant either to a
person’s state of well-being, general health, and / or to the reduction of risk
of a disease. This article discusses the deciding factors of consumers when
purchasing functional foods, which began to appear on the market in Turkey
after the year 2000. The original data was collected through face to face
interviews in İzmir using a questionnaire. 
The purpose of this questionaire was to understand the consumer’s
decisions and behaviour when they were contemplating whether or not to buy
functional foods. This raw data was then processed by means of statistical
analysis (chi square, factor and cluster etc.) This analysis was then used to
investigate the reasons that would either encourage or discourage consumers
from buying functional foods. Contrary to consumers who live in the European
Union, younger and more educated consumers in Turkey are more likely to consume
functional foods. On the other hand, when the health claim or taste of the
product fails to meet consumer expectations, and ends in disapointment or
dissatisfaction, then consumers are less likely to continue purchasing the
product in the future.

Anahtar Kelimeler

Functional foods, consumer behaviour, functional foods choices of consumer

Kaynakça

• Ares, G., and, A. Ga’mbaro, 2007. Influence of Gender, Age and Motives Underlying Food Choice on Perceived Healthiness and Willingness to Try Functional Foods. Appetite, 49: 148–158.
• Batyk, I.M., 2014. Effect of Age on the Perception of Functional Foods by Residents of Polish. 2nd International Conference on Food and Agricultural Sciences, Singapore, 77.
• Bui, D.T., 2015. Consumer Acceptance of Functional Foods in Ho Chi Minh City. Eurasian Journal of Business and Economics. 8(16): 19-34.
• Chen, M. F.,2011. The Joint Moderating Effect of Health Consciousness and Healthy Lifestyle on Consumers’ Willingness to Use Functional Foods in Taiwan. Appetite 57(1): 253-262.
• De Jong, N., M. C. Ocke, H. A. C. Branderhorst, R. Friele, 2003. Demographic and Lifestyle Characteristics of Functional Food Consumers and Dietary Supplement Users. British Journal of Nutrition, 89: 273.281.
• Doğan,S.,Yıldız,O,Eyduran, E.,Kose,S.,2011. A Study on Determination of Functional Food Consumption Habits and Awareness of Consumers in Turkey, Bulgarian Journal of Agricultural Science, 17 (2): 246-257.
• Dölekoğlu,C. Ö., Şahin,A. ve Giray,F.H., 2015. Kadınlarda Fonksiyonel Gıda Tüketimini Etkileyen Faktörler: Akdeniz İlleri Örneği, Tarım Bilimleri Dergisi, 21:572-584.
• Engindeniz, S., Çukur, F., Engindeniz, D., 2006. Factors Affecting the Profitability of Peach Growing in Turkey, Agricultura Tropica Et Subtropica, 39(4):227-232.
• Ergen,A., Bozkurt,F., İnci,B.,2016. The Impact of Attitude, Consumer Innovativeness and Interpersonal Influence on Functional Food Consumption,International Business Research, 9 ( 4): 79-87.
• Gök,S., Gezginç;Y.,2016. Adana İli Örneği ile Tüketicilerin Fonksiyonel Gıdalara Yönelik Farkındalığı ,Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 47 (2): 101-106.
• Hacıoğlu,G. Kurt, G .,2012. Consumers’ Awareness, Acceptance and Attitudes towards Functional Foods: A Research in Izmır City, Business and Economics Research Journal 3(1): 161-171.
• Herath, D., Cranfield, J., Henson, S., 2008, Who Consumes Functional Foods and Nutraceuticals in Canada? Results of Cluster Analysis of the 2006 Survey of Canadians’ Demand for Food Products Supporting Health and Wellness, Appetite,51(2):256-265.
• ILSI Europe, www.europe.ilsi.org/file/ILSIFuncFoods.pdf, Erişim tarihi: 22.02.2017
• Kalaycı, Ş., 2008. Spss Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayın Dağıtım, Ankara, 349s.
• Koç, G., Uzmay A., 2015. Gıda Güvencesi ve Gıda Güvenliği Kavramsal Çerçeve, Gelişmeler ve Türkiye, Tarım Ekonomisi Dergisi, 21(1): 39-48.
• Kök Taş, T., Sezer, D. 2012. Türkiye’de Fonksiyonel Gıdaların Tüketim Araştırmaları, Ürün Çeşitliliği ve Yasal Düzenlemeler. Türkiye 11. Gıda Kongresi, Hatay. 10-12 Ekim 2012.
• Krystallis, A., Maglaras, G., Mamalis, S., 2008, Motivations and Cognitive Structures of Consumers in Their Purchasing of Functional Foods, Food Qual Prefer 19 (6), 525–538.
• Özdamar, K., 2004. Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi, Kaan Kitabevi, Cilt 1, Eskişehir,649 s.
• Özen, A. E, Bibiloni,M.M., Pons,A., Tur,J.A, 2014.Consumption of functional foods in Europe; a systematic review, Nutricion Hospitalaria,29(3):470-478.
• Öztürk Coşar, G., Engindeniz, S., 2013. Tarım Arazisi Değerlerinin Hedonik Analizi: İzmir’in Menemen İlçesi Örneği, E.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 50(3):241-250.
• Sevilmiş, G., 2008.Bazı Fonksiyonel Gıdalarda Tüketici Kararları ve Bunları Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 107 s.
• Siegrist,M., Stampfli, N.,Kastenholz, H.,2008. Consumers’ Willingness to Buy Functional Foods. The Influence of Carrier, Benefit and Trust, Appetite 51: 526–529.
• Stojanovic Z.,Filipovic J., Mugosa B., 2013. Consumer Acceptance of FunctionalFoods in Montenegro. Montenegrin Journal of Economics. 9(3): 65-74.
• Urala,N.,Lahteenmaki, L., 2007. Consumers’ changing attitudes towards functional foods. Food Quality and Preference 18(1): 1–12
• Verbeke, W., 2006. Functional Foods : Consumer Willingness to Compromise on the Taste For Health?, Food Quality and Preference, 17, 126-131p.