TÜRK EDEBİYATINDA GÜLİSTÂN ŞERHLERİ VE MAHMUD TÂÎ BİN MUHAMMED’İN(v.1268/1851) ŞERH-İ GÜLİSTÂN’I

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 4, 239 - 248, 30.04.2019

Arzu Yurdigül

Öz

Klasik Türk
edebiyatı denilen dönem 13. yüzyıl sonlarından, 19. yüzyılın ikinci yarısına
kadar geçen süreci kapsar. Osmanlı Devleti saltanatına denk düşen bu dönemde,
klasik Türk edebiyatının ilerleme alanı, devletin sınırlarının ulaştığı yerler
ile paralellik gösterir. Yeni kültür ve medeniyetlerle tanışma süreci
edebiyatımızda tercüme ve şerh geleneğini doğurmuştur. Özellikle şerh geleneği
sayesinde, yazıldığı döneme damgasını vuran ya da evrensel nitelikler taşıyan
eserler, insanların anlayışına ve istifadesine sunulmuştur. Bu eserlerden biri
de Sa‘dî-i Şirazî’nin Gülistân’ı olup, 16. yüzyıldan 19. yüzyıla
kadar şerhleri yapılagelmiştir.

Bu çalışmamızda Türk edebiyatında yapılmış olan Gülistân
şerhleri listelenecek ve içlerinden Mahmud Tâî bin Muhammed’in tespit
edilebilen hayatî bilgileri ve eseri Şerh-i Gülistân genel hatlarıyla
tanıtılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sa‘dî, Mahmud Tâî, Gülistân, Şerh, Türk edebiyat

GULISTAN SHARSH IN TURKISH LITERATURE AND MAHMUD TAI BIN MUHAMMED’S SHARHS GULISTAN

Öz

What is called Classical Turkish Literature is between the
end of 13th century and the second half of 19th century. In this period which
timely corresponds the reign of Ottoman Empire progress can be made according
to the bundaries of the states. The phase of acquainting between new cultures
and civilizations leads to the tradition of translation and sharh. Especially
thanks to the tradition of sharh the literary works which are either remorkable
works can be presented or made avaliable to human beings. Sadi Sirazi’s Gulistan is one of those works it’s
sharhs was made from 16th to 19th century.

In this study, the sharhs of Gulistan is listed and some
confirmed information about his life and his work Sharh of Gulistan (The Commentary of Gulistan)
is presented in general terms.

Anahtar Kelimeler

Saadi, Mahmud Tai, Gulistan, Sharh, Turkish Literatur

Kaynakça

• KAYNAKÇA‘ACLUNÎ,İsmail b. Muhammed, (1985) Keşfü’l-Hafâ ve Müzîlü’l-İlbâs,c.I, Beyrut AYYILDIZ, E. (2003) Makâme, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c.27, 417-419CANPOLAT, H. (2000) Lâmi’î Çelebi’nin Şerh-i Dibâce-i Gülistân’ı. Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi. İzmir.CANPOLAT, H. (2006) Sa’dî’nin Gülistân Önsözüne Yapılan Türkçe Şerhlerin Karşılaştırmalı İncelenmesi. Doktora Tezi. Ege Üniversitesi. İzmir.ÇELEBİOĞLU, Â. (1994), Kanûnî Sultân Süleyman Devri Türk Edebiyatı, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları: 2540, Bilim ve Kültür Eserleri Dizisi: 657, Araştırma - İnceleme Dizisi: 38, İstanbul.ÇİÇEKLER, M. (2008) Sa’dî Şirâzî. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c.35,405-407.DURU, R. (2007) Modern Metin Çözümleme Teknikleri Bakımından Şerh Geleneği Ve İsmail Hakkı Bursevî. Doktora Tezi. Ege Üniversitesi. İzmir.EL-BAĞDÂDÎ, İ. P. Hediyyetü’l- Ârifîn. 2.cilt. Dâru İhyâ’u’t-Terâsi’l-Arabî, Beyrut.EL-BAĞDÂDÎ, İ. P. Îzâhu’l- Meknûn. 2.cilt. Dâru İhyâ’u’t-Terâsi’l- Arabî, Beyrut.GÜLDENOĞLU, S. (2019). MAHMUD TÂÎ BİN MUHAMMED’İN(v.1268/1851) ŞERH-İ GÜLİSTÂN’I. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (71), 191-203.İLAYDIN, H. (2001), İskenderiyye, Gülistan, MEB Yayınları: 2119, Bilim ve Kültür Eserleri Dizisi:430, İslâm Klasikleri: 4, İstanbulKANAR, M. (2002) Gülistân. Şule Yayınları, İstanbul.MAHMUD Tâî bin Muhammed el-Bağdâdî el- Hanefî. Şerh-i Gülistân. Milli Kütüphane. nr.9036.REHBER, H. H.(1997) Gülistân’ı Sa’dî. İntişârât-ı Safâ Alişâh, Tahran.SADRU’L-HUFFÂZ, S. M.(1385) Avâmil-i Terbiyyet Der-Bâbhâ-yi Heftom u Heştom-i Gülistân-i Sa’dî. Mecelle-i Dânişkede-i Edebiyyât u Ulûm-i İnsânî Dânişgâh-i Tehrân, (177),153-172.Safa, Z. (1371) Tarih-i Edebiyat Der İran, c.5/1, Tahran.SÂMÎ, A. (1346) Şinâsâ-yı Sa’dî der-Avrupa. Hüner u Merdom, (61),2-5.TARLAN, A.N. (1937), Metinler Şerhine Dair. Suhulet Basımevi, İstanbul.YAZAR, S.(2011) Anadolu Sahası Klasik Türk Edebiyatında Tercüme Ve Şerh Geleneği. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi. İstanbul.YAZICI, T.(1996) Gülistân. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 14, 240- 241.YILMAZ, O. (2008) 16. Yüzyıl Şârihlerinden Sûdî-i Bosnevî Ve Şerh-i Gülistân’ı Doktora-Tezi. Marmara Üniversitesi. İstanbul.YILMAZ, O. (2012) 16. Yüzyıl Şârihlerinden Sûdî-i Bosnevî Ve Şerh-i Gülistân’ı Çamlıca Basım Yayın, İstanbul.