The Pursuit of Collaboration Among The Balkan States Based On The Reports Of Turkish Embassy In Belgrade (1930-1940)

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 3, 105 - 118, 31.12.2018

Sinasi Sönmez

https://doi.org/10.30803/adusobed.445917

Öz

After winning World
War I, the Allies desired to give a structure to Europe and Middle East that
suited their own interests. They managed to leave the war as winners, although
they lost Russia, one of their allies, through the end of the war. This war caused
the end of the Ottoman Empire, Russia, and the Austro-Hungarian Empire, and it
caused the emergence of new states in two empires other than Russia. The future
of the states and mandate governments that emerged in Central Europe, the
Balkans and the Middle East became the major problem of the temporary peace
administration that was organized the way the war winners wanted. On the other
hand, the Turkish components of the Ottoman Empire, one of the states with the
greatest losses, founded a new state in Anatolia and Thrace. Turkey wanted to
once again build relationships based on peace and safety with the states that
were founded in the Ottoman Empire geography by the other Turkish components.
Italy became a winner thanks to the expansionist policy followed by Germany, a
loser, after 1930. However, they could not manage to obtain what they wanted.
The expansiveness of Italy was a predictor that the peace period that was
prepared by the winners would only last for a short time. The operations of
these countries in Central Europe, Eastern Europe, the Balkans and the
Mediterranean were a matter of concern for all countries.

The countries in the
eastern and central parts of Europe from Poland to Turkey were not content with
their current situations, and they also had a major confidence crisis among
themselves. They still knew that they had to cooperate since they were all
worried about the policies followed by Italy, Germany and the USSR in the
Balkans and Eastern Europe. Although they made efforts to collaborate to overcome this confidence crisis, including the
organization of Balkan conferences, the Little Entente and the Balkan Pact,
these organizations could not eliminate the threats to peace in the region.
Turkey monitored developments on a daily basis from embassies in Belgrade and
other cities.

Anahtar Kelimeler

Balkan Pact, Danube River Basin, Germany, Italy, Little Entente, minority

Türkiye’nin Belgrat Büyükelçiliği Raporlarına Göre Balkan Ülkeleri Arasında İşbirliği Arayışları (1930-1940)

Öz

Birinci Dünya
Savaşı’nın galip ülkeleri İtilaf Devletleri Avrupa ve Ortadoğu’yu çıkarlarına
uygun yapıya kavuşturmak istediler. Rusya gibi bir müttefiki savaşın sonlarına
doğru kaybetmelerine rağmen savaşı galip bitirmeyi başardılar.  Bu savaş Osmanlı, Rusya ve Avusturya-Macaristan
İmparatorluğunun sonunu getirdiği gibi Rusya’nın dışında diğer iki
imparatorluğun topraklarında yeni devletler ortaya çıktı. Orta Avrupa,
Balkanlar ve Ortadoğu’da ortaya çıkan devletler ve manda yönetimlerinin
geleceği, savaşın galiplerinin istediği biçimde sağlanan geçici barış döneminin
başlıca sorunları oldu. Öte yandan en ağır kayıpları yaşayan devletlerden biri
olan Osmanlının Türk unsurları Anadolu ve Trakya coğrafyasında yeni bir devlet
kurdu. Türkiye, Osmanlı İmparatorluğu coğrafyasında diğer unsurlarının kurduğu devletler
ile bölgesinde yeniden barış ve güvenliğe dayalı ilişkiler kurmaya çalıştı.
Savaşın diğer mağlubu olan Almanya’nın 1930’dan sonra izlediği yayılmacı
politika ile galipler arasında yer alan ama istediğini bir türlü elde edemeyen
İtalyan yayılmacılığı, galiplerin oluşturduğu barış döneminin uzun
sürmeyeceğinin habercisiydi. Bu ülkelerin Orta Avrupa, Doğu Avrupa, Balkanlar
ve Akdeniz’de ki faaliyetleri bütün ülkeleri kaygılandırıyordu.

Polonya’dan başlayarak
Türkiye’ye kadar uzanan Avrupa’nın Doğu ve Orta kısmında bulunan devletler
mevcut durumlarından memnun olmadıkları gibi aralarındaki güven bunalımı hat
safhada idi. Fakat İtalya, Almanya ve Sovyetler Birliği’nin Balkanlar ve Doğu
Avrupa’da izlediği politikalar bu devletleri kaygılandırdığından işbirliğine
mecbur olduklarının bilincindeydiler. Güven bunalımını aşmak için aralarında
Balkan Konferansları, Küçük Antant, Balkan Antantı gibi işbirliği çabaları
olmasına rağmen, bölgedeki barışı tehdit eden sebepleri ortadan
kaldıramamıştır. Başta Belgrad Büyükelçiliği olmak üzere Türkiye Büyükelçilikleri
vasıtasıyla gelişmeleri günü gününe takip etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Balkan Paktı, Küçük Antant, Tuna Havzası, Almanya, Azınlık, İtalya

Kaynakça

• Kitap ve MakalelerANZERLİOĞLU,Yonca (2007). “İki Savaş Arası Dönemde İtalya’nın Arnavutluk Siyaseti Karşısında Türkiye’nin Tavrı”, Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi (ICANAS) 10-15 Eylül, Ankara.ÇOLAK M. (2005); “Macaristan’da Revizyonizm ve Balkan Paktı Çerçevesinde Türkiye Macaristan İlşkileri 1923-1938), Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, Yıl 4, Sayı 8, İstanbul.D. GROSS. (1933); “Balkan Konferansları”, Çev. Dr. Muhlis Etem, Balkan Konferansına Ait Yazılar ve Zabıtlar, İstanbul. EYİCİL A., HAMDAK P. (2015); “Türkiye Irak İlişkilerinde Musul Sorunu”, KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 12 (2) Kahraman Maraş.GAYDA, V. (1933) ; “Les Pactes Militaires de la Petite Entente Contre Geneve et L’Europe”, Il Giornale d’Italie,SLOCOMBE G. (1933) ; “Une Nouvelle Carte D’Europe”, Sunday Times, “Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi; Küçük İtilafın Son Vaziyeti Hakkında” Fon Koddu: 030,10, 200-486-12, 16.03.1933.GÜNER Z. (2017); Lozan’da Türk-Yunan Mübadele Siyaseti, Siyasal Kitabevi, Ankara.KILIÇ S. (2017) ; “Musul Sorunu ve Lozan” ATAM, Sayı:71, Ankara. SARI, E. (2016); XX. (20) Yüzyıl Siyasi Tarihi, Nokta E –Book yayınevi, Antalya. SARIKOYUNCU DEĞERLİ, E. (2008); “Türkiye’nin Balkan Ülkelerine Yakınlaşma Çalışmaları”: Balkan Paktı”, Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 9/2, Eskişehir.SARIKOYUNCU, DEĞERLİ, E. (2006) ; “Atatürk Dönemi Türk Yunan Siyasi İlişkileri”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 15, Kütahya.SARINAY, Y. (2000); “Türk Yunan İlişkilerinde Mübadele Sorunu”, Atatürk 4. Uluslararası Kongresi (25-29 Ekim 1999 Türkistan- Kazakistan), Cilt:I: 667-690), Kazakistan.VON GERBACH H.(1931); “Balkan İttihadı” Vosssische Zeitung, BCA, Fon No: 030-10, 226-523-13, 15.11.1931.STEED W. (1933); “Au Tornant”, Le Sunday Times, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 030- 10, 200-486-12, 16.03.1933.
• BelgelerBCA, “Almanya- Avusturya Anlaşması Hakkında”, Hariciye Vekâleti 2. Daire Umum Müdürlüğü, Fon No: 030-10, 231-557-10, 29 Temmuz 1936.BCA, “Le Duce est Disposé a İntervenir en Albanie”, Le Daily Herald, Fon No: 030-10, 238-608-20, 18 Mayıs 1937. BCA, Fon No: 030-10, 226-523-13, 15.11.1931.BCA; Hariciye Vekâleti II. Daire Umum Müdürlüğü, “Küçük İtilafa Karşı Bir Balkan İttifakı Planına Dair”, Fon No: 030-10, 226-524-13. 20.05.1933- 23 05 1933.BCA; “Almanya Avusturya Anlaşması Hakkında”, Fon No: 030-10, 231-557-10, 29.07.1934.BCA; “Hülasa Küçük İtilaf Misakı Hakkında”, Hariciye Vekâleti 2. Daire Umum Müdürlüğü, Fon No: 030-10, 246-667-16, 24 04 1934.BCA; “Intérét de Bérlin Dans Les Pourparles de Londres: Désir d’Une Meilleur Entent, La Visite de Moussolini à Herr Hitler”, Fon No: 030-10, 238-608-30, 18 Mayıs 1937.BCA; “Londra Büyükelçiliğinin 19 Haziran 1932 Tarih ve 1837/386 numaralı Tahriratı”,. Fon No: 030-10, 226-523-21, 05.07.1932BCA; “V. Papen’in Macaristan Ziyareti Hakkında” Fon No: 030-10, 221-491-2, 21.10.1934.BCA; Dr. Nicola Milutinoviç, Orta Avrupa Cemiyetleri Teşkil Edelim”, Glace Matice Srpske, Fon No: 030-10, 200-30-10, 25 Ağustos 1937.BCA; Hariciye Vekâleti, II. Daire Umum Müdürlüğü, Fon No: 030-10, 220-486-3. 21.2.1933.BCA; Küçük İtilaf Hakkında Gazete Neşriyatı, Fon No: 030-10, 226-523-47, 28 02. 1933.BCA; Türkiye Cumhuriyeti Hariciye Vekâleti II. Daire Umum Müdürlüğü I. Şube, 030-10, 226-524-16. Fon No: 030-10, 226-523-21, 05.07.1932