BUĞDAY VE KURAKLIK STRESİ

Yıl 1996, Cilt: 27 Sayı: 1, - , 03.01.2011

Ali Öztürk Şahin Akten

Öz

ÖZET: Dünyada buğday üretim ve verimliliğini sınırlayan en önemli faktörün kuraklık olduğu
kabul edilmektedir. Kuraklığa maruz kalan bir bitkinin yaşamını devam ettirebilmesi ve ürün verebilmesi,
fizyolojik ve genetik esasları henüz yeterince anlaşılamamış olan çok karmaşık mekanizmalar sayesinde
geçekleşebilmektedir. Bu mekanizmalar kuraklıktan kaçma, kuraklıktan korunma ve kuraklığa tolerans şeklinde
sınıflandırılmaktadır. Kuraklıktan kaçma, kurak dönemin başlangıcından önce çiçeklenme ve döllenme gibi
hassas dönemlerin atlatılması veya bitkinin hayat devresini tamamlamasıdır. Kuraklıktan korunma, toprakta
nem yetersizliği durumunda bitkide yüksek su potansiyelinin devam ettirilmesine yardımcı olan bir
mekanizmadır. Kuraklığa tolerans ise, bitki bünyesinde su stresi bulunması durumunda bitkinin yaşamını
sürdürmesi ve ürün vermesini sağlayan mekanizmadır.
Genellikle çiçeklenmeye yakın dönemde başlayıp tane dolum döneminde etkisini artıran kuraklık
stresi, tane sayısı ve tane ağırlığı üzerindeki olumsuz etkilerinden dolayı buğday verimini sınırlandırmaktadır.
Bununla birlikte, farklı fizyolojik ve morfolojik karakterlere sahip bazı buğday genolipleri, kurak şartlara iyi adapte olabilmekte ve yüksek verim sağlayabilmektedirler. Bu makalede, ilgili araştırma sonuçlarından
yararlanarak, kurak koşullarda dahi buğdayın gelişmesini ve ürün sağlamasını etkileyen mekanizmalar;
kuraklıktan kaçma, kuraklıktan korunma ve kuraklığa tolerans olmak üzere üç başlık allında incelenerek,
kuraklık stresinin buğday gelişmesi ve verimi üzerindeki etkileri açıklanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

-