Osmanlı Arşiv Belgelerinde Nili Casusluk Örgütü

Yıl 2019, Cilt: 35 Sayı: 99, 1 - 30, 09.05.2019

Celil Bozkurt

https://doi.org/10.33419/aamd.557954

Öz

NİLİ casusluk örgütü, İngilizlerin Birinci Dünya Savaşı’nda kullandığı önemli istihbarat organlarından birisiydi. Yahudiler tarafından kurulan örgüt, Filistin-Suriye Cephesi’nde konuşlanmış Müttefik orduları hakkında İngiliz istihbaratına bilgi sağlamaktaydı. Osmanlı arşivleri, NİLİ ve faaliyetleri hakkında özgün bilgiler içermektedir. Türk istihbarat raporları; örgütün kurucuları, faaliyetleri ve çalışma usulleri hakkında tatmin edici bilgiler vermektedir. Türk arşivlerini göz ardı eden bir araştırma, NİLİ casusluk örgütünü sağlıklı bir şekilde analiz edemez. Büyük ölçüde arşiv belgelerine dayanan bu araştırma, Türk kamuoyunun yeterince bilmediği NİLİ casusluk örgütünün sır perdesini büyük ölçüde aralamaktadır.

Anahtar Kelimeler

NİLİ, Filistin, Casusluk, Aaron Aaronsohn, Sarah Aaronsohn

The Nili Spying Organization in Ottoman Archive Documents

Öz

NILI spying organization was one of the important inteligency agencies the British used in WWI. The organization, founded by the Jews, provided information to the British intelligence about the Allied armies deployed on the Palestinian-Syrian Front. The Ottoman archives contain original information about NILI and its activities. Turkish intelligence reports provide satisfactory information about the founders of the organization, their activities and working procedures. A research that ignores Turkish archives cannot analyze the NILI spy organization in a satisfactory way. This research, largely based on archival documents, reveals the mystery of the NILI spying organization that the Turkish public does not know enough.

Anahtar Kelimeler

NILI, Palestine, Spying, Aaron Aaronsohn, Sarah Aaronsohn

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Dahiliye Emniyet-i Umumiye Evrak Odası (DH.EUM) DH.EUM.4. Şube 10/39. DH.EUM.5.Şb / 28 - 12. DH.EUM.5.Şube 43/18. DH.EUM.5.Şube 86/43. Dahiliye Şifre (DH.ŞFR) DH.ŞFR. / 54 - 367. DH.ŞFR. 85/177. DH.ŞFR. 81/.200. DH.ŞFR.81/233. DH.ŞFR.83/99. DH.ŞFR. 569/56.1. DH.ŞFR. 49/154. Dâhiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti Kalem-i Hususi (DH.EUM.KLH) DH.EUM.KLH. 5/21. DH.EUM. 5.Şube 33/32. DH.EUM.7. Şube 3/62. DH.EUM. 4.Şube 20/60. Hariciye Nezareti Siyasi Kısım Evrakı (HR.SYS) HR.SYS. 2267/68.4. HR.SYS. 2265/7. HR.SYS. 2169/43. HR.SYS. 2456/21.
• Dosya Usulü İradeler Tasnifi (İ.DUİT) İ.DUİT.173/84 İ.DUİT 174/22.
• Bab-ı Ali Evrak Odası (BEO) BEO. 4348/326037
• Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi (ATASE) Birinci Dünya Harbi (BDH) K.327. D.403.1317. F.034.02. K.4216. D.62. F.001.13. K.4216. D.62. F.001.31. K.536. D.2094. F.044.02. K.536. D.2094. F.003. K.4216. D.62. F.001.13. K.536. D.2094. F.044.02. K.536. D.2094. F.032-02. K.536. D.2094. F.003-03. K.536. D.2094. F.021.1-2. K.4216. D.62. F.027.01.
• Resmî Yayınlar Düstur, II. Tertip, C 6, Matbaa-i Amire, Dersaadet 1334, s. 1363-1365
• Kitaplar Alkan, Necmettin, Ortadoğu’da Casuslar Savaşı NİLİ, Kronik Kitap, İstanbul 2017. Aydın, Nurullah, Osmanlı İmparatorluğunda İstihbarat, Paraf Yayınları, İstanbul 2010. Atilhan, Cevat Rifat, Filistin Cephesi’nde Yahudi Casuslar, Üstün Eserler Neşriyatı, 2. Baskı, İstanbul 1947. Atilhan, Cevat Rifat, Yahudi Casusu Suzi Liberman, Aykurt Neşriyatı, İstanbul 1961. Atilhan, Cevat Rifat, Musa Dağı, Kenan Matbaası, İstanbul 1937. Atilhan, Cevat Rifat, Musa Dağı, Aykurt Neşriyatı, İstanbul 1968. Balcı, Sezai - Balcıoğlu, Mustafa, Rothschildler ve Osmanlı İmparatorluğu, Erguvani Yayınevi, Ankara 2017. Engle, Anita, The Nili Spies, Frank Cass, London 1996. Fromkin, David, A Peace to end All Peace: The Fall of the Ottoman Empire and the Creation Modern Middle East, Henry Holt and Company, Newyork 2009. Kramer, Gudrun, A history of the Palestine: From the Ottoman Conquest to the Founding of the Israel, Princeton University Press 2008. Sheffy, Yigal, British Military Intelligence in the Palestine Campaign 1914-1918, Routledge, Newyork 2013. Taşkesen, Nurettin, Osmanlı Coğrafyasında İstihbarat Teşkilatları, Mihrabad Yayınları, İstanbul 2018. Uygur, Ziya, Osmanlı Arşiv Belgelerinde Filistin Sorunu ve Siyonizm, İstanbul 1998. Wallance, Gregory, The Woman Who Fought an Empire: Sarah Aaronsohn and Her Nili Spy Ring, University of Nebraska Press, 2018.
• Makaleler Bozkurt, Abdurrahman, “I. Dünya Savaşı Başlarında Osmanlı Devleti’nde Casusluk Faaliyetleri ve Güvenlik Algısı (1914-1915)”, Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Dergisi, S 36, Güz 2014, s.1-44. Bozkurt, Celil, “I. Dünya Savaşı’nda Filistin-Suriye Cephesi’nde NİLİ Casusluk Örgütünün Faaliyetleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Mart 2014, S 88, s.90-114. Çam, Mehmet Mert, “Birinci Dünya Savaşı’nda Filistin’deki NİLİ Ajanlarının Faaliyetleri”, Yeni Türkiye, (Ortadoğu Özel Sayısı), Ocak-Haziran 2016, S 86, s.286-291.