Engelli Bireyler İçin Kentsel Dış Mekanlara Erişilebilirliğin İncelenmesi: Tekirdağ Örneği

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 2, 20 - 32, 30.08.2018

Elif Aygün Aslı Korkut Tuğba Kiper

Öz

Bu çalışma; "kentte yaşayan tüm bireylerin
sağlıklı, güvenli ve mutlu bir şekilde yaşam sürmeleri için  herkes için erişilebilir, kullanılabilir
ve  paylaşılabilir  bir planlama-tasarım anlayışı  benimsenmelidir" hipotezi üzerine
kurgulanmıştır. Bu amaçla, kentsel dış mekanlar ile kentsel donatıların engelli
bireylere (duyusal ve fiziksel) yönelik dış mekan standartlarına  uygunlukları araştırılmıştır. Çalışmada;
gözlem ve konu ile ilgili literatürlere dayalı olarak yapılan araştırmalarla
”kentsel mekanlar, herkes için erişilebilir, kullanılabilir ve  paylaşılabilir  olması için 
nasıl kurgulanmalıdır, hangi özelliklerle donatılmalıdır?” sorusuna yanıt
aranmıştır. Bu kapsamda, Tekirdağ Süleymanpaşa İlçesi örneğinde, bazı
mahallelerde en yoğun olarak kullanılan cadde ve sokaklardaki;  taban elemanları (rampalar, merdivenler, yaya
yolları), açık otopark alanları, donatı elemanları (oturma birimleri,
aydınlatma elemanları, çöp kutuları, telefon kulübeleri, çeşmeler) ve kamu bina
girişleri dikkate alınmıştır. Elde edilen bulgular, engelli kullanıcıların dış
mekanları ne derece rahat kullanabildiklerini ve yaşadıkları sorunların neler
olduğunu ortaya koymuştur

Anahtar Kelimeler

Engellilik; kentsel dış mekan, erişilebilirlik

Kaynakça

• 1) Alp M (2014). Engelliler için dış mekan kullanım olanaklarının araştırılması:İstanbul Üniversitesi Beyazıt Yerleşkesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• 2) Altay Baykan, D (2007). Engelli kentimizde erişilebilirliği sağlamaya yönelik pilot proje: “Bestekar Sokakta Engel-le-me Projesi. Dosya 04, Bülten 46, 45-50, TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi.
• 3) Andaç, G (1997). Ulaşılabilirlikte boyutsal kriterler. Yapı Dünyası, Ankara.
• 4) Anonim (2011). Engelliler için evrensel standartlar kılavuzu, 2011. Dünya Engelliler Vakfı.
• 5) Anonim (2015)a. 5378 sayılı “Engelliler ve Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında” Kanun, Resmi Gazete 25868, 07 Temmuz 2005.
• 6) Anonim, (2015)b. Herkes için dost kentler. İstanbul Esenler İlçesi üzerine değerlendirmeler. İlbey Matbaa EŞehir Düşünce Merkezi Şehir Yayınları , Yayın No: 10, İstanbul.
• 7) Atıcı İ (2007). Fiziksel engelliler ve kentsel mekan kullanımı. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara
• 8) Bahadır B (2014). Parklarda erişilebilirliğin engelliler açısından irdelenmesi: İstanbulGöztepe 60. Yıl Parkı Örneği. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul
• 9) Bekci B (2012). Fiziksel engelli kullanıcılar için en uygun ulaşım akslarının erişilebilirlik açıdan irdelenmesi: Bartın Kenti Örneği. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 14: 26-36
• 10) Çivici T, Gönen D (2015). Balıkesir Üniversitesi Çağış Yerleşkesinin bedensel engelli öğrencilerin sosyal alanlara ulaşabilirliğinin değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3: 639-646.
• 11) Dikmen Ç (2010). Avrupa kentsel şartı ulaşım ve dolaşım ilkeleri kapsamında engellilerin kentsel alan ve yapılara erişebilirliklerinin sorgulanması: Yozgat Örneği. e-journal of New World Sciences, 6 (4), 838-858.
• 12) Eşkil Ö (2011). Engelliler için dış mekan tasarım özellikleri bağlamında Ankara Kent Parklarının İrdelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bartın
• 13) Eyüboğlu Z (2008). Kentsel mekanların bedensel engelliler tarafından kullanılması. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi , Fen Bilimleri Enstitüsü Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• 14) Gökçe D (2012). Antalya Atatürk Kültür Parkı örneğinde parkların engelli bireyler tarafından kullanım olanakları. Akdeniz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Antalya.
• 15) Kaya S (2015). Düzce Kent Merkezi Yaya Yollarında Engelli Erişilebilirliği, Düzce Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Düzce.
• 16) Korkut, A., Kiper, T., Topal, T. Ü (2017). Kentsel peyzaj tasarımda ekolojik yaklaşımlar, Artium, 5(1),14-26.
• 17) Kurşun S (2014). Tekerlekli sandalye kullanan engellilerin kentsel mekanları kullanım olanaklarının irdelenmesi: Özgürlük Parkı örneği, Kadıköy-İstanbul. Bartın Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Bartın.
• 18) Özdemir, A (2017). Engelsiz Oyun Alanları İçin Kapsayıcı Tasarım Yaklaşımı. Ege Mimarlık, 20-23.
• 19) ÖZİ (2010). T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı Yerel Yönetimler İçin Ulaşılabilirlik Temel Bilgiler Teknik El Kitabı, 2010. H. Kaplan, Ü. Yüksel, A.B. Gültekin, C. Güngör, N. Karasu, M. Çavuş (Eds), T.C Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı Yayınları, No:49, Ankara, s. 139.
• 20) Spahiu M (2014). Engelliler için kent fiziki mekanının değerlendirilmesi-Kosova Örneği. Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Edirne.
• 21) Tandoğan, O. (2017). Evrensel tasarım kavramı: kentsel peyzaj ile ilgili örnekler. Artium, 5 (2), 51-66.
• 22) Taş D (2015). Namık Kemal Üniversitesi Kampüsü örneğinde kampüslerin engelli bireyler 137 tarafından kullanım olanakları. Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ.
• 23) Tiyek, R., Eryiğit, B.H., Baş, E (2016). Engellilerin erişilebilirlik sorunu ve tse standartlari çerçevesinde bir araştirma. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12/ 225-261
• 24) True, E.M ve Türel H (2013). Yapılı Çevrelerin Fiziksel Engelliler Yönüyle Kullanılabilirliği. ARTİUM, 1(1),1-16.
• 25) TS 10551, Şehir İçi Yollar-Otolar İçin Otopark Tasarım Kuralları, Türk Standartları Enstitüsü.
• 26) TS 12506, Şehiriçi Yollar - Özürlü ve Yaşlılar İçin Sokak, Cadde, Meydan ve Yollarda Yapısal Önlemler ve İşaretlemelerin Tasarım Kuralları. Türk Standartları Enstitüsü.
• 27) TS 9111, Özürlüler ve Hareket Kısıtlılığı Bulunan Bireyler İçin Binalarda Ulaşılabilirlik Gerekleri, Türk Standartları Enstitüsü.
• 28) UN (2004) Accessibility for the Disabled A Design Manual for a Barrier Free Environment, United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Division for Social Policy and Development.
• 29) URL-1, 2018. http://eyh.aile.gov.tr/data/ 5480490c369dc 57170df34bd %C3%BCnya%20Engellilik%20Raporu-basilan.pdf).
• 30) URL-2, 2018. http://webdosya.csb.gov.tr/db/mpgm/ editordosya/fileKentsel%20Tasarim/Kentsel%20Tasarim%20Rehberleri/KENTSEL%20TASARIM%20REHBERLERI_Cilt2.pdf
• 31) URL-3, 2018. https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/ anayasa82.htm .
• 32) URL-4, 2018. www.unicankara.org.tr/ doc_pdf/h _rigths_turkce.pdf
• 33) URL-5, 2018. https://www.yerelnet.org.tr/ basvuru_ kaynaklari/yy.../mevzuat_detay.php?kod...u
• 34) URL-6 ,2018. https://mutlukent.files.wordpress.com/ ...10/ kalkc4b1nma-bakanlc4b1c49fc4b1_yac5.
• 35) URL-7, 2018. www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/ 07/20170703-8.htm.
• 36) URL-8, 2018. ww.anreva.com.tr/UserFiles/File/ PLANSIZ_ ALANLAR_ IMAR_YONETMELIGI.pdf
• 37) URL-9, 2018. muratpasa-bld.gov.tr/PnlErisim/ UploadedItems/mpasaengellilereyonelikyonetmelik.pdf
• 38) URL-10, 2018. https://acikders.ankara.edu.tr/mod/ resource/view.php?id=6217
• 39) Uslu, Aysel; Shakouri, Nasim (2014), “Kentsel Peyzajda Engelli/Yaşlı Birey İçin Bağımsız Hareket Olanağı ve Evrensel Tasarım Kavramı”, Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Yıl: 14, Sayı: 1, s. 7-14.