Türkiye'de Kamusal Mekânın Gelişimi

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 47 - 58, 30.06.2019

Arda İlayda Sağlam Ayşen Çelen Öztürk Ayşe Duygu Kaçar

Öz

Bu çalışmanın konusu, Türkiye’de kamusal mekânın gelişiminin tarihsel olarak irdelenmesidir. Yöntem olarak, literatür araştırmalarının yanı sıra dönemsel yapı örneklerinin incelenmesi de kullanılmaktadır. Çalışma içerisinde, öncelikle kamusal alan ve kamusal mekân kavramları ele alınmakta daha sonra ise, kamusal mekânın Türkiye’deki gelişimi incelenmektedir. Türkiye’de kamusal mekânın gelişimi çalışma içerisinde; Cumhuriyet Öncesi Dönem, Erken Cumhuriyet Dönemi ve Yakın Dönem olmak üzere, üç tarihsel dönem üzerinden ele alınmaktadır. Bu incelemeler sırasında,  söz konusu dönemin özelliklerini yansıttığı düşünülen, kamusal mekân örneklerine yer verilmektedir. Yapılan inceleme sonucunda ise;  Türkiye’de kamusal mekânın gelişiminde, içerisinde bulundukları dönemin mimari özelliklerinin yanı sıra sosyal, kültürel ve siyasi özelliklerinin de belirleyici olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

kamusal alan, kamusal mekan, cumhuriyet öncesi dönem, erken cumhuriyet dönemi, yakın dönem

Kaynakça

• Adabeyi. 2014. İstanbul Fanzin Festivali Devam Ediyor. http://evvel.org/istanbul-fanzin-festivali-devam-ediyor, Erişim: 13.05.2018.
• Akyol, D., Çiğdem, A., Düzenli, T. 2017. Toplumsal Değişim Sürecinde “Kamusal Mekan”ın Dönüşümü. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5, 56, s. 545-554.
• Ali, S. Z., 2009. Alışveriş Merkezlerinin Kent Olgusu İle Etkileşimi. Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul.
• Anonim, 1940. https://i.pinimg.com/originals/cf/c7/1d/cfc71dab37fe37934a66cb4894d3b7df.jpg Erişim: 12.04.2019.
• Arıtan, Ö. 2008. Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı: Modernleşme Ve Cumhuriyet’in Kamusal Modelleri, Mimarlık, 342, s. 49-56.
• Batuman, B. 2017. Mekan, Kimlik ve Sosyal Çatışma: Cumhuriyet’in Kamusal Mekanı Olarak Kızılay Meydanı. Ankara’nın Kamusal Yüzleri: Başkent Üzerine Mekân-Politik Tezler. G.A. Sargın (Der.) İletişim Yayınları, s.41-76.
• Bozdoğan, S. 2012. Modernizm ve Ulusun İnşası: Erken Cumhuriyet Türkiye’sinde Mimari Kültür (Çev. Tuncay Birkan) Metis Yayınları.CAT Güvenlik. 2017. Özel Güvenlik Hizmeti. http://www.catguvenlik.com/fiziki-guvenlik/, Erişim: 11.12.2018.
• Cumhuriyet Gazetesi. 1933. Yeni Ankara. Cumhuriyet Gazetesi, 29 Ekim 1933, s. 16.
• Çankaya Belediyesi. 2017. BRHD 47. Yıl Büyük Sergisi ÇSM’de Açıldı. http://www.cankaya.bel.tr/news/7429/BRHD-47-Yil-Buyuk-Sergisi-CSMde-Acildi/. Erişim: 09.10.2018.
• Çiftlik Dergisi. 2011. Atatürk Orman Çiftliği. https://www.ciftlikdergisi.com.tr/?p=19155. Erişim: 11.04.2019.
• Directorate General of Press and Information Archive. 2015. Atatürk Forest Farm ‘Black Sea Pool’, 1939. https://www.flickr.com/photos/dgpi/16232496923/in/album-72157650912939090/. Erişim: 11.04.2019.
• Ergin Tönük Koleksiyonu. 1939. Erzurum'un İşletmeye Açılışı. Maarif Matbaası. http://users.metu.edu.tr/tonuk/E40003/Ankara/. Erişim: 17.05.2019.
• Gurallar Yeşilkaya, N. 2009. Kamu – Kamusal Alan – Kamu Yapıları – Kamusal Mekân: Modernite Öncesi ve Sonrası İçin Bir Terminoloji Tartışması. Mimarlık Dergisi, 350, s. 52-55.
• Habermas, J. 2003. Kamusallığın Yapısal Dönüşümü (Çev: T. Bora, M. Sincar) İletişim, İstanbul.
• Harvey, D. 2013. Asi Şehirler. Şehir Hakkından Kentsel Devrime Doğru. Metis Yayınları, İstanbul.
• Kaçar, A. D. 2015. Kültür / Mekan - Gazi Orman Çiftliği, Ankara. Koç Üniversitesi VEKAM Vehbi Koç Ankara Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi.
• Karadağ, A. 1994. Kamusal Alan Modelleri: Çoğulcu Perspektiften Bir Değerlendirme. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 3, 58, s. 171-195.
• Koç, C. 2015. Neoliberalizmde Devlet ve Kamusal Alan Üzerine Bir Bakış. TBB Dergisi, 117, s. 91-116.
• Koçak, F. A., 2008. Social And Spatial Production Of Atatürk Boulevard In Ankara. Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Lefebvre, H. 2014. Mekânın Üretimi (Çev. I. Ergüden İstanbul Sel Yayıncılık.
• Mardin, Ş. 2006. Türkiye’de Toplum ve Siyaset, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Nalbant, M. 2016. Türkiye’de Kentsel Mekânlarda Kamusal Alanın Konumu: Tarihsel Perspektiften Bir Değerlendirme. Bitlis Eren Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi İzdüşümü Dergisi, 1, s. 12-27.
• Özkoçak, S. A. 2010. Kamusal Alanın Üretim Sürecinde Erken Modern İstanbul Kahvehaneleri, Osmanlı Kahvehaneleri: Mekan, Sosyalleşme, İktidar. A. Yaşar (Der.) İstanbul Kitap Yayınevi, s. 17-35.
• Ölçen, A. N. 2018. Halkevlerinin Kuruluşu ve Etkinlikleri. İnönü Vakfı 1983. http://www.ismetinonu.org.tr/halkevlerinin-kurulusu-ve-etkinlikleri/. Erişim: 11.04.2019.
• Öztürk, S. 2005. Osmanlı’da Kamusal Alanın Dinamikleri. Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 21, s. 95-124.
• Pera Müzesi Blog. 2017. Osmanlı Kahvehaneleri. https://blog.peramuzesi.org.tr/sergiler/osmanli-kahvehaneleri/. Erişim: 11.12.2018.
• Pruıjt, H. 2013. The Logic Of Urban Squatting. International Journal of Urban and Regional Research. Ocak, s. 19-45.
• Sargın, G. 2017. Kamu, Kent ve Polytika, Ankara’nın Kamusal Yüzleri: Başkent Üzerine Mekân-Politik Tezler. G.A. Sargın (Der.), İletişim Yayınları, s. 9-40.
• Sennet, R. 2013. Kamusal İnsanın Çöküşü (Çev, S. Durak, A. Yılmaz) Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Tanyeli, U. 2010. Türkiye’nin Görsellik Tarihine Giriş. Metis Yayınevi, İstanbul.Web Gallery Of Art. 2019. A Female Turkish Bath or Hammam, Jean Jacques Francois Le Barbier. https://www.wga.hu/html_m/l/lebarbie/hammam.html Erişim: 22.05.2019
• Yıldırım, B. 2015. Kamusal Mekan: Türkiye’de Devlet ve Kamusal Alan Üzerine. Mimarlık, 382, Mart-Nisan, s. 45-49.
• Yurdadön Aslan, P., 2012. Söylem ve Deneyimde Kamusal Mekanın Dönüşümü: Bursa Kent Meydanı Örneği. Yüksek Lisans Tezi, T.C. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.