TÜRKİYE’DE SAĞLIK FİNANSMAN SİSTEMİNDE GENEL VERGİLERİN YERİ VE ÖNEMİ

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 17, 270 - 279, 11.05.2019

Elif Kocataşkın

Öz

Ülkelerin sağlık finansman sistemleri dünya
genelinde sağlık finansman sistemlerinde meydana gelen dönüşümlerden ve kendi
yapısal şartlarından etkilenmişlerdir. Bu bağlamda ülkeler, kendi sağlık
finansman sistemlerini literatürde tanımlı olan sağlık finansman sistemleri
çerçevesinde kendi şartları altında geliştirmişlerdir. Bazı ülkeler bu
harcamaları devletin kendi bütçesinden karşılayacak sistemlere uyum sağlamışken
bazıları da bu harcamaların hizmetten faydalananların direkt ödemesiyle
karşılanmasını tercih etmişlerdir. Türkiye’de sağlık harcamaları Sosyal
Güvenlik Kurumu’na yapılan prim ödemeleriyle ve Sağlık Bakanlığı’nın bütçesiyle
karşılanmaktadır. Cepten ödeme şeklinde hizmet alımının sağlandığı özel sağlık
sigortası seçeneği de mevcuttur. Fakat alınan sigorta primleri ve bakanlıktan
sağlanan bütçeler uzun yıllardır hizmetleri karşılamada yetersiz kalmaktadır. Devlet
de bu eksikliği, topladığı genel vergilerle kapatma yoluna gitmektedir Sağlık
harcamalarında karşılaşılan bu problemin çözümü için uluslararası ve ulusal
veri kaynaklarının taranması sonucunda, sosyal güvenlik sisteminde düzen ve
denetimlerin sağlanmasının ekstra finansman ihtiyacını ortadan kaldıracağı
düşünülmektedir. Sonucunda da asıl olarak kamusal harcama ve yatırımlara harcanması
gereken genel vergiler, finanse edilmesi için primler toplanan ve bütçeler
ayrılan sağlık harcamalarının yetersiz kaldığı durumlarda kullanılan bir
destekleme mekanizması olmaktan çıkabilecektir. Yapılan bu çalışmada da
sağlığın kavramsal olarak irdelenmesine, hizmet haline geldiğinde sahip olduğu
özelliklere, hizmet sunumunu gerçekleştirmek için kullanılan çeşitli
organizasyon biçimlerine ve bütün bu kavramların ‘Türkiye’ çerçevesinden
incelenmesine yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Finansman açığı, genel vergi, sağlık, sağlık harcaması

Kaynakça

• 6514 Sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu. www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.3359-20140102.pdf adresinden alındı. (Son Erişim Tarihi: 11.11.2018)
• Akdoğan, A. (2011). Kamu Maliyesi. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Belek, İ. (1997). “Türkiye’de Sağlık Harcamaları: Makro Düzeyde Bir Değerlendirme”, Ekonomik Yaklaşım, cilt.8, s.24-25, ss. 147-156.
• Belek, İ. (2009). Sağlığın Politik Ekonomisi Sosyal Devletin Çöküşü. İstanbul: Yazılama Yayınevi.
• BÜMKO Bütçe Gerçekleşmeleri., www.bumko.gov.tr/TR,157/butce-buyuklukleri-ve-butce-gerceklesmeleri.html adresinden alındı. (Son Erişim Tarihi:13.11.2018)
• Çelik, Y. (2013). Sağlık Ekonomisi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Daştan, İ. ve Çetinkaya, V. (2015). “OECD Ülkerleri ve Türkiye’nin Sağlık Sistemleri, Sağlık Harcamaları ve Sağlık Göstergelerinin Karşılaştırılması”, Sosyal Güvenlik Dergisi, Cilt:5, S:1, ss. 104-134.
• Douma, S. (2006). The Three Ds of Direct Tax Jurisdiction: Disparity, Discrimination and Double Taxation. 2006 IBFD, 522-533.
• Dünya Sağlık Örgütü Tüzüğü., www.who.int/suggestions/faq/en/ adresinden alındı. (Son Erişim Tarihi: 15.11.2018)
• Ertürk, Atabey, S. (2016). Sağlık Sistemleri ve Sağlık Politikası. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Erumut, C., M., Türkiye İçin Alternatif Sağlık Finansman Önerisi: İki Sütunlu Sistem, Sosyal Güvence Dergisi / Sayı 5, Sosyal Güvenlik Uzmanları Derneği, ss. 93-126.
• Klavuz, E. (2010). “Sağlık Harcamalarındaki Artış ve Temel Bakım Hizmetleri”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S: 29, ss. 173-192.
• OECD Sağlık İstatistikleri., www.stats.oecd.org/index.aspx?DataSetCode=HEALTH_STAT adresinden alındı. (Son Erişim Tarihi: 25.10.2018)
• Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun., www.saglik.gov.tr/ TR,10388/sayisi224--rg-tarihi12011961--rg-sayisi10705-saglik-hizmetlerinin-sosyallestirilmesi-hakkinda-kanun.html adresinden alındı. (Son Erişim Tarihi: 9.11.2018)
• Sayım, F., Sağlık Piyasası ve Etik, Bursa, MKM Yayıncılık, 2011, s.17-28
• SGK İstatistik Bülteni., www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk _istatistik_yilliklari adresinden alındı. (Son Erişim Tarihi: 11.11.2018)
• TOBB Türkiye Sağlık Sektörüne Genel Bir Bakış. (2018, Ekim 9). www.tobb.org.tr/saglik/20171229-tss-genel-bakis-tr.pdf adresinden alındı
• TÜİK Sağlık Harcamaları İstatistikleri., www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1084 adresinden alındı. (Son Erişim Tarihi: 13.11.2018)
• Yardan Demirtaş E. vd. (2016). “Türkiye’de Sağlık Harcamaları Trendi”, http://www.sbedergi.hitit.edu.tr/article/view/5000164608 adresinden alındı. (Son Erişim Tarihi: 3.3.2018)
• Yereli, A. B. (2003). Ekonomik Özgürlükler ve Türkiye'de Devlet Birey İlişkisi. Ankara: Gazi Kitabevi.