Anadolu’da Arkeolojinin Kurumsallaşma Süreci ve Gelişimi

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 64 - 76, 30.12.2018

Serhan Mutlu Meral Başaran Mutlu

Öz

Bu
çalışmada Osmanlı İmparatorluğu'nun son zamanlarından Türkiye Cumhuriyeti
Devleti’nin kuruluş aşamasındaki arkeolojinin ortaya çıkış sürecinden ve
devletin arkeolojiye uyguladığı politikalardan bahsedilecektir. Osmanlı
İmparatorluğu’nun son dönemlerinde 19. yüzyılın ortasından itibaren batıya
yaklaşmak ve modernleşmek amacıyla tarihi eser toplayıcılığı başlamış, müzecilik
ve Osman Hamdi Bey öncülüğünde ilk kazılar başlamıştır. Cumhuriyet’in ilanının
ardından Mustafa Kemal Atatürk’ün isteği ile Anadolu’nun Türk yurdu olduğunu
kanıtlamak amacıyla yurtdışına öğrenci gönderilmiş, yurtdışından gelen yabancı uzmanlara
üniversitede ve kazılarda çalışma izni verilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti ilk
yıllarında tüm kurumları ile arkeolojiye destek olmuş ve Türk Arkeolojisi
önemli bir yere gelmiştir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı ve Cumhuriyet Arkeolojisi, Kurumsallaşma

Kaynakça

• Arsebük, G., 1983. "Dünden Bugüne Arkeoloji", Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 1, İletişim Yayınları, İstanbul: 66-75.
• Atasoy, S. 1983. "Türkiye'de Müzecilik", Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 6, İletişim Yayınları, İstanbul: 1458-1461.
• Bahrani, Z. & Çelik, Z. & Eldem, E., 2011. "Giriş: Arkeoloji ve İmparatorluk", Geçmişe Hücum Osmanlı İmparatorluğunda Arkeolojinin Öyküsü 1753-1914, Salt, İstanbul.
• Baram, U. & Carroll, L., 2004. "Osmanlı Geçmişinin Geleceği Osmanlı Arkeolojisine Başlarken", Osmanlı Arkeolojisi (eds.) Uzi Baram, Lynda Carroll, Kitap Yayınevi, İstanbul: 15-24.
• Başgelen, N., 1999. "Dünden Bugüne Müzeciliğimiz", Türkiye'de Müzecilik (ed.) Erdem Yücel, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Bayram, F., 2008. Uluslararası Kazı Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu'nun 30. Yılı Anısına Türkiye Arkeolojisi, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Dyson, S. L., 1993. “From New to New Age Archaeology: Archaelogical Theory and Classical Archaeology-A 1990s Perspective”, American Journal of Archaeology, 97/2: 195-206.
• Ebcioğlu, İ., 1983. "Türkiye'den Batı Ülkelerine Götürülen Arkeolojik Eserler", Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 1, İletişim Yayınları, İstanbul: 76-80.
• Ergin, M., 2010. "Erken Cumhuriyet Dönemi Türkiyesinde Yunan, Roma ve Bizans Dönemlerinin Algılanması ve Arkeoloji", Cumhuriyet Döneminde Geçmişe Bakış Açıları: Klasik ve Bizans Dönemleri (eds.) Scott Redford, Nina Ergin, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul: 23-43.
• Eyice, S. 1985. “Arkeoloji Müzesi ve Kuruluşu”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 6, İletişim Yayınları, İstanbul: 1596-1603.
• Holod, R. & Ousterhout, R., 2011. "Amerika'nın Antikite ile Buluşması", Osman Hamdi Bey&Amerikalılar Arkeoloji, Diplomasi, Sanat, Pera Müzesi Yayınları, İstanbul: 25-27.
• Koşay, Z. H., 1974. Etnoğrafya, Folklor, Dil, Tarih v.d. Konularda Makaleler ve İncelemeler, Ayyıldız Matbaası, Ankara.
• Myres, L. J., 1910. T”he Cesnola Collection of Cypriote Antiquities: Third Report”, The Metropolitan Museum of Art Bulletin, 5(10): 229-233.
• Özdoğan, M., 2012. 50 Soruda Arkeoloji, Bilim ve Gelecek Kitaplığı, İstanbul.
• Özdoğan, M., 2011. Arkeolojik Kazılar Bilimsel Çalışma mı? Toprak Hafriyatı mı?, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Özdoğan, M., 2006a. Arkeolojinin Politikası ve Politik Bir Araç Olarak Arkeoloji, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Özdoğan, M., 2006b. "Türkiye Arkeolojisine Tarihsel Süreç İçinde Bir Bakış", Uluburun Gemisi 3000 Yıl Önce Dünya Ticareti, (eds.) Ünsal Yalçın, Cemal Pulak&Rainer Slotta, Deutshes Bergbau-Museum Bochum Yayınları, Bochum: 29-43.
• Özgünel, C., 2010. "Cumhuriyet Arkeolojisi ve Ekrem Akurgal Okulu", Cumhuriyet Döneminde Geçmişe Bakış Açıları: Klasik ve Bizans Dönemleri (eds.) Scott Redford, Nina Ergin, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul: 169-180.
• Özgünel, C., 1986. "Cumhuriyet Döneminde Türk Arkeolojisi", Belleten Cilt L, Sayı 198, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara: 895-913.
• Papoulidis, K., 2010. "Konstantinopolis Rus Arkeoloji Enstitüsü (1894-1914): Kuruluşundan Bugüne", Cumhuriyet Döneminde Geçmişe Bakış Açıları: Klasik ve Bizans Dönemleri (eds.) Scott Redford, Nina Ergin, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul: 221-226.
• Redford, S. & Ergin, N., 2010. "Giriş", Cumhuriyet Döneminde Geçmişe Bakış Açıları: Klasik ve Bizans Dönemleri (eds.) Scott Redford, Nina Ergin, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul: 14-16.
• Renfrew, C., 1980. "The Great Tradition versus the Great Divide: Archaeology as Anthropology?", American Journal of Archaeology, 84: 287-298.
• Serbestoğlu, İ., & Açık, T., 2013. “Osmanlı Devleti’nde Modern Bir Okul Projesi: Müze-i Hümayun Mektebi”, Akademik Bakış, Cilt 6, Sayı 12: 157-172.
• Shaw, W., 2004. Osmanlı Müzeciliği Müzeler, Arkeoloji ve Tarihin Görselleştirilmesi, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Texier, C., 2002. Küçük Asya Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi (çev.) Ali Suat, Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı, Ankara.
• Yazıcı, N., 2003. “Osmanlı’nın İlk Mimarlik Kitabı: Usul-u Mimari-i Osmani”, Arkitekt, 497: 12-19.
• Yegül, K. F., 2010. "Akademik Dünyanın Ulvi Salonlarından Anadolu'nun Tozlu Tepelerine: Barış ve Savaş Döneminde Birinci Sardis Ekspedisyonu (1909-1926) ve Howard Crosby Butler", Cumhuriyet Döneminde Geçmişe Bakış Açıları: Klasik ve Bizans Dönemleri (eds.) Scott Redford, Nina Ergin, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul: 75-122.
• Yücel, E., 1999. Türkiye'de Müzecilik, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.