SİYAH KALEM MİNYATÜRLERİNDE GÜNDELİK YAŞAMIN BİR ÖĞESİ OLARAK AT TASVİRİ, 2153-(38A, 84A, 113A, 118B) NUMARALI ALBÜM

Yıl 2008, Cilt: 12 Sayı: 2, 143 - 156, 18.02.2010

Yakup Göktaş

Öz

Topkapı Sarayı Müzesi Hazine Kitaplığı’nda bulunan, muhteva ve mahiyetleri bakımından birbirleriyle ilgili görülen dört albüm 1910 yılından beri araştırmacıların dikkatini çekmiştir. 2152, 2153, 2154 ve 2160 numaralı albümlerden biri olan ve üzerinde farklı sanatçı isimlerini ihtiva eden 2154 numaralı albümün 1910’da düzenlenen Münih Sergisi’nde tanıtılması, albümler üzerine ilginin başlaması anlamına da gelir. Araştırmamızın konusunu teşkil eden 2153 numaralı albüm, Topkapı Sarayı Müzesi müdürlüğü yapmış olan Tahsin Öz tarafından, içinde Fatih Sultan Mehmet’in portrelerinin bulunması sebebiyle uzun bir süre “Fatih Albümü” olarak adlandırılmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun Doğuya yaptığı seferler sırasında İstanbul’a getirildiği kabul edilmektedir. Muhammed Siyah Kalem’e atfedilen ve 1300 ile 1500 yılları arasındaki dönemde yapıldığı kuvvetle muhtemel olan resimler, Orta Asya resim geleneğinin ve görsel sanatlarının en ilginç örneklerinden birini oluşturmaktadır. Seksen yapraklık bu resimler, gerek konu ve konunun ele alınışı bakımından, gerek üslûp özellikleri bakımından ve gerekse bahsedilen dönemdeki resim geleneğinden farklı olmaları sebebiyle araştırmacıları üzerlerine çekmektedir. İzleyenleri kendi dünyalarına hapseden bu resimler ileri bir gözlemin ürünü ve aynı zamanda gelişmiş bir plastizmin belgeleri niteliğindedir.

Anahtar Kelimeler

Siyah Kalem, minyatür, at tasviri

Kaynakça

• And, Metin; Osmanlı Tasvir Sanatları: 1 Minyatür, Türkiye Đş Bankası Yayınları, 2.Basım, Đstanbul, Kasım 2004
• Aykut, Sait; “Siyah Kalem’in Cinlerini Dönemin En Yaygın Cin Bilim Kitaplarında Aramak”, Sanat Dünyamız, Üç Aylık Kültür ve Sanat Dergisi, Sayı 93, Güz 2004, ISSN 1300–2740
• Diez,Ernst; “Bozkır’ın Ressamları”, Milletlerarası Birinci Türk Sanatları Kongresi, Ankara Ünv. Đlahiyat Fakültesi Türk ve Đslâm Sanatları Tarihi Enstitüsü Yayımları: 7, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1962
• Esin, Emel; “Muhammed Siyah Kalem ve Đç Asya Türk Geleneği”, Ben Mehmed Siyah Kalem, Đnsanlar ve Cinlerin Ustası, YKY.- T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Danışman: Ekrem Işın, Editör: Mine Haydaroğlu, Đstanbul, Mart 2006