Üniversite Öğrencilerinin Algılanan Anne Baba Tutumlarına Göre Kendilerini Değerlendirmelerinin ve Kardeş İlişkilerinin İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 86 - 117, 30.12.2018

Oğuzhan Yıldırım Özcan Sezer

Öz

Bu araştırmanın amacı, üniversite öğrencilerinin algılanan
anne baba tutumlarına göre kendilerini değerlendirme ve kardeş ilişkilerini
incelemektir. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma
grubunu 2017-2018 öğretim yılında İnönü Üniversitesi’nde öğrenim gören 488
üniversite öğrencisi oluşturmuştur. Öğrencilerin 333’ü kadın 155’i erkektir. Verilerin
toplanmasında Algılanan Anne Baba Tutum Ölçeği, Yaşam Boyu Kardeş İlişkileri
Ölçeği, Sosyal Karşılaştırma Ölçeği ve kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Analiz
sonuçlarına göre; kadınlar anne babalarını daha demokratik olarak algılarken erkekler
anne babalarını daha koruyucu-istekçi ve otoriter olarak algılamaktadır.
Kadınlar erkeklere göre daha kaliteli kardeş ilişkilerine sahip olduklarını
belirtmişlerdir. Sosyoekonomik düzeyi yüksek ve algılanan anne baba tutumu
demokratik olan gençlerin kardeş ilişkileri daha olumlu düzeyde çıkmıştır. Anne
babalarını otoriter ve koruyucu-istekçi olarak algılayan gençlerin ise kardeş
ilişkilerinin daha olumsuz olduğu saptanmıştır. Kendilerini olumlu değerlendiren gençler anne babalarını demokratik olarak
algılarken, kendilerini olumsuz değerlendiren gençlerin anne babalarını
otoriter olarak algıladıkları görülmüştür. Araştırma bulguları tartışılarak
uygulamalara ve araştırmacılara yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Anne baba tutumu, kardeş ilişkileri, sosyal karşılaştırma

Kaynakça

• Baumrind, D. (1966). Effects of authoritative parental control on child behavior. Child development, 887-907.
• Baumrind, D. (1991). The influence of parenting style on adolescent competence and substance use. The Journal of Early Adolescence, 11(1), 56-95.
• Biçkur, B. (2015). Üniversite sınavına girecek öğrencilerin sınav kaygısı, benlik saygısı ve anne-baba tutumu arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.
• Bilgin, M. (2000). Üniversite öğrencilerinin sorunları ile değerleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 18-25.
• Bilgin, N. (2007). Kimlik inşası. İzmir: Aşina Kitaplar.
• Bornstein, L., & Bornstein, M. H. (2007). Parenting styles and child social development. Encyclopedia on early childhood development. Montreal: Centre of Excellence for Early Childhood Development and Strategic Knowledge Cluster on Early Child Development.
• Buhrmester, D., & Furman, W. (1990). Perceptions of sibling relationships during middle childhood and adolescence. Child development, 61(5), 1387-1398.
• Can, A. (2017). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi.
• Cicirelli, V. G. (1994). Sibling relationships in cross-cultural perspective. Journal of Marriage and the Family, 7-20.
• Coşkun, H. (2012). Sosyal psikoloji. İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Cüceloğlu, D. (2010). İnsan ve davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çakır, A. (2017). Anne baba tutumunun, evlilikte uyum ve sorun çözme becerisine etkisinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Haliç Üniversitesi, İstanbul.
• Çeçen, A. R. (2008). Öğrencilerinin cinsiyetlerine ve anababa tutum algılarına göre yalnızlık ve sosyal destek düzeylerinin incelenmesi. Journal of Turkish Educational Sciences, 6(3), 415-431.
• Çelik, Ç. (2010). Üniversite öğrencilerinin çocukluk çağı örselenme yaşantılarının kendilik algısı ve boyun eğici davranışlar üzerine etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Demiriz, S., & Öğretir, A. D. (2007). Alt ve üst sosyo-ekonomik düzeydeki 10 yaş çocuklarının anne tutumlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 105-122.
• Dunn, J. (1995). İkinci çocuk (H. Aşuroğlu, çev. ed.). İstanbul: Papirüs Yayınevi
• Dunn, J. (1983). Sibling relationships in early childhood. Child development, 787-811.
• Emir, S. (2014). Üniversite birinci sınıf öğrencilerinin bağlanma stilleri ile stresle başa çıkma biçimleri, kendilik algıları ve yalnızlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Erkan, S., Özbay, Y., Çankaya, Z. C., & Terzi, Ş. (2012). Üniversite öğrencilerinin yaşadıkları problemler ve psikolojik yardım arama gönüllükleri. Eğitim ve Bilim Dergisi, 37(164).
• Erginoğlu, E. S. (2015). Kardeş ilişkileri, anne-baba tutumları, davranış ve uyum problemlerinin bazı değişkenler açısından değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi.
• Erözkan, A. (2011). Lise öğrencilerinin sosyal karşılaştırma ve depresyon Düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1(13).
• Festinger, L. (1954). A theory of social comparison processes. Human relations, 7(2), 117-140.
• Frazier, B. H. (1990). Sibling Relationships in Adulthood.
• Furman, W., & Buhrmester, D. (1985). Children's perceptions of the qualities of sibling relationships. Child development, 448-461.
• Gander, M. J., Gardiner, H. W. (2007). Çocuk ve ergen gelişimi (Onur, B, çev. ed.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Gass, K., Jenkins, J., & Dunn, J. (2007). Are sibling relationships protective? A longitudinal study. Journal of child psychology and psychiatry, 48(2), 167-175.
• Kılıçaslan, A. (2001). Aile fonksiyonlarının ve algılanan farklılaşmış anne-baba yaklaşımının kardeş ilişkileri üzerindeki etkisi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Lee, T. R., Mancini, J. A., & Maxwell, J. W. (1990). Sibling relationships in adulthood: Contact patterns and motivations. Journal of Marriage and the Family, 431-440.
• Milevsky, A., Schlechter, M., Netter, S., & Keehn, D. (2007). Maternal and paternal parenting styles in adolescents: Associations with self-esteem, depression and life-satisfaction. Journal of Child and Family Studies, 16(1), 39-47.
• Oliva, A., & Arranz, E. (2005). Sibling relationships during adolescence. European Journal of Developmental Psychology, 2(3), 253-270.
• Özgüven, İ. E. (2001). Ailede iletişim ve yaşam. Ankara: Pdrem Yayınları.
• Öz Soysal, F. S., Yurdabakan, İ., Baş, A. U., & Aysan, F. (2016). Yaşam boyu kardeş ilişkileri ölçeğinin genç yetişkinlerde geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Human Sciences, 13(3), 5351-5361.
• Savaşır, I. & Şahin, N .H. (1997). Bilişsel davranışçı terapilerde değerlendirme: Sık kullanılan ölçekler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Sezer, Ö., & Oğuz, V. (2010). Üniversite Öğrencilerinde Kendilerini Değerlendirmelerinin Ana-Baba Tutumları ve Bazı Sosyo-Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(3), 743-758.
• Sezer, Ö. (2010). Ergenlerin kendilik algılarının anne baba tutumları ve bazı faktörlerle ilişkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 1-19.
• Sherman, A. M., Lansford, J. E., & Volling, B. L. (2006). Sibling relationships and best friendships in young adulthood: Warmth, conflict, and well‐being. Personal Relationships, 13(2), 151-165.
• Steinberg, L. (2007). Ergenlik (Çok, F, çev. ed.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Stocker, C. M., Lanthier, R. P., & Furman, W. (1997). Sibling relationships in early adulthood. Journal of Family Psychology, 11(2), 210.
• Suls, J., Martin, R., & Wheeler, L. (2002). Social comparison: Why, with whom, and with what effect?. Current directions in psychological science, 11(5), 159-163.
• Şahin, İ., Fırat, N., Zoraloğlu, Y., & Açıkgöz, K. Üniversite öğrencilerinin sorunları. Education Sciences, 4(4), 1435-1449.
• Şahin, N. H., Basim, H. N., & Çetin, F. (2009). Kişilerarası Çatışma Çözme Yaklaşımlarında Kendilik Algısı ve Kontrol Odağı. Turk Psikiyatri Dergisi, 20(2).
• Taylor, S. E., Neter, E., & Wayment, H. A. (1995). Self-evaluation processes. Personality and Social Psychology Bulletin, 21(12), 1278-1287.
• Tuzcuoğlu, N. (2004). Anne baba olmanın altın kuralları. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Volling, B. L., & Belsky, J. (1992). The contribution of mother‐child and father‐child relationships to the quality of sibling interaction: A longitudinal study. Child development, 63(5), 1209-1222.
• Yavuzer, H. (2002). Çocuk eğitimi el kitabı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yavuzer, H. (2010). Anne baba tutumları. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Yavuzer, H. (2001). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yeşilyaprak, B. (1985). Üniversite gençlerinin psikolojik sorunları. Eğitim ve Bilim Dergisi, 10(57).