Kültürel Kimlik Sorunsalı: Görecelik Mi, Evrenselcilik Mi? Yoksa Uzlaşı Mı?

Yıl 2019, Sayı: 37, 72 - 80, 15.06.2019

Mehmet Şükrü Nar

https://doi.org/10.33613/antropolojidergisi.529387

Cited By: 6

Öz

Küreselleşme ekseninde kültür ve kimlik tartışmaları önemli bir gündemi oluşturur. Tartışmaların odak noktası ise kültürel görecelik ve evrenselcilik arasındaki ikilemin kültürel kimlikler üzerinde nasıl bir etkisinin olduğudur. Küreselleşme politikaları ile bir taraftan farklı kimliklerin önem kazanmasına ortam hazırlanır, diğer bir taraftan ise yerel kimlikler üzerinden küresel bir kimlik siyaseti ortaya çıkarılmak istenir. Bu yaklaşım ayrımıyla küreselleşme, hem kültürel farklılıkları destekler hem de öngörülemeyen şekilde evrensel kültür değerlerini vurgulayarak kendi içerisinde çelişkiye neden olur. Bu şekliyle kültürel kimlikler, günümüz toplumsal anlayışın önemli bir sorunsalı olarak kabul edilir. Ancak küreselleşmenin neden olduğu sonuçlar birlikte düşünüldüğünde, bu ikilem bir ilişkiyi ve bağlılığı zorunlu kılar. Çünkü küreselleşme süreci doğası gereği, ne tamamen ulus-kimlik yapısının yıkımına ne de yerel kimliklerin tam anlamıyla evrimini tamamlamasına izin verir. Ancak, ilerleyen dönemlerde ortak bir uzlaşının sağlanamaması, görecelik ile evrenselcilik arasındaki söylenegelen kaotik durumu iyice karmaşık hale getirebilir. Bunun sonucu ise zaten sorunsal olan kültürel kimlikler daha da sorunlu hale gelebilir. Bu çalışmanın amacı görecelik ve evrenselcilik anlayışı üzerinden kimlikleri, özelde kültürel kimlik kavramını önemli bir sorunsal olarak tartışma konusu etmektir.

Anahtar Kelimeler

Kimlik, kültürel görecelik, evrenselcilik, kültürel kimlik, kültürel küreselleşme

The Problematic of Cultural Identity: Relativity vs. Universalism? Or Reconciliation?

Öz

The debates on culture and identity constitute an important agenda in terms of globalization. The focus of the debate is the impact of the dilemma between cultural relativism and universalism on cultural identities. On one hand, with the policies of globalization, it is aimed to prepare the environment for different identities to gain importance, and on the other hand, it is aimed to create a global identity politics through local identities. With this approach, globalization contradicts itself while promoting cultural differences and unpredictably emphasizing universal cultural
values. In this way, cultural identities are considered as an important problem of today’s social understanding. However, when the results of globalization are considered together, this dilemma necessitates a relationship and commitment. Because, by its very nature, the globalization process allows neither the destruction of the nation-identity structure nor the completion of the evolution of local identities. However, in the coming future, the absence of a common consensus between the two approaches and the proliferation of contradictions between them can complicate the so-called chaotic situation between relativism and universalism. The result of this is that the cultural identities that are already problematic may become even more problematic. The aim of this study is to discuss the notions of identity and, in particular, the concept of cultural identity in terms of relativity and universalism as an important research question.

Anahtar Kelimeler

identity, cultural relativism, universalism, cultural identity, cultural globalization

Kaynakça

• Akdemir, A.M. (2004). Küreselleşme ve Kültürel Kimlik Sorunu, AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 3(1), 43-50. Anık, M. (2012). Kimlik ve Çokkültürcülük Sosyolojisi, İstanbul: Açılım Kitap. Aşkın, M. (2007). Kimlik ve Giydirilmiş Kimlikler, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 10(2), 213-220. Bates, D. G. (2009). 21. Yüzyılda Kültürel Antropoloji: İnsanın Doğadaki Yeri, S. Aydın vd.(Çev.), İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları. Bayart, J. F. (1999). Kimlik Yanılsaması, M. Moralı (Çev.), İstanbul: Metis Yayınları. Bauman, Z. (1997). Küreselleşme, Toplumsalın Sonuçları, A.Yılmaz (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Bilgin, N. (2001). İnsan İlişkileri ve Kimlik, İstanbul: Sistem Yayıncılık. Bilgin, N. (2007). Kimlik İnşası, İzmir: Aşina Kitaplar. Bostancı, M. N. (1999). Bir Kolektif Kimlik Olarak Milliyetçilik, İstanbul: Doğan Kitap. Castells, M. (2006). Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür/Kimliğin Gücü, E. Kılıç (Çev.), İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları. Cranston, M. (1999). İnsan Hakları Nelerdir? Sosyal Siyasal Teori: Seçme Yazılar, A. Yayla (Çev.), Ankara: Siyasal Kitabevi. Connolly, E. W. (1995). Kimlik ve Farklılık: Siyasetin Açmazlarına Dair Çözüm Önerileri, F.Lekesizalın (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Hall, S. (1998). Eski ve Yeni Kimlikler, Eski ve Yeni Etniklikler, İçinde Anthony D. (Ed.), Kültür, Küreselleşme ve Dünya-Sistemi: Kimlik Temsilinin Çağdaş Koşulları, G. Seçkin ve ÜH. Yolsal (Çev.), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. Harvey, D. (1999). Postmodernliğin Durumu, S. Savran (Çev.), İstanbul: Metis Yayınları. Holton, R. (2000). Globalization’s Cultural Consquences, The Annals of the Academy of Political and Social Science 570 (july), 140-152. Duman, M.Z. (2007). Modernden Post-Moderne Geçişte Kimlik Tartışmaları ve Çokkültürlülük, Uluslararası İlişkiler Dergisi 4(13), 3-24. Demir, E. (2008). İnsan Haklarının Evrenselliği Görüşü Karşısında Kültürel Rölativizm,MÜHF-HAD 14(3, 209-242. Erdoğan, M. (2002). Siyaset ve Hukuk Perspektifinden Küreselleşme, İçinde MS. Aydın, M.Erdoğan ve AY. Sarıbay (Eds.), Siyasi, Ekonomik ve Kültürel Boyutlarıyla Küreselleşme, İstanbul: Ufuk Kitapları. Eriksen, T.H. (2009). Küçük Yerler Büyük Meseleler: Sosyal ve Kültürel Antropoloji, AE. Koca (Çev.), Ankara: Birleşik Yayınları. Eriksen, T.H. ve Nielsen, F.S. (2012). Antropoloji Tarihi, A. Bora (Çev.), İstanbul: İletişim Yayınları. Featherstone, M. (1990). Global Culture: An Introduction, İçinde M. Featherstone (Ed.),Global Culture: Nationalizm, Globalization and Modernity, Londra: Sage Publications. Friedman, J. (1999). Küresel Sistem, Küreselleşme ve Modernitenin Parametreleri, İçinde A. Topçuoğlu ve Y. Aktay(Eds.), Postmodernizm ve İslam, Küreselleşme ve Oryantalizm, Ankara: Vadi Yayınları. Giddens, A. (2000). Elimizden Kaçıp Giden Dünya: Küreselleşme Hayatımızı Nasıl Yeniden Şekillendiriyor? O. Akınhay (Çev.), İstanbul: Alfa Yayınları. Güvenç, B. (1993). Türk kimliği, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Göka, E. (2006). İnsan Kısım Kısım: Topluluklar, Zihniyetler, Kimlikler, Ankara: Aşina Kitaplar. İnce, M. (2009). Küreselleşme ve Yerelleşme: Bir Çelişki Mi? Gazi Üniversitesi Dergisi 11(1), 259-275. Nar, M.Ş. (2013). Kültürel Hukuk: Geleneksel Kontrol Mekanizmaları, TBB Dergisi 108,273-290. Nar, M.Ş. (2015). Küreselleşmenin Tüketim Kültürü Üzerindeki Etkisi: Teknoloji Tüketimi,Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 8 (37), 941-951. Tok, N. (2003). Kültür, Kimlik ve Siyaset, İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Karaduman, S. (2010). Modernizmden Postmodernizme Kimliğin Yapısal Dönüşümü,Journal of Yaşar University 17(5), 2886‐2899. Keyman, E. F. (2000). Globalleşme Söylemleri ve Kimlik Talepleri: Türban sorununu anlamak, İçinde EF. Keyman ve AY. Sarıbay (Eds.),Global Yerel Eksende Türkiye, İstanbul: Alfa Yayınları. Kocacık, F. (2000). Kitle toplumu, Küreselleşme ve Türkiye, Prof. Eyüp Armağan, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi. İçli, G.(2001). Küreselleşme ve Kültür, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi 25(2), 163-172. Özkul, O. (2013). Kültür ve Küreselleşme, İstanbul: Açılım Kitap. Özyurt, C. (2012). Küreselleşme Sürecinde Kimlik ve Farklılaşma, İstanbul: Açılım Kitap. Parekh, B. (2002). Çokkültürlülüğü Yeniden Düşünmek Kültürel Çeşitlilik ve Siyasal Teori,B. Tanrıseven (Çev.), Ankara: Phoenix Yayınları. Robins, K. ve Morley, D. (2011). Kimlik Mekânları, E. Zeybekoğlu (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Robertson, R. (1998). Toplum Kuramı, Kültürel Görecelik ve Küresellik Sorunu, İçinde Anthony D. King (Ed.), Kültür, Küreselleşme ve Dünya Sistemi, G. Seçkin ve Ü.H. Yolsal (Çev.), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. Sarıbay, A.S. (2002). Kültürel Bir Olgu Olarak Globalleşme, İçinde S. Aydın vd. (Eds.),Küreselleşme: Siyasi, ekonomik ve kültürel boyutlarıyla, İstanbul: Ufuk Yayınları. Smith, A. D. (1999). Millî Kimlik, BS. Şener (Çev.), İstanbul: İletişim Yayınları. Tatar, T. (2008). Kürede Dönen Siyaset, İstanbul: Doğu Kütüphanesi Yayınları. Tanilli, S. (1976). Anayasalar ve Siyasal Belgeler, İstanbul: Cem. Tok, N. (2003). Kültür, Kimlik ve Siyaset, İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Tomlinson, J. (2004). Küreselleşme ve Kültür, A. Eken (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Weeks, J.(1998).Farklılığın Değeri, İçinde J. Rutherford vd. (Eds.), Kimlik: Topluluk/Kimlik/Farklılık, İ. Sağlamer (Çev.), İstanbul: Sarmal Yayınları. Woodwrad, K. (1997). Identity and Difference, London: Sage Publications. Zabunoğlu, H.G. (2011). Kültürel Görecelik ve İnsan Haklarının Evrenselliği, Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.