Huzurevinde Kalan Yaşlılarda Malnütrisyon Sıklığı

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 2, 339 - 348, 24.12.2017

YENER Bektaş Gülüşan Özgün Başıbüyük Ziynet Çınar Faruk Ay Abdullah Alan

Öz

Nüfusun yaşlanması 21. yüzyılda öne çıkan demografik olguların başında gelmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından yapılan tanım gereği yaşlı denildiği zaman anlaşılması gereken 65 yaş ve üzeri bireylerin oluşturduğu nüfustur. Türkiye nüfusu 2023 yılında 84 milyon 247 bin olacaktır. Nüfus 2050 yılına kadar yavaş bir artış göstererek en yüksek değerini 93 milyon 475 bin ile bu yılda alacaktır. 2050 yılından itibaren düşmeye başlayan nüfusun 2075 yılında 89 milyon 172 bin olması beklenmektedir. 2012 yılında yaşlı nüfus olarak tabir edilen 65 yaş ve üzerindeki nüfus 5,7 milyon kişi, bunların toplam nüfusa oranı %7,5’tir. 2023 yılına gelindiğinde bu nüfus 8,6 milyon kişiye, oranı ise %10,2’ye yükselecektir. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TUİK) verilerine göre Türkiye’de toplam nüfus 2016 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre 79 milyon 814 bindir. TUİK sonuçlarına göre bu nüfusun 6 milyon 651 bini yaşlı bireylerden oluşmaktadır. Toplam nüfusun %8,3’ünü kapsayan yaşlı bireylerin %7,3’ü erkek iken %9,4’ü kadın bireylerden oluşmaktadır. Yaşın artması ile birlikte başta sağlık sorunları olmak üzere pek çok sorun ortaya çıkar. Beslenme durumunun saptanması, besin ögesi gereksiniminin ne ölçüde karşılandığının bir göstergesidir. Yaşlılarda beslenme durumunu olumsuz etkilen faktörler arasında yaşlanma ile birlikte olan fizyolojik değişiklikler, akut ve kronik hastalıklar, ekonomik sorunlar, yalnızlık, kendi ihtiyaçlarını karşılayamama gibi birçok etken önemli yer tutmaktadır. Yaşlı bireylerde malnütrisyon durumlarının değerlendirilmesi için Avrupa Klinik Nütrisyon ve Metabolizma Derneği (ESPEN); yaşlılarda malnütrisyon belirleyicisi olarak Mini Beslenme Değerlendirmesi (MNA) aracını kullanmaktadır. Yaşlılarda malnütrisyonun en önemli sebebi hastalıklardır. Hastalığın etkisi ile besin maddelerine olan ihtiyaç azalmakta, besinlerin alınımı ve tüketimi arasında dengesizlikler ortaya çıkmaktadır. MNA toplumda yaşlıların beslenme durumlarını saptamak amacıyla da kullanılmaktadır. Çalışmadaki veriler TUİK istatistiklerle yaşlılar, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı 2014 nüfus bilgilerine göre huzurevlerinin sayısı, kapasitesi ve bakılan kişilerin sayısına göre; güç analizi yapılarak belirlenmiştir. 330 bireyden alınan Antropometrik ölçümler ile uygulanan MNA Anketi ile veriler elde edilmiş olup SPSS (ver:22.0) paket programı yardımıyla analiz yapılmıştır. Çalışmamız kapsamında 65 yaş ve üzeri bireylerde beslenmeye bağlı olarak oluşan malnütrisyon durumun saptanması amaçlanmıştır. Örneklem grubunda yer alan 330 yaşlının beslenme durumlarının zayıf olduğu tespit edilmiştir (malnütrisyon riski: %35.1, malnütrisyon: %15.5).

Anahtar Kelimeler

yaşlılık, antropometri, beslenme, malnütrisyon, MNA

Kaynakça

• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, 2014. https://eyh.aile.gov.tr/uygulamalar/yasli-bakim-hizmetleri/genel-mudurlugumuze-bagli-huzurevleri.
• Aksoydan, E. (2008). “Yaşlılıkta Beslenme”, T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Besleme ve Fiziksel Aktiviteler Daire Başkanlığı Yayını, Yayın No:726, Birinci Basım, Ankara.
• Balcı, E., Şenol, V., Eşel, E., Günay, O., Elmalı, F., (2012). 65 Yaş ve Üzeri Bireylerin Depresyon ve Malnutrisyon Durumları Arasındaki İlişki, Türkiye Halk Sağlığı Dergisi 10(1): 37-43.
• Bano R, Alshammari WE. (2016). Mini nutritional assessment for hospitalized patients in King Khalid hospital at Hail city in Saudi Arabia. Elderly Health Journal. 2(2): 50-55.
• Barone L, Milosavljevic M, Gazibarich B. (2003). Assessing the older person: is the MNA a more appropriate nutritional assessment tool than the SGA? The Journal of Nutrition, Health & Aging. 7(1): 13- 27.
• Bauer JM1, Kaiser MJ, Anthony P, Guigoz Y, Sieber CC. (2008). The Mini Nutritional Assessment--its history, today's practice, and future perspectives. Nutr Clin Pract. 23(4):388-96. doi: 10.1177/0884533608321132.
• Bilge, A., Elbay, G., Cürgül, M., Koru, T., Şahin, S. (2017). Huzurevinde yaşayan yaşlıların bedensel ve ruhsal sağlık durumları ile beslenme durumları arasındaki ilişki, GUSBD 6(1): 40-45.
• Caselato-Sousa VM, Guariento ME, Crosta G, Pinto MAS, Sgarbieri VC. Using the mini nutritional assessment to evaluate the profile of elderly patients in a geriatric outpatient clinic and in long-term institutions. International Journal of Clinical Medicine. 2011; 2(5): 582-87.
• Chumlea, W.C., Roche, A.F., Steinbaugh, M, L. (1985). Estimating stature from knee height for persons 60 to 90 years of age. Journal of the American Geriatrics Society, 33: 116-120.
• Ghimire S, Baral BK, Callahan K (2017) Nutritional assessment of community-dwelling older adults in rural Nepal. PLoS ONE 12(2): e0172052. doi:10.1371/journal.pone.0172052.
• Gobbens RJ, Luijkx KG, Wijnen-Sponselee MT, Schols JM. (2010) Toward a conceptual definition of frail community dwelling older people. Nurs Outlook. 58(2):76–86.
• Green, S.M., Watson, R. (2006). Nutritional screening and assessment tools for older adults: literature review. Journal of Advance Nursing, 54(4), 477-490.
• Groot, C.P., van Staveren, W.A. (2002). Survey in Europe on Nutrition and the Elderly, a Concerted Action. Undernutrition in the European SENECA studies. Clin Geriatr Med, 18:699-708.
• Guigoz Y, Lauque S, Vellas BJ. (2002). Identifying the elderly at risk for malnutrition. the mini nutritional assessment. Clinics in Geriatric Medicine. 18(4): 737-57.
• Guigoz, Y. (2006). The Mini Nutritional Assessment (MNA®) review of the literature – what does it tell us? J Nutr Health Aging, 10:466–485.
• Guigoz, Y., Vellas, B. (1998). Assessing the nutritional status of the elderly: the Mini Nutritional Assessment as part of the geriatrik evaluation. Nutrition Reviews, 54, 59-65.
• Kansal D, Baliga SS, Kruthika K, Mallapur MD. (2016). Nutritional assessment among elderly population of rural Belagavi: a cross-sectional study. Int J Med Sci Public Health 5:1496-1499.
• Kuyumcu, M.E., Yeşil, Y. Oztürk, Z.A., Halil, M., Ulger, Z., Yavuz, B.B. Cankurtaran, M., Güngör, E. Erdoğan, G., Besler, T., Arıoğul, S. (2013). Challenges in nutritional evaluation of hospitalized elderly; always with mini-nutritional assessment, Eur Geriatr Med. 4(4):231-236. Küçükerdönmez Ö, Köksal E, Rakıcıoğlu N, Pekcan G. (2002). Altmışbeş Yaş ve Üzeri Bireylerde Beslenme Durumunun Değerlendirilmesine Yönelik Bir Çalışma, I.Ulusal Geriatri Kongresi, Antalya, 177.
• Lorenzo-Lopez, L., Maseda, A., de Labra, C., Regueiro-Folgueira, L., Rodriguez-Villamil, J., Millan-Calenti, J. (2017). Nutritional determinants of frailty in older adults: A systematic review, BMC Geriatrics 17:108. DOI 10.1186/s12877-017-0496-2.
• Margetts, B.M., Thompson, R.L., Elia, M., Jackson, A.A. (2003). Prevalence of risk of undernutrition is associated with poor health status in older people in the UK. Eur J Clin Nutr. 2003 Jan;57(1):69-74.
• Montejano Lozoya ve diğ. (2017), Predictive ability of the Mini Nutritional Assessment Short Form (MNA-SF) in a free-living elderly population: a cross-sectional study. PeerJ 5:e3345; DOI 10.7717/peerj.3345
• Persson MD, Brismar KE, Katzarski KS, Nordenström J, Cederholm TE. (2002). Nutritional status using mini nutritional assessment and subjective global assessment predict mortality in geriatric patients. Journal of the American Geriatrics Society. 50(12): 1996-2002.
• Phillips, M.B., Folley, A.L., Bernard, R., Isenring, E.A., Miller, M.D. (2010). Nutritional screening in community-dwelling older adults: a systematic literature review. Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition, 19(3), 440-449.
• Puts MT, Lips P, Deeg DJ. (2005). Sex differences in the risk of frailty for mortality independent of disability and chronic diseases. J Am Geriatr Soc.53(1):40–7. Rakıcıoğlu, N. (2008). “Yaşlıda Şişmanlık”, Sağlık Bakanlığı, Yayın No: 729, Ankara: Klas Matbaacılık.
• Saeidlou SN., Bektaş Y. (2009). Yaşlılarda beslenme durumunun belirlenmesinde MNA analizi. V. Ulusal Yaşlılık Kongresi 7-8 Mayıs 2009 Sivas.
• Saeidlou,S.N., Nouri, Kutluay Merdol, T., Mikaili, P., Bektaş, Y. (2011a). Assessment of the nutritional status and affecting factors of elderly people living at six nursing homes in Urmia, Iran. International Journal of Academic Research 3(1): 173-181.
• Saeidlou,S.N., Nouri, Kutluay Merdol, T., Mikaili, P., Bektaş, Y. (2011b). Assessment of the nutritional status of elderly people living at nursing homes in northwest Iran. International Journal of Academic Research 3(1): 463-472.
• Sahyoun, N.R., Jacques, P.F., et al. (1997). Nutrition Screening Initiative Checklist May Be A Better Awareness/Educational Tool Than A Screening One. Journal of the American Dietetic Association, 97, 760-764.
• Saka, B., Akın, S., Tufan, F., Bahat-Öztürk, G., Engin, S., Karışık, E., ve diğ. (2012). Huzurevi sakinlerinin malnütrisyon prevalansı ve sarkopeni ile ilişkisi. İç hastalıkları Dergisi, 19, 39-46.
• Saka, B., Kaya, Ö., Bahat Öztürk, G., Erte, N., Karan, M.A. (2010) Malnutrition in the elderly and its relationship with other geriatric syndromes, Clin Nutr 29:745-748.
• Saka, B., Özkulluk, H. (2008). İç hastalıkları polikliniğine başvuran yaşlı hastalarda nütrisyonel durumun değerlendirilmesi ve malnütrisyonun diğer geriatrik sendromlarla ilişkisi Gülhane Tıp Dergisi 50:151-157.
• Sarıkaya,D. (2013). Geriatrik hastalarda mini nütrisyonel değerlendirme (MNA) testinin uzun ve kısa (MNA-SF) formunun geçerlilik çalışması, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anailim Dalı Uzmanlık Tezi.
• Scheirlinckx K, Vellas B, Garry PJ. (1999). The MNA score in people who have aged successfully. In: Vellas B, Garry P. J, Guigoz Y, editors. Nestle Nutrition Wokshop Series Clinical & Performance Programme. Nestec Ltd. Basel.
• Soini H, Routasalo P, Lagström H. (2004). Characteristics of the mini-nutritional assessment in elderly home- care patients. European Journal of Clinical Nutrition. 58: 64-70.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2016). “Temel İstatistikler”. (http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist) Erişim Tarihi: 20.01.2017
• United Nations, (2015). World population ageing 2015. http://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/ageing/WPA2015_Report.pdf. Erişim 09 Kasım 2017.
• Ülger, Z., Halil, M., Kalan, I., Yavuz, B.B. ve diğ. (2010). Comprehensive assessment of malnutrition risk and related factors in a large group of community-dwelling older adults. Clinical Nutrition,29, 507-511.
• Visvanathan, R. (2003). Under-nutrition in older people: A serious and growing global problem. Journal of Postgraduate Medicine, 49,352-360.
• Weiner, J. S. Lourie, J. A. (1969) In Human Biology. A Guide to Field Methods. I.B.P. Handbook No.9.Oxford: Blackwell Scientific Publications.