8-10 Yaş Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Çocuğa Yönelik Cinsel İstismar Konusundaki Görüşlerinin İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 65 - 85, 30.12.2018

Bengü Berkmen Gürcan Seçim

Öz

GİRİŞ: Çocuk istismarı en genel tanımı ile çocuğun bakımından sorumlu bir yetişkin tarafından çocuğun her türlü gelişimini ve sağlığını etkileyen davranışlardır. Çocuğa yönelik cinsel istismar; çocuğun rızası olsun ya da olmasın çocuğa yapılan herhangi bir cinsel aktiviteyi içermektedir. Çocuğun yaşına ve durumu algılayıp algılamamasına bakılmaksızın tehdit ya da zorlamayla gerçekleştirilen yetişkin ve çocuk arasındaki tüm cinsel aktiviteleri kapsamaktadır. Çocuğa yönelik cinsel istismar, her yaşta, her sosyo-ekonomik düzeyde, her bölgede ve her türlü etnik yapıda ve kültürde yaşanabilen evrensel bir durumdur. Diğer istismar alt türlerine göre ortaya çıkması en uzun süren istismar türü olması itibariyle yapılan çalışmaların gerçek rakamları yansıtmadığı ve çocuğa yönelik istismar vakalarının, araştırmalarda belirtilenden çok daha yüksek seviyede olduğu düşünülmektedir. Bu konuda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’inde yütülmüş bilimsel araştırma ve çalışmaların oldukça yetersiz olduğu bilinen bir gerçektir. Çocuğa yönelik cinsel istismar konusunda verilecek hizmetlere katkı sağlayabilmek amacıyla bu çalışmada, ebeveynlerin çocuğa yönelik cinsel istismar konusundaki bilgi düzeylerini belirlemek ve hangi konularda eğitime ihtiyaç duyduklarını tespit etmek amaçlanmıştır.
YÖNTEM: Bu araştırma nitel araştırma türlerinden fenomenolojik araştırma türünde gerçekleştirilen bir çalışmadır. Çalışma grubu, bir devlet ilkokuluna devam eden 8-10 yaşlarında çocuğu bulunan, gönüllü 70 ebeveynden (68 anne ve 2 baba) oluşturulmuştur. Veri toplama araçları araştırmacılar tarafından geliştirilen, ebeveynlerin çocuğun cinsel istismarı konusundaki bilgi düzeylerini belirleme amaçlı görüşmelerde kullanılan yarı yapılandırılmış görüşme formu ile ebeveynlerin yaş, cinsiyet, gelir düzeyi, eğitim seviyesi ve sahip olunan çocuk sayısı gibi demografik bilgilerini elde edebilmek için araştırmacılar tarafından geliştirilen bilgi formudur. Veriler ebeveynlerle bireysel görüşmeler yapılarak toplanmıştır. Elde edilen veriler içerik analizi yöntemi kullanılarak, sıklık ve kategorik analizleri gerçekleştirilerek çözümlenmiştir. Çözümlenen veriler uzman/meslektaş incelemesi ile değerlendirilmiş, sonuçlar Güvenirlik = Görüş Birliği/ Görüş Birliği+ Görüş Ayrılığı x 100 formülü kullanılarak hesaplanmıştır. Hesaplama sonucunda araştırmanın güvenirliği % 87 olarak belirlenmiştir.
BULGULAR: Yapılan çalışmada ebeveynlerin çocuğa yönelik cinsel istismar konusunda sınırlı bilgiye sahip oldukları ve ebeveynlerin sadece %13’ünün çocuk istismarını doğru biçimde tanımlayabildikleri görülmüştür. Bu da ebeveynlerin çocuğa yönelik cinsel istismar ile ilgili yeterli düzeyde bilgi sahibi olmadıklarını düşündürmüştür. Çalışmamızda ebeveynlerin %75.7’si kendi çocuklarının istismara uğraması durumunda bunu kendilerine anlatacaklarını düşünmektedirler. Ebeveynlerin %70’i çocuğa yönelik cinsel istismarla ilgili çocuklarına neler öğretmeleri gerektiği ve istismar sonrasında atılması gereken adımların neler olduğu konularında eğitime ihtiyaç duyduklarını ifade etmişlerdir. Çalışmada ebeveynlerin %73’ü devletin çocuğa yönelik cinsel istismar konusunda önlemler alması ve politika geliştirmesi gerektiğini ifade etmişlerdir.
SONUÇ: Yapılan çalışma sonunda ebeveynlerin çocuğa yönelik cinsel istismar hakkındaki görüşleri incelenmiş ve ebeveynlerin çocuğa yönelik cinsel istismar konusunda kısmi düzeyde bilgi sahibi olduğu tespit edilmiştir. Ebeveynlerin çocuk istismarı kavramı, çocuğu istismardan koruma ve istismara maruz kalması durumunda yapılacaklar konusunda yeterli düzeyde bilgiye sahip olmadıkları görülmüş ve çocuğa yönelik cinsel istismar konusunda daha fazla bilgiye ihtiyaç duydukları belirlenmiştir. Yapılan çalışmanın özellikle Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ndeki ilgili alan yazına ve çocukları cinsel istismardan korumada ebeveynlere yönelik yapılacak çalışmalara yön verebileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk İstismarı, Cinsel İstismar, Ebeveyn

Kaynakça

• Acehan, S., Bilen, A., Ay, M. O., Gülen, M., Avci, A., & İçme, F. (2013). Çocuk istismarı ve ihmalinin değerlendirilmesi. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 22(4), 591–614.
• Adalı, N. (2007). 10-12 yaş grubu çocuk istismarı ebeveyn ve çocuk bilgilendirme çalışması. Yayımlanmamış Dönem Projesi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Akbaş, T. (2001). Kız ve erkek çocuklara yönelik cinsel tacizler. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(7), 58–76. Retrieved from http://dergipark.ulakbim.gov.tr/cusosbil/article/view/5000000909
• Aksel, E. Ş., & Yılmaz Irmak, T. (2015). Çocuk cinsel istismarı konusunda öğretmenlerin bilgi ve deneyimleri. Ege Eğitim Dergisi, 16(2), 373–391.
• Alaggia, R. (2005). Disclosing the trauma of child sexual abuse: A gender analysis. Journal of Loss and Trauma. https://doi.org/10.1080/15325020500193895
• Alpaslan, A. H. (2014). Çocukluk döneminde cinsel istismar çocukta cinsel istismar. Kocatepe Tıp Dergisi Kocatepe Medical Journal, 15(2), 194–201.
• Asmussen, K. A. (2010). Key facts about child maltreatment. The Commisioning Toolkit.
• Beier, K. M., Oezdemir, U. C., Schlinzig, E., Groll, A., Hupp, E., & Hellenschmidt, T. (2016). “Just dreaming of them”: The Berlin Project for Primary Prevention of Child Sexual Abuse by Juveniles (PPJ). Child Abuse and Neglect, 52, 1–10. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2015.12.009
• Berkmen, B., & Okray, Z. (2015). Çocuk istismarı ölçeği’nin türkçe’ye çevirisi, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 343–361.
• Beyazıt, U. (2015). Kuzey kıbrıs örnekleminde çocuğa yönelik cinsel istismar olgularının karakteristik özelliklerinin değerlendirilmesi. The Journal of Academic Social Science, 3(9), 449–456.
• Çeçen Eroğul, A. R., & Kaf Hasırcı, Ö. (2013). İlköğretim birinci kademe öğrencilerine yönelik geliştirilen cinsel istismarı önleme psiko-eğitim programının etkinliğinin sınanması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(2), 719–729.
• Creswell, J. W. (2014). Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches. Research design Qualitative quantitative and mixed methods approaches. https://doi.org/10.1007/s13398-014-0173-7.2
• Davis, M. K., & Gidycz, C. A. (2000). Child sexual abuse prevention programs: a meta-analysis. Journal of Clinical Child Psychology, 29(2), 257–265. https://doi.org/10.1207/S15374424jccp2902_11
• Göynüklü, C. (2012). Kuzey Kıbrıs’ta Çocuk Hakları (Birinci Ba). Lefkoşa: Kıbrıslı Türk İnsan Hakları Vakfı Yayınları No: 2.
• İnsan Hakları Derneği. (2008). Çocuk ihmalini ve istismarini önleme öğretmenler ve aileler icin egitim klavuzu. Ankara: Berkay Ofset.
• Iravani, M. R. (2011). Child abuse in India. Asian Social Science, 7(3), 150–153.
• Keser, N., Odabaş, E., & Elibüyük, S. (2010). Ana - babaların çocuk istismarı ve ihmali konusundaki bilgi düzeylerinin incelenmesi. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi, 4(3), 150–157.
• Miles, M., & Huberman, A. (1994). Focusing and bounding the collection of data the substantive start. Qualitative Data Analysis An Expanded Source Book. https://doi.org/10.1080/0140528790010406
• Olafson, E. (2011). Child sexual abuse: demography, ımpact, and ınterventions. Journal of Child & Adolescent Trauma, 4(1), 8–21. https://doi.org/10.1080/19361521.2011.545811
• Oral, Ü. K., Engin, P., & Büyükyazıcı, Z. (2010). Türkiye’ de çocuk istismarı ve aile içi şiddet araştırması. Retrieved from http://www.unicef.org.tr/files/bilgimerkezi/doc/cocuk-istismari-raporu-tr.pdf
• Ovayolu, N., Uçan, Ö., & Serindağ, S. (2007). Çocuklarda cinsel istismar ve etkileri. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2(4), 13–22.
• Pala, B., Ünalacak, M., & Ünlüoğlu, İ. (2011). Child maltreatment: abuse and neglect -çocuklara kötü muamele: istismar ve ihmal. Dicle Tıp Dergisi / Dicle Medical Journal, 38(1), 121–127.
• Parties, T. S., Nations, U., Nations, U., Nations, U., Declaration, U., Rights, H., … Rules, T. B. (1989). Convention on the rights of the child, 20 November 1989. Annual Review of Population Law. https://doi.org/10.1145/2001576.2001741
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods. Qualitative Inquiry. https://doi.org/10.2307/330063
• Pelendecioğlu, B., & Bulut, S. (2009). Çocuğa yönelik aile içi fiziksel istismar. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 9(1), 49–62.
• Polat, O. (2007a). Tüm Boyutlarıyla Çocuk İstismarı 1 Tanımlar (1st ed.). Ankara: seçkin yayıncılık.
• Polat, O. (2007b). Tüm Boyutlarıyla Çocuk İstismarı 2 Önleme ve Rehabilitasyon. Ankara: seçkin yayıncılık.
• Singh, M., Parsekar, S., & Nair, S. (2014). An epidemiological overview of child sexual abuse. Journal of Family Medicine and Primary Care, 3(4), 431. https://doi.org/10.4103/2249-4863.148139
• Sönmez, V., & Alacapınar, F. G. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (3rd ed.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Stay Safe. (n.d.). Stay Safe. Retrieved October 1, 2018, from http://www.staysafe.ie/index.htm
• Stop it now! (2015). Stop it now! Retrieved October 1, 2018, from https://www.stopitnow.org/circles-of-safety-training
• Taner, Y., & Gökler, B. (2004). Çocuk istismarı ve ihmali: psikiyatrik yönleri. Hacettepe Tıp Dergisi, (35), 82–86.
• Tavşancıl, E., & Aslan, A. E. (2001). İçerik analizi ve uygulama örnekleri (Birinci Ba). İstanbul: epilson.
• The Centre for Justice and Crime Prevention. (2015). The Optimus Study on Child Abuse, Violence and Neglect in South Africa. UCT Communication and Marketing Department. Retrieved from https://www.uct.ac.za/usr/press/2015/OptimusStudy_31July2015.pdf
• Turhan, E., Sangün, Ö., & İnandı, T. (2006). Birinci basamakta çocuk istismarı ve önlenmesi. Türk Tabipleri Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 15(9), 153–157. Retrieved from http://www.ttb.org.tr/STED/2006/eylul/birinci.pdf
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2018). Cinsel suç mağduru çocuklara ait istatistiksel veriler. Retrieved September 19, 2018, from https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=98&locale=tr
• Tutty, L. M. (1997). Child sexual abuse prevention programs: Evaluating who do you tell. Child Abuse and Neglect, 21(9), 869–881. https://doi.org/10.1016/S0145-2134(97)00048-3
• U.S. Department of Health & Human Services, Administration for Children and Families, Administration on Children Youth and Families, & Children’s Bureau. (2017). Child Maltreatment 2015. https://doi.org/10.1017/CBO9780511665707
• UNICEF. (2017). Sexual violence statistic. Retrieved October 4, 2018, from http://data.unicef.org/topic/child-protection/violence/sexual-violence/#
• Üstündağ, A., Şenol, F. B., & Mağden, D. (2015). Ebeveynlerin çocuk isti̇smarına yöneli̇k bi̇lgi düzeyleri̇ni̇n beli̇rlenmesi ve bi̇li̇nçlendi̇ri̇lmesi̇. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 1, 368–377. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/husbfd/issue/7893/103886
• White, C., Shanley, D. C., Zimmer-Gembeck, M. J., Lines, K., Walsh, K., & Hawkins, R. (2016). Cluster randomised-control trial for an Australian child protection education program: Study protocol for the Learn to be safe with Emmy and friendsTM. BMC Public Health, 16(1). https://doi.org/10.1186/s12889-016-2721-x
• World Health Organization. (2016). Child Maltreatment. Retrieved from http://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/child-maltreatment
• Yaşar, Z. F., & Akduman, G. G. (2007). Çocuk ihmali-istismarı ve adli diş hekimliği. TSK Koruyucu Hekim Bülteni, 6(5), 389–394.
• Yiğit, R. (2005). ÇocuklarinCi̇nseİsti̇smari Ve Ensest. In Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences (Vol. 8, pp. 90–100). https://doi.org/10.17049/ahsbd.53368
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel arastirma yöntemleri. Ankara: seçkin yayıncılık.