Box-Behnken Yöntemi ile Soma Kömür Atıklarından (-0,5 mm) Temiz Kömür Eldesi için Deney Tasarımı ve Regresyon Analizi

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 1, 203 - 212, 28.05.2019

Muhammed Fatih Can Eyüp Sabah

Öz

Burada ELİ (Manisa-Soma) şlam havuzundan alınan ince boyutlu (-0,5 mm) atık kömürlerin en ekonomik zenginleştirme prosesi ile çevreye zarar vermeden tekrar ülke ekonomisine kazandırılması hedeflenmiştir. Zenginleştirme işleminde, kömüre eşlik eden kil minerallerinin hidrosiklonla uzaklaştırılması amaçlanmış, böylece temiz kömürün kül içeriğinin azaltılmasına çalışılmıştır. Hidrosiklonda gerçekleştirilen zenginleştirme testlerinde, deney parametreleri MINITAB 17 programında Box-Behnken deney tasarım yöntemi ile belirlenmiş ve sonuçlar Box-Behnken regresyon yöntemiyle analiz edilerek optimum parametreler tespit edilmiştir. Isıl değeri 1754 kcal/kg ve kül içeriği %54,87 olan atıktan, hidrosiklonda gerçekleştirilen ayırma işlemi sonrasında %55,75 kömür kazanma verimiyle 2573 kcal/kg ısıl değere sahip %42,60 kül içerikli kömür kazanılmıştır. Elde edilen temiz kömürün toplam kükürt içeriği %0,59 olup, yanıcı kükürt oranı %0,05’dir.

Anahtar Kelimeler

Kömür Atığı, Hidrosiklon, Box Behnken, Deney Tasarımı

Kaynakça

• Abd Elrahiem, F.H., 2003, Carrier flotation for desulfurization and deashing of difficult to float El-Maghara Coal, Ore Dressing, 10(5), 10-17.
• Arslan, N., Canbazoğlu, M. ve Ulusoy, U., 1999, Yeniçubuk Gemerek linyit kömürlerinin MGS ile yıkanabilirliğinin araştırılması, Türkiye 16. Madencilik Kongresi ve Sergisi, Ed: Ü. Atalay, C. Hiçyılmaz, S. Ersayın ve E. Tercan, Ankara, 321-326. Box G., Behnken D., 1960, Some new three level designs for the study of quantitative variables, Technometrics, 2, 455–475.
• Çiçek, T., Cöcen, İ., Engin, V.T. ve Demir, S., 2002, “Recovery of Fine Coal From Tailings of Coal Washing Plants”, IXth International Mineral Processing Symposium, Ed: Prof. Dr. S. Özkol, v.d., Cappadocia-Turkey, pp.198.
• Çiçek, T., Cöcen, İ., Engin, V.T., Cengizler, H., 2008. An efficient process for recovery of fine coal from tailings of coal washing plants, Energy Sources, Part A: Recovery, Utilization, and Environmental Effects, 30(18), 1716-1728.
• Kempnich, R. J., Coal Preparation—A World Review, In Proceedings of the XX International Coal Preparation Conference, Lexington, KY, Primedia, Stamford, Connecticut 2003, 17–39.
• Li, B., Tao, D., Ou, Z. ve Liu, J., 2003, Cyclomicrobubble column flotation of fine coal, Separation Science of Technology, 38(5), 1125-1140.
• TS-ISO 1171 Katı minereal yakıtlar-kül miktarı tayin, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, İ., Ateşok, G. ve Çelik, M.S., 1995, Laboratuvar-Pilot Tip Multi Gravite Cihazı İle Kömür-Su Karışımları İçin Süper Düşük Küllü Kömür Üretimi, Türkiye 14.
• Madencilik Kongresi, 6-9 Haziran, 443-448. Yüce, A.E., Kangal, O., Özer, M., Kökkılıç, O., Güney, A., Önal, G., 2007. Evaluation of coal fines from tailings, XII. Balkan Mineral Processing Congress, 347-351.
• 1-https://www.bp.com/content/dam/bp/en/corporate/ pdf/energy-economics/statistical-review-2017/bp-statistical-review-of-world-energy-2017-full-report.pdf (07.05.2018)
• 2- https://support.minitab.com/en-us/minitab/18/, (07.05.2018)