Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Kullanılan Ders Kitaplarındaki Görsellerde Toplumsal Cinsiyet

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 1, 62 - 84, 14.06.2019

Yusuf Aydın

Öz

Yabancı dil
öğretiminde, geçmişten günümüze en çok kullanılan materyallerin başında yazılı
metinler gelmektedir. Bugün de dil öğretiminde ağırlıklı olarak yazılı
metinler, bu yazılı metinlerden seçilmiş örnekleri bir araya getiren ve çeşitli
görsellerle desteklenmiş ders kitapları kullanılmaktadır. Yabancı dil olarak
Türkçe öğretimi için de çeşitli ders kitapları hazırlanmıştır. Bu kitaplar
aracılığıyla Türkçe öğrenenler okudukları metinler ve görseller aracılığıyla
sadece dil öğrenmekle kalmazlar, aynı zamanda Türk toplumuna ait kültürel
kodları da çözerler. Çünkü yazılı metinler ve görseller içinde üretildikleri
toplumun yaşayışına ve kültürüne ait izler taşır.

Bir toplumun
kültürünü tanımada kadın önemli yere sahiptir. Toplumun işleyişinin ve
yaşayışının tam olarak ortaya konulabilmesi için kadının da bilinmesi gerekir. Kadının
günlük hayattaki konumu, sosyal yaşantısı, giyimi, toplumun ona yüklediği
roller, aile içerisindeki ilişkileri vb. yazılı metinlere ve görsellere yansır.
Bu yansıma ile Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin zihinlerinde kadın
imgesi oluşur, oluşturulmaya çalışılır. Bu çalışmada, Gazi Üniversitesi TÖMER
Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Seti’nde yer alan metin ve görsellerde kadın
imgesi toplumsal cinsiyet rolleri üzerinden incelenmiştir. Araştırma nitel
paradigmaya dayalı olarak yürütülmüş ve veri toplama tekniği olarak doküman
incelemesi kullanılmıştır. Ders kitaplarında yer alan görseller belirlenen
kategoriler çerçevesinde çözümlenmiş, bulgular yüzde ve frekans verilerek
gösterilmiştir.

Elde edilen verilere
göre kitaplarda erkek görsellerin sayısı kadın görsellerin sayısından fazladır.
Görsellerin icra ettikleri meslekler toplumsal cinsiyet kalıp yargılarına uygun
olduğu noktalar vardır. Ev işleri çok büyük oranda kadın görsellerin ile
verilmektedir ve kadınlar ev içinde daha fazla gösterilmektedir. Sonuç olarak
toplumsal cinsiyete ilişkin bir takım kalıp yargıların, örneğin ev işleri ile
daha çok kadınların ilgilenmesi gerektiği, kadınların belli mesleklerde daha
başarısız oldukları gibi, görseller aracılığıyla da sunulduğu ortaya çıkmıştır. 

 

Anahtar Kelimeler

Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi, Kadın imgesi, Gazi Tömer

Kaynakça

• Arslan, Ş. A. (2000). Ders kitaplarında cinsiyetçilik. T.C. başbakanlık kadın statüsü ve sorunları genel müdürlüğü.
• Asan, H. T. (2006). Ders kitaplarında cinsiyetçilik ve öğretmenlerin cinsiyetçilik algılarının saptanması. Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Best, John W. ve Kahn, James V. (2006). Research in education. Pearson Education Inc.
• Brown, Donald E. (1991). Human Universals. New York City.
• Somersan-Gemalmazoğlu, B., Kılıç, B., Tubin R., (2004). Türkiye’de kadının toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin üniversite öğrencilerinin tutumu. Ayşegül Güçhan (Ed.) Kadın çalışmalarında disiplinlerarası buluşma III. cilt içinde (ss. 349-359), Yeditepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi.
• Çaha, H., Aydın, E. S. ve Çaha, Ö. (2014). Değişen Türkiye’de kadın: Türkiye’de kadının sosyo-kültürel, ekonomik ve siyasi durumu. İstanbul: KADEM.
• Çınar, E. K., (2010). Ortaokul ders kitaplarında toplumsal cinsiyet. Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim bilimleri enstitüsü, Denizli.
• Dörnyei, Z. (1997). Research methods in applied linguistics. Oxford University Press.
• Dökmen, Z. Y. (2004). Toplumsal cinsiyet sosyal psikolojik açıklamalar. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji, İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Gündüz, H. Ç., & Tarhan, S. (2017). İlkokul Öğrencilerinin Meslek Seçimlerine Yönelik Tutumlarında Toplumsal Cinsiyetin Etkisi. İlköğretim Online, 16(3).
• Helvacıoğlu, F. (1996). Ders kitaplarında cinsiyetçilik. İstanbul: Kaynak yayınları.
• İşeri, K. (2011). Türkçe ders kitaplarında resimler. Hakan Ülper (Ed.), Türkçe ders kitabı çözümlemeleri içinde (ss. 81-90), Ankara: Pegem Akademi.
• Jaffe, S. ve Hyde, J. S. (2000). Gender differences in moral orientation: a meta-analysis. Psychological Bulletin, 126 (5), 703-726.
• Karabekmez, S., Yıldırım, G., Akamca, G. Ö., Ellez, A. M., & Üner, A. N. B. (2018). Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Mesleklere Yönelik Toplumsal Cinsiyet Algılarının İncelenmesi. Bilim, Eğitim, Sanat ve Teknoloji Dergisi, 2(1), 52-70.
• Karakuş, E., Mutlu, E., & Coşkun, Y. D. (2018). Toplumsal cinsiyet eşitliği açisindan öğretim programlarinin incelenmesi. Kadın Araştırmaları Dergisi, (17), 30-53.
• Landis, J. R., & Koch, G. G. (1977). The Measurement of Observer Agreement for Categorical Data. Biometrics, 33(1), 159–174.
• Özünel, E. Ö. (2006). Masal mekânında kadın olmak: masallarda toplumsal cinsiyet ve mekân ilişkisi. Ankara: Geleneksel Yayınları.
• Pinker, S. (2013). Boş sayfa: İnsan doğasının modern inkârı. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Söylemez, A. S. (2010). Sexism in language coursebooks: a study on gender representations in the visuals of the primary and secondary education english coursebooks. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Severge, Y. E. (1998). Ders kitaplarında cinsiyetçilik: ilköğretim ders kitapları üzerinde yapılmış bir içerik çözümlemesi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• TÜİK (2014). http://www.tuik.gov.tr/Kitap.do?metod=KitapDetay&KT_ID=11&KITAP_ID=294 adresinden 30.01.2017 tarihinde erişilmiştir.
• Yalınkılıç, K. (2011) Bir Öğretim aracı olarak ders kitabı. Hakan Ülper (Ed.), Türkçe ders kitabı çözümlemeleri içinde ( ss. 1-20), Ankara: Pegem Akademi.
• Yaylı, D. ve Kitiş Çinar, E. (2014). Ortaokul Türkçe ders kitapları görsellerinde toplumsal cinsiyet. Turkish Studies, 9(5), 2075-2096.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.