Mevzuatta Son Dönemlerde Meydana Gelen Gelişmeler Bağlamında Çevresel Açıdan Korunan Alan Yönetiminin Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 10 Sayı: 4, 29 - 44, 28.12.2018

Bayram Coşkun Duygu Ak Çiğdem Pank Yıldırım

Öz

Türkiye’de 1983 yılında “Çevre
Kanunu”nun kabul edilmesi ve Türkiye’nin çevre konusunda taraf olduğu
uluslararası sözleşmeler, sahip olunan çevresel değerlerin korunması yönünde
bilinçli ve sistematik çalışmaların başlatılmasını ve sürdürülmesini
sağlamıştır. Ancak gerek küresel düzeyde gerekse de ulusal düzeyde çevrenin ve
çevresel değerlerin korunmasına yönelik bilinç gün geçtikçe gelişmektedir. Bunların
yanında Türkiye’nin Avrupa Birliği adaylığı süreci de çevre yönetimi konusunda
olumlu katkılar yapmıştır. Bu olguların etkisiyle bir taraftan çevre mevzuatı,
diğer taraftan da çevre yönetimi/çevresel alanların korunmasına yönelik yönetim
faaliyetleri değişmekte ve yeni bir çehre kazanmaktadır. Bu kapsamda 2011
yılında merkezi yönetim düzeyinde çevre yönetiminin yeniden yapılandırılması
gerçekleşmiş ve Çevre ve Orman Bakanlığı kapatılarak çevrenin korunması ve
geliştirilmesi sorumluluğu Çevre ve Şehircilik Bakanlığına verilmiştir. Aynı
zamanda önemli bir korunan alan kategorisi olan özel çevre koruma bölgelerinden
sorumlu olan Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı kapatılmıştır.  Anılan Başkanlığa 383 sayılı KHK ile verilen
görev, yetki ve sorumluluklar Çevre ve Şehircilik Bakanlığına devredilmiştir.
Bakanlığın çalışmaları sonucunda çıkarılan “Korunan
Alanların Tespit, Tescil ve Onayına İlişkin Usul ve Esaslara Dair Yönetmelik”
ve buna dayalı olarak yapılan işlemler neticesinde mevzuatımıza girmiş olan
“milli parklar”, “tabiat parkları”, “tabiatı koruma alanları”, “doğal sit
alanları”, “özel çevre koruma bölgeleri” gibi korunan alanlar yanında doğal sit
alanları için “kesin korunacak hassas alan” “nitelikli doğal koruma alanları”
gibi yeni koruma statüleri de oluşturulmuştur.

Bu çalışma ile Türkiye’de
çevre yönetimi ve korunan alanlara ilişkin mevzuat düzenlemeleri
özetlenmektedir. Çalışmanın temel amacı, Türkiye’de 2010’dan sonra korunan
alanlara yönelik ortaya çıkan gelişmeleri mevzuat ve yönetim açısından incelemektir.
Bu kapsamda Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçiş ile birlikte genelde çevre
yönetimi, özelde korunan alanların yönetimine ilişkin gelişmeler de ele alınmış
ve değerlendirilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Çevre, Çevrenin korunması, Çevre yönetimi

Kaynakça

• Akyarlı, A.; Yüksel, Y.; Çevik, E.; Yalçıner, A. C. ve Güler, I. (2002). Kıyı Bölgesi Yönetimi ve Sorunları. Türkiye Mühendislik Haberleri Dergisi, 420-421-422, 65-68.Aksu, Ceren (2011) Sürdürülebilir Kalkınma ve Çevre, Güney Ege Kalkınma Ajansı.Arat, Z. (2000). 1970lerden Sonra Çevrede Kurumsal Yapının Gelişimi. İçinde Türkiye’de Çevrenin ve Çevre Korumanın Tarihi Sempozyumu (ss.166-176). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını.Arda, S. S. (2003). Türkiye’de Doğa Koruma Alanı Uygulamaları ve Avrupa Birliği Mevzuatı İle Karşılaştırılması (Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.Arpa, N. Y. (2011). Türkiye’de Korunan Alanların Belirlenmesi, Planlanması ve Yönetimi Sürecinde Katılımcılığın Değerlendirilmesi: Sultan Sazlığı Milli Parkı (Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.Beş Yıllık Kalkınma Planları, www3.kalkinma.gov.tr/.Bozkurt, Y. (2010). Avrupa Birliği’ne Uyum Sürecinde Türkiye’de Çevre Politikalarının Dönüşümü. Bursa: Ekin Yayınevi.Can, Ö. ve Taş, B. (2012). Ramsar Alanları İçinde Yer Alan Cernek Gölü ve Sulak Alanının (Kızılırmak Deltası, Samsun) Ekolojik ve Sosyo-Ekonomik Önemi. Tubav Bilim Dergisi, 5 (2), 1-11.Demirayak, F. (2006). Türkiye’de Korunan Alanlar İçin Yeni Bir Yaklaşım (Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.Demircan, S. (2000). Tarih Boyunca Sulak Alanlar. İçinde Türkiye’de Çevrenin ve Çevre Korumanın Tarihi Sempozyumu (ss.108-118). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını.Egeli, G. (1996). Avrupa Birliği ve Türkiye’de Çevre Politikaları. Ankara: TÇV Yayını.Eğe, M. (2006). Türkiye’de Özel Çevre Koruma Bölgelerinin Yönetim Sorunları Pamukkale Özel Çevre Koruma Bölgesi Örneği (Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.Ekmeztoglou, T., Balodimos, A. ve Budak, S. (2001). Avrupa Birliği’nin Çevre Politikası ve Türkiye’nin Uyumu. İstanbul: İktisadi Kalkınma Vakfı.Ercan, G.F. (1996). Avrupa Topluluğu’nda ve Türkiye’de Çevre Mevzuatı (Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.Erim, R. (2000). Çevre İle İlgili Hukuksal Düzenlemeler. İçinde Türkiye’de Çevrenin ve Çevre Korumanın Tarihi Sempozyumu (ss.177-193). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını.Eroğlu, S. (2014). Milli Parklar Kanununda Belirlenen Korunan Alan Metodolojisi. Denetişim, 13, 85-90.Güneş, A. M. (2012). “Uluslararası Çevre Hukuku Üzerine Bir İnceleme”, İÜHFM C. LXX, S. 1, s. 83–114.Güneş, G. (2011). Korunan Alanların Yönetiminde Yeni bir Yaklaşım: Katılımcı Yönetim Planları. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 3 (1), 47-57.Gürer, İ. ve Yıldız, F. E. (2008). Türkiye’nin Sulak Alan Politikalarına Genel Bir Bakış: Sultansazlığı Sulak Alanı Örneği. TMMOB 2. Su Politikaları Kongresi’nde sunulan bildiri, İnşaat Mühendisleri Odası, Ankara.http://www.tukcev.org.tr/tabiati-koruma-alanlarihttp://www.kulturvarliklari.gov.tr/Karaman, Z. T. (2013). Çevre Yönetimi ve Politikası. 2.Baskı, İzmir: Yakın Kitabevi.Kaya, Y. (2012). Uluslararası Çevre Anlaşmalarına Uyum Sorunu. Bursa: Ezgi Kitabevi.Kayhan, A. K. (2013). “Birleşmiş Milletler Çevre Programı Üzerine Bir İnceleme”, Public and Private International Law Review, Volume: 33, Issue: 1, 61 - 90Keleş, R.-Hamamcı, C. (2002). Çevrebilim, İmge Kitabevi, 4. Baskı, AnkaraKeleş, R. (2015). 100 Soruda Çevre, Çevre Sorunları ve Çevre Politikası. Genişletilmiş 2.Baskı, İzmir: Yakın Kitabevi.Kılıç, S. (2001). “Uluslararası Çevre Hukukunun Gelişimi Üzerine Bir İnceleme”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, 131-149.Kurdoğlu, O. (2007). Dünyada Doğayı Koruma Hareketinin Tarihsel Gelişimi ve Güncel Boyutu. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 8 (1), 59-76.Orman ve Su İşleri Bakanlığı (2013). Sulak Alanlar. http://www.turkiyesulakalanlari.com/wp-content/uploads/sulak-alanlar-kitab%C4%B1-bask%C4%B1-onay%C4%B1-i%C3%A7in.pdf adresinden edinilmiştir.Şengün, H.(2015). “Türkiye’de Çevre Yönetimi ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Uygulamaları”, Strategic Public Management Journal (SPMJ), Issue No: 1, October, 109-130 Türkiye Çevre Vakfı. (2001). Avrupa Birliği’nde ve Türkiye’de Çevre Mevzuatı. Ankara: Önder Matbaa.Pallemaerts, M. (1997). “Stockholm'den Rio'ya Uluslararası Çevre Hukuku: Geleceğe Doğru Geri Adım Mı?”, (Çev. Bülent Duru), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi Cilt: 52 Sayı: 1, 613-632Yazgan, N. (2000). Türkiye’de Son 25 Yılda Çevrenin Değişimi. İçinde Türkiye’de Çevrenin ve Çevre Korumanın Tarihi Sempozyumu (ss.15-20). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayını.Yıldırım, U. ve Budak, S. (2005). Son Gelişmeler Işığında Avrupa Birliği Çevre Politikasında Değişimler ve Türkiye’nin Politik Yaklaşımı. Marmara Avrupa Araştırmaları Dergisi,13 (1-2), 177-210.www.mevzuat.gov.trwww.milliparklar.gov.tr