Kademeli Olarak Yeri Değiştirilen Yerleşmelere Bir Örnek: Taşbaşı Mahallesi (Tortum-Erzurum)

Yıl 2019, Cilt: 23 Sayı: 2, 647 - 673, 15.06.2019

Mehmet tuncer Rızvanoğlu

Öz

Özet

Yerleşmeler biyolojik varlıklar
gibi doğar, büyür, gelişir ve zamanla yok olabilirler. Bazı yerleşmeler zaman
içerisinde büyümeye devam ederken, bazıları ise doğal ve beşeri faktörlerin
etkisiyle yerlerini değiştirmek zorunda kalabilirler.

Çalışmamıza konu olan Taşbaşı
yerleşmesi Erzurum ili Tortum ilçesi sınırları içerisinde yer alan mahallerden
biri olup, 1981 ile 2015 yılları arasındaki uzun bir zaman diliminde
yerleşmenin yeri değiştirilmiştir. Bu sürenin uzun olmasında yerleşmenin yerinin
değiştirilme sebebinin her hangi bir doğal veya beşeri afete veya baskıya maruz
kalmadan gönüllülük esasına göre yöre insanının daha iyi şartlar aramasına
bağlı olarak gerçekleşmesidir. Taşbaşı Köyünün bugünkü yerine taşınmasında
etkili olan en önemli sebep; ulaşım zorluğundan kurtulmak isteğidir. Bu nedenle
Erzurum-Artvin Karayolunun hemen kenarındaki, köye ait tarım arazileri yeni
yerleşim alanı olarak seçilmiştir.

Yer değiştirme sürecinin 34 yıl
gibi uzun bir sürede gerçekleşmiştir. Çünkü eski yerleşmedeki aileler yer
değiştirme sürecine aynı zaman diliminde katılmamışlardır. Bazı aileler yeni
yerleşme alanındaki meskenlerini inşa ederken, bir kısım aileler eski
yerleşmedeki konutlarını yenilemeye devam etmiştir. Bu durum yeni yerleşmenin
dokusunu üç mahalleden oluşan parçalı bir yapıya büründürmüş ve farklı zaman dilimlerine
ait yapı malzeme ve tekniklerinin kullanıldığı mesken farklılaşmalarına neden
olmuştur. 

Anahtar Kelimeler

: Yerleşme, Taşbaşı Mahallesi

Kaynakça

• KAYNAKÇAAltaş, N., (2014), “Fonksiyonel Özellikleri Bakımından Uzundere Kasabası”, Atatürk üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 18, Sayı 1, ErzurumBakırcı, M., (1997), “Türkiye’de Yer Değiştiren Şehirlere Yeni Bir Örnek: Samsat”, Türk Coğrafya Dergisi, sayı 32, İstanbul.Bakırcı, M., (2002), “Türkiye’de Baraj Yapımı Nedeniyle Yer Değiştiren Bir Şehir: Halfeti”, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Dergisi, sayı 10, İstanbul.Ceylan, M. A., (2011), Manisa İlinde Yer Değiştiren Yerleşmeler, Çantay Kitabevi, İstanbul.Coşkun, O., Doğu Anadolu Bölgesinde Kentleşme ve Kentsel Gelişim, Doğu Coğrafya Dergisi, sayı 30, Erzurum.Doğanay H., Coşkun O., (2012), Tarım Coğrafyası (Güncellenmiş 2. Baskı), Pegem Akademi Yayınevi, Ankara.Doğanay, H., (2014), Türkiye Beşerî Coğrafyası (Genişletilmiş ve Güncellenmiş 4. Baskı), Pegem Akademi Yayınevi, Ankara.Doğanay H., Orhan F., (2016), Türkiye Beşeri Coğrafyası (Genişletilmiş ve Güncellenmiş 5. Baskı), Pegem Akademi Yayınevi, Ankara.Girgin, M., (1995), “Kütle Hareketleri Nedeniyle Yeri Değiştirilen Yerleşmelere Bir Örnek: Gördes (Manisa)”, Doğu Coğrafya Dergisi, sayı 1, Erzurum. Gök, Y., (2001), “Erzurum-Kars Depremi’nden (1983) Sonra Yeri Değiştirilen Yerleşmeler”, Doğu Coğrafya Dergisi, sayı 5, Erzurum.
• Gök, Y., Yazar, M., (2011), “Afetlere Maruz Kalan Yerleşmelerin Yer Değişiminde Karşılaşılan Sorunlara Bir Örnek: İspir Madenköprübaşı Beldesi Elmalı Mahallesi”, Doğu Coğrafya Dergisi, sayı 26, Erzurum.
• Kaya, F., (2002), “Türkiye’de Yeri Değiştirilen Şehirlere Bir Örnek: Doğubayazıt”, Doğu Coğrafya Dergisi, sayı 7, Erzurum.Koca, H., Doğanay, H., (1998), “Ulaşımın Yerleşmeye Etkilerine İki Tipik Örnek: Fevzipaşa ve Nurdağı Kasabaları”, Türk Coğrafya Dergisi, sayı 33, İstanbul.Koday, Z., (2013), “Yeri Değiştirilen Köy Yerleşmelerine Örnek: Aşağı Çat, Yukarı Çat ve Taşağıl Köyleri” Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı 17, Erzurum.Köse, A., (1997), Kaz Dağı’nda Doğal Çevre Özelliklerine Dayanan Günübirlik Rekreasyon Alanlarına Üç Örnek: Ayazma, Pınarbaşı ve Sütüven. Orhan, F., Gök, Y., (2015), Baraj Yapımı Nedeniyle Yeri Değiştirilen Yerleşmelere Örnek: Oruçlu ve Zeytinlik Köyleri (Artvin).Soylu, H., (2000), Tarihte Önemi Azalan Yerleşmelere Bir Örnek: Kiğı, Doğu Coğrafya Dergisi, sayı 17, Erzurum.Rızvanoğlu, M.T., (2003), Ardanuç İlçesinin Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası (Basılmamış doktora tezi).Tuncel, M., (1977), “Türkiye’de Yer Değiştiren Şehirler Hakkında Bir İlk Not”, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, sayı 20-21, İstanbul.Ünal, Ç., (1998), “Yeniden Yerleştirme Sorunları, Çözüm Önerileri ve Bir Örnek”, Türk Coğrafya Dergisi, sayı 33,İstanbul.Yazıcı, H., Cin, M., (1997), “Uzungöl Turizm Bölgesinde Coğrafi Gözlemler”, Türk Coğrafya Dergisi, sayı 32, İstanbul.Yılmaz, A., Şahin, K., Şahin, M. H., (2013), “Depreme Bağlı Yeri Değiştirilen Bir Şehir: Erbaa, Tokat” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 6, sayı 24.Yılmaz, O., (1986), Tortum Çayı Havzasının Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası (Basılmamış doktora tezi).