DRAMA CEMAAT-İ İSLAMİYE KURUMU VE MÜBADELEYE HAZIRLIK FAALİYETLERİ

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 47 - 73, 30.05.2018

Nuri Adıyeke

https://doi.org/10.32953/abad.410627

Öz

Osmanlı İmparatorluğu’nun Balkan
topraklarından çekilişinden sonra azınlık toplumu haline gelen Müslüman-Türk
cemaatleri birçok yerde ‘Cemaat-i İslamiye’ kurumlarını oluşturmuşlardır. Bir
konfederasyon şeklinde olmayıp yerel olarak çalışan bu kuruluşlar bulundukları
yerlerde Müslüman cemaatin yönetiminde çok önemli görevler üstlenmişlerdir.
Cemaat-i İslamiye kurumları Balkanlar’da birçok kentte mübadele sürecinde de
önemli roller üstlenmişlerdir. Bu çalışmada Drama Cemaat-i İslamiye kurumunun
yapısı, görevleri ve sosyal faaliyetleri incelenmiştir. Kurum son olarak
Müslüman cemaati mübadeleye hazırlamış ve göçün en az hasarla gerçekleşmesine
katkı sunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Cemaat-i İslami Kurumu, Drama, mübadele, Balkanlar

Kaynakça

• I-Vakıflar İstanbul Bölge Müdürlüğü Arşivi:Drama Cemaat-i İslamiyesi Karar Defteri, Defter no:726.Mübadil Cemaat-i İslamiyeye Aid Vakıf Defterleri ve Evrakı Kataloğu, Defter no: 41. Yunanistan’da mübadeleye tabi mahalle Cemaat-i İslamiye idareleriyle müessesat-ı hayriyye ve vakfiyelerine aid olub Yunan hükümet-i mülkiye ve askeriyesi, belediyesi dairesi, müessesat-ı gayr-ı Müslim ahali zimmetlerinde kalmış Muhtelit Mübadele Komisyonu’nun mübadil Türk veya Rum müessesat-ı hayriyesine ve evkafına aid alacakların tahsiline dair 26 Temmuz sene 1929 tarih ve 45 numaralı kararı üzerine tanzim kılınmış olan matlubatı müşir defterdir. Matlubat Defteri, Defter no: Numarasız.Yunanistan'ın Mübadeleye Tabi Mahalleri Cemaat-i İslamiye Heyetleri Tarafından Yapılan Evkaf-ı İslamiye Tasfiye Talepnameleri Bataklık, Orman, Yaylak, Kışlak Gibi Emval-i Gayri Menkuleyi Gösterir Defter, (1928-1929), Defter no: Numarasız.
• II- Araştırma ve İnceleme Eserler:Adıyeke Ayşe Nükhet, “Mübadeleye Dair Gizli Kalmış Bir Arşiv”, Toplumsal Tarih, sayı 76, Yıl: 2000, ss.17-20.Adıyeke Ayşe Nükhet, Yunanistan Sınırları İçinde Cemaat Örgütlenmeleri: Cemaat-i İslamiyeler (1913-1998), SAEMK Yayını, Ankara, 2001; Adıyeke Ayşe Nükhet, Islamic Community Brotherhood Administrations ın Greece: “Cemaat-i Islamiye 1913-1998”, SAEMK Yayını, Ankara, 2002.Adıyeke A. Nükhet - Adıyeke Nuri, “Taşınabilir Kültür Varlıklarından Mübadele Sırasında Göç Eden Makedonya ve Selanik Arşivleri”, 2. Balkanlarda Sosyal Bilimler Kongresi, 30 Mayıs-6 Haziran 2010 Prizren, (Balkanlardan 21. Yüzyılı Okumak: Geçmişin İzinden Geleceğe), Bildiriler Kitabı, c.1, (Edit: A. Vecihi Can, vd.), ss. 95-108.Adıyeke Nuri, “Mübadele Öncesi Yunanistan’daki Müslüman-Türk Azınlığa İlişkin Çok Önemli Bir Kaynak: Mecmû’â-yı Kavânîn-i Yunâniye”, Çağdaş Türkiye Araştırmaları Dergisi, c.VII, sayı 16-17 (2008-Bahar Güz), 2010, ss.227-236.Ali Tevfik, Memalik-i Osmaniyye Coğrafyası, c.III, İstanbul, 1315.Arı Kemal, Büyük Mübadele Türkiye’ye Zorunlu Göç (1923-1925), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1995.Arslan İsmail, “Selanik’in Gölgesinde Bir Sancak Merkezi: Drama (1864-1913)”, Mübadil Kentler-Yunanistan, (Edit: Müfide Pekin), Lozan Mübadilleri Vakfı Yayını, İstanbul, 2012, ss.10-30.Kayapınar Levent, “Selanik Vilayeti ve Evlad-ı Fatihan”, Mübadil Kentler-Yunanistan, (Edit: Müfide Pekin), Lozan Mübadilleri Vakfı Yayını, İstanbul, 2012, ss.47-106.Köseoğlu Mehmet, Mübadelenin İki Ucu (Drama Sancağı Sarışaban Mübadilleri Mencenos’tan Karadağ ve Üçhanlar’a), Samsun, 2013.Mecmua-yı Kavanin-i Yunaniye, (Yayınlayan: Hristaki Karagöz), Yeni Asır Matbaası, Selanik, 1921.Pekin Müfide - Turan Çimen, Mübadele Bibliyografyası: Lozan Nüfus Mübadelesi İle İlgili Yayınlar ve Yayınlanmamış Çalışmalar, Lozan Mübadilleri Vakfı Yayını, İstanbul, 2002. Taneli Baha, Dedelerimin Yaşadığı Şehir Drama, İzmir, 2011.Yıldırım Onur, Diplomasi ve Göç (Türk-Yunan Mübadelesinin Öteki Yüzü), Bilgi Üniversitesi Yayını, İstanbul, 2006.