İTTİHAT VE TERAKKİ CEMİYETİ’NİN KADIN DERNEKLERİ VE BASIN BAĞLAMINDA TOPLUMDA KADIN KONUSUNA YAKLAŞIMI

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 5, 519 - 527, 31.05.2019

Dilara Göktaş

Öz

İttihat
ve Terakki Cemiyeti yakın tarihimizin seyrini değiştiren siyasi bir oluşum
olarak Osmanlı Devleti üzerinde bıraktığı siyasi etki çerçevesinde pek çok kez
ele alınmıştır. Bu yapı bünyesinde farklı düşünen şahsiyetleri barındırmasının
yanı sıra yönetim kadrosunun toplumsal sorunlara bakış açısı açısından ciddi
ayrımlar söz konusu değildir. İttihat ve Terakki Cemiyeti, kuruluş aşamasından
meşrutiyetin ilanına kadar yaptığı yayınlarla kadınların mevcut konumundan
rahatsız olduğunu, kadınların sosyal hayata daha fazla dâhil olmaları
gerektiğini vurgulamıştır. II. Meşrutiyet’in ilanı sonrasında yönetim üzerinde
söz hakkına sahip olan cemiyet, kadınlık konusunda ne kadar samimi olduğunu
göstermek için kadın dernekleri ve dergilerine hem maddi hem manevi destek
vermiştir. Bu çalışmada İttihat ve Terakki’nin desteklediği kadın derneklerinin
ve dergilerinin faaliyetleri incelenerek cemiyetin kadınlık konusundaki tutumu
hakkında değerlendirme yapılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

İttihat ve Terakki, Kadın, Meşrutiyet, Kadın Dernekleri

Kaynakça

• ADIVAR, Halide Edip, Mor Salkımlı Ev, İstanbul: Can Yayınları, 2018.AKAGÜNDÜZ, Ümüt, II. Meşrutiyet Döneminde Kadın Olmak. I.Baskı, İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi, 2015.AYDIN, Harun, “Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Türkiye’de Kadın”. Current Research in Social Sciences, Cilt 1, Sayı 3, 2015.BERKTAY, Fatmagül (2004). “Kadınların İnsan Haklarının Gelişimi ve Türkiye”, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sivil Toplum Kuruluşları Eğitim ve Araştırma Birimi; Sivil Toplum ve Demokrasi Konferans Yazıları, No. 7. BİRİNCİ, Ali, Tarih Yolunda Yakın Mazînin Siyasî ve Fikrî Ahvalî. İstanbul: Dergâh Yayınları, Eylül, 2001.COŞAR, Ömer Sami, Atatürk Ansiklopedisi. Cilt 2, İstanbul: İstanbul Reklam Ltd. Şirketi, 1973.ÇAKIR, Serpil, Osmanlı Kadın Hareketi. İstanbul: Metis Yayınları, 2016.OK, Sema, İttihat ve Terakki’nin “Yemin” siz Kadınları. İstanbul: Destek Yayınevi. 2012.ORTAYLI, İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı. İstanbul: Timaş Yayınları, 2016.Osmanlı Terakki ve İttihat Cemiyeti Nizamname-i Esasi 1323, İSAM KÜTÜPHANESİ, http://ktp.isam.org.tr/, 29.12.2018, saat 15.30KAPLAN, Leyla (1998). Cemiyetlerde ve Siyasal Teşkilatlarda Türk Kadını (1908- 1960). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları. 1998.KESKİN, Tülay (2004). “Demet Dergisi’nde Kadın ve İlerleme Anlayışı”. Ankara Üniversitesi DTCF Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt 24, Sayı 37, Ankara. Mechveret, (1886). “La Visite de S.A. Princesse Nazli au Comite”1 October (Ekim), s.1-2.TOPRAK, Zafer, “İttihat Terakki ve Teali-i Vatan Osmanlı Hanımlar Cemiyeti”. Toplum ve Bilim Dergisi. Güz. No. 43-44, 1989.