Gelibolulu Mustafa Âlî: Fursatname

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 171 - 220, 30.04.2019

İsmail Hakkı Aksoyak

https://doi.org/10.34083/akaded.545784

Cited By: 17

Öz

Bu çalışmada hayatı boyunca yılmadan
çalışarak onlarca tarih ve edebiyat eseri kaleme almış Gelibolulu Mustafa Âlî’nin
Fursatnâme adlı eseri üzerinde durulacaktır. Gelibolulu Âlî, eserini 1580 (980)
yılında sadrazam Sinan Paşa’nın isteğiyle yazmaya başlamıştır. Eser, Gelibolulu
Âlî’nin, Lala Mustafa Paşa’nın 1578-80 yıllarında düzenlediği Azerbaycan ve Şirvan
seferlerini anlattığı Nusretnâme adlı eserinin devamıdır ve Sinan Paşa’nın Gürcistan
seferini konu edinmektedir. Ancak Sinan Paşa’nın tasarladığı fetihleri yapmadan
Temmuz 1581’de aniden İstanbul’a dönmesi üzerine Gelibolulu Âlî, eser üzerinde çalışmayı
bırakmış ve eser yarım kalmıştır. Eser hacim olarak küçük olmakla birlikte,
gerek içeriği gerekse Gelibolulu Âli’nin hayatındaki etkisi açısından büyük öneme
sahiptir.

Fursatnâme’nin tek nüshası,
Berlin, Preussische Staatsbibliothek nıs. or. oct. 2927’dedir. Eser ilk defa
1989 yılında Rana von Mende tarafından ele alınmış ve Arap harfli metnin daktilo
edilmiş hâli Almancaya çevirisiyle birlikte yayımlanmıştır. Eserle ilgili bir
değerlendirme de Cornell H. Fleischer tarafından yapılmıştır. Ancak şimdiye
kadar Fursatnâme’nin Latin harflerine aktarımı yapılmamıştır. Bu çalışmada
Fursatnâme’nin çeviri yazı metni, bazı notlarla birlikte yayımlanmaktadır. Böylece
Türk edebiyatı çalışmalarındaki bir eksikliğin giderilmesi amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Gelibolulu Mustafa Âlî, Fursatname, Gürcistan Seferi

Kaynakça

• Ağacanov, Kamil(2002). Gürcistan`ın Dış Politikasına Yön Veren İç Etkenler [The Domestic Factors Which Affect Georgian Foreign Policy]. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.Alsırt, Figen Tavil(2009). Bağımsızlık Sonrası Gürcistan'ın Yeniden Yapılanması Ve Bu Süreçte Türkiye İle İlişkileri [Reconstruction of Georgia in the Post İndependence Period and Georgian-Turkish Relations in this Process].Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Atılım Üniversitesi.Bağçeci, Ahmet(2004). L'Adjarie dans la Georgie post-Sovietique: La Periode d'Aslan Abachidze (1991-2004) [Sovyet Sonrası Gürcistan'da Acara, Aslan Abaşidze Dönemi (1991-2004)].Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Galatasaray Üniversitesi.Çebi, Şengül(2006). Turkish Foreign Policy Toward Transcaucasia On Regional Conflicts İn Georgia [Gürcistan’daki Bölgesel Çatışmalar Ekseninde Transkafkasya’da Türk Dışpolitikası].Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Fatih Üniversitesi.Çelebioğlu, Tuğba(2005). 1990 Sonrası Türkiye-Gürcistan İlişkileri [The Relations of Turkey and Georga After 1990].Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.Danacı, Münife(2007). The of the European Union in the Democratization Process of Georgia [Gürcistan'ın Demokratikleşme Sürecinde Avrupa Birliği'nin Rolü]. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi.Doğan, Mehmet Aras(2008). Azerbaycan ve Gürcistan’da Yaşanan Demokratikleşmenin Yapısal Sorunları [Structural Problems of Democratization in Azerbaijan and Georgia]. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi.Eğilmez, Savaş(2001). Selçuklu-Gürcü İlişkileri (1060-1157) [The Relations of Seljuks and Georgians (1060-1157)]. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi. Fazla, Hüseyin(2001). Türkiye'nin Bölgesel Güvenliğinde Gürcistan'ın Yeri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.Fleischer, Cornell H.(2008). Tarihçi Mustafa Âlî Bir Osmanlı Aydın ve Bürokratı. Çev: Ayla Ortaç, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. Guniava, Gela(2007). Türk-Rus İlişkileri ve Gürcistan (xx. Yüzyılın İlk Çeyreğinde) [Turkish-Russian Relations and Georgia (First Quarter of the XX Century)].Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.Gümüş, Nebi(2000).16. Asır Osmanlı-Gürcistan İlişkileri. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.Gümüş, Nebi(1993). Osmanlı Devletinin Gürcistan Siyaseti (1808-1839). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.Kafkasyalı, Emine Gülselcen(2007). ABD-Rusya Hegemonya Mücadelesinde Gürcistan ve Gül Devrimi [Georgia in US-Russia Hegemony Competition and Rose Revolution].Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.Kalaycı, Ünal(2008). Tsalka (Parmaksız) Urumları Ağzı/ Gürcistan [Tsalka (Parmaksiz) Urums Dialect/ Georgia]. Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi.Kesgin, Gökçen(2005). Le Dilemme de la Politique Etrangere Georgienne Entre la Russie et l'occident Pendadt la Periode de Chevardnadze [Şervardnadze Söneminde Gürcistan Dış Politikasında Rusya Batı İkilemi].Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Galatasaray Üniversitesi.Kızılbuğa, Esra(2006).Russian İnvolvement in the Abkhaz-Georgian Conflict [Rusya`nın Abhaz-Gürcü Çatışmasına Müdahalesi]. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi.Kiremitçi, İlker(2004). Thrace on the East: Georgia? [Doğu'daki Trakya: Gürcistan?]. Yüksek Lisans Tezi: Ankara: Bilkent Üniversitesi.Kuzu, Ayşe Mine(2008). Elite Led Democratization in Georgia [Gürcistan'da Seçkinler ve Demokratikleşme]. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi.Mende, Rana von(1989). Mustafa Âlî’s Fursatname, Klaus Schwarz, Berlin. Mert, Okan(2004). Gürcistan’ın Kafkas'larda Jeopolitik Önemi ve Türkiye'nin Kafkasya Politikasında Gürcistan [The Geopolitical Importance of Georgian in Caucasia and Georgia in the Caucasion Politics of Turkey].Yüksek Lisans Tezi: İzmir: Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Yüksek Lisans..Mutlu, Kerim(2007). Sinop'ta Sosyo-kültürel ve Dini hayat- Gürcüler örneği- [Socio-Cultural and Religious Life in Sinop - the Geeorgians sample-]. Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Yüksek Lisans.Otruş, Barış(2004). Gürcistan Örneğinde Transkafkasya'da Güçler Çatışması [The Power Dispute Over Transcaucasia on the Example of Georgia]. Yüksek Lisans Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi.Özsoy, Cengiz(2004). Bağımsızlıktan Sonra Gürcistan'daki Gelişmeler ve Türkiye'ye Olan Yansımaları. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.Öztürk, Ülkü(1996). Ethnic Revival and Ethnic Conflist in Georgia [Gürcistan`da Yaşanan Etnik Uyanış ve Etnik Çatışmalar]. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi.Sancak, Kadir(2000). Gürcistan`ın Kafkasya`daki Yeri [The Place place of Georgia in the Caucasia]. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.Shantadze, Badri(2006). Gürcistan'nın Komşuları ile İlişkileri ve Jeopolitik Etkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi.Sürmeli, Serpil(1997). Türkiye-Gürcistan İlişkileri. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.Taşkın, Mete(2006). Bağımsızlığından Sonra Gürcistan Türkiye İlişkileri [Turkey Georgia relations]. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.Tekin, Caner(2009). Colorful Revolutions in Serbia, Georgia and Ukraine: A-state Based Approach [Sırbistan, Gürcistan ve Ukrayna'da Renkli Devrimler: Devlet Merkezli Bir Yaklaşım]. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.Torun, Alparslan(2006). Türkiye'nin Jeoekonomik Stratejilerinde Gürcistan'ın Yeri [Georgia's Place in Turkey's Geoeconomic Strategies]. Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Yüksek Lisans.Tuncer, Nil(2006). La question de L'Abkhazie Dans Les Relations Russo-Géorgiennes [Rus-Gürcü İlişkilerinde Abhazya Sorunu. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Galatasaray Üniversitesi.Uludağ, Mehmet Bülent(1993). Rusya ve Sovyetler Birliği'nde Gürcüler ve Gürcistan. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.Uşun, Kamil Murat(2006). Geçmişten Günümüze Türk-Gürcü İlişkileri [Turk-Georgian Relations in History and at Present]. Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi.Valeriy, Morkva(2004). The Georgian Kingdoms of the South Western Caucasus in Ottoman-Russian Relations, 1783-1806 [Güney Batı Kafkasya'daki Gürcü Krallıkları Osmanlı-Rus İlişkilerinde, 1783-1806]. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Bilkent Üniversitesi.Yalçın, Yavuz Mustafa(1996). Georgian-Abkhaz Ethnic Conflict: A Case in Moscow's Nationality Policy [Moskova'nın Milliyet Siyasetinde Gürcü-Abhaz Etnik Çatışması]. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Bilkent Üniversitesi.Yöndemli, Azime(2009). Soğuk Savaş Sonrası Gürcistan Dış Politikası ve Türkiye’ye Etkileri [Georgia’s Foreign Policy After the Cold War and Impacts on Turkey]. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ufuk Üniversitesi.