Türkiye’de fındık üretim alanlarının daraltılması politikası

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 1, 141 - 148, 01.06.2019

Bakiye Kılıç Topuz Osman Kılıç İsmet Boz Gamze Aydın Eryılmaz

https://doi.org/10.29278/azd.594060

Cited By: 2

Öz

Türkiye’de
fındık; milli gelir, istihdam ve ihracattaki öneminden dolayı stratejik bir
konuma sahiptir. Türkiye’nin dünya fındık üretimindeki payı 2017’de 675 bin ton
ile %67.1 olup, bunu %13.1 ile İtalya, %4.3 ile Azerbaycan ve %2.9 ile ABD
takip etmektedir. Fındık alanlarının plansız bir şekilde artması, özellikle
1980’den sonra arz fazlası sorununu ortaya çıkarmıştır. Arz fazlasının her yıl
devam eden bir sorun haline gelmesi nedeniyle, 1983’de çıkarılan 2844 sayılı
kanunla fındık alanlarının kontrol altına alınması amaçlanmıştır. Bu makalede,
Türkiye’de fındık üretiminin önemi ve kanun sonrası illere göre fındık
sökümünün yapıldığı alanlar ile fındık yerine tercih edilen ürünler ortaya
konulmuştur. Fındık alanlarının kontrol altına alınmasını amaçlayan kanun,
fındık alanlarının daraltılmasında etkili olamadığı gibi, yeni fındık
bahçelerinin kurulmasına da engel olamamıştır. Aksine, sökümün uygulandığı il
ve ilçelerde fındık dikim alanları artmaya devam etmiştir. Fındık sökümünün
gerçekleştirildiği 2002’den günümüze kadar söküm için hedeflenen üretici
sayısının %1.1’ine, hedeflenen alanın ise %0.6’sına ulaşılabilmiştir. Söküm
yapılan iller arasında %83.4 (9.2 bin da) ile en fazla söküm yapılan alan
Samsun’da gerçekleşmiştir. Bunu %11.3 ile Sakarya ve %3.3 ile Düzce takip
etmektedir. Fındık sökümünün yapıldığı alanlarda, fındık yerine en fazla tercih
edilen alternatif ürünler mısır, kivi ve ceviz olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Fındık, fındık sökümü, alternatif ürünler

Kaynakça

• Akdamar, M., 2001. Alternatif Ürün (Ürün Geçiş) Programı. T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Eğitim Semineri Notları, Ankara.
• FAO, 2019. Food and Agriculture Organization. http://www.fao.org/faostat/en/#data, (Erişim tarihi: 26.06.2019).
• GTB, 2018. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü, 2017 Yılı Fındık Raporu. Nisan 2018, Ankara, file:///C:/Users/Exper3/Desktop /2017%20F%C4%B1nd%C4%B1k%20Raporu.pdf, (Erişim tarihi: 15.07.2018).
• Kılıç, O., Cinemre, H.A., Ceyhan, V., Bozoğlu, M., 2005. Samsun ili Çarşamba ve Terme ilçelerinin ova kesiminde fındığa alternatif üretim planlaması. T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, Teknolojik Araştırma Projesi, Proje no: TAP-012. Resmi Gazete, 1983. Fındık Üretiminin Planlanması ve Dikim Alanlarının Belirlenmesi Hakkında Kanun. Kanun No: 2844, Kabul Tarihi: 16.06.1983.
• Resmi Gazete, 2001. Fındık Alanlarının Tespitine Dair Kararın Yürürlüğe Konulması Hakkında Karar. Karar Sayısı: 3267, Karar Tarihi: 27.11.2001.
• Resmi Gazete, 2009. Fındık Üreticilerine Alan Bazlı Gelir Desteği ve Alternatif Ürüne Geçen Üreticilere Telafi Edici Ödeme Yapılmasına Dair Karar. Karar Sayısı: 27289, Karar Tarihi: 15.07.2009.
• Resmi Gazete, 2011. Fındık Alanlarının Tespitine Dair Kararda Değişiklik Yapılması Hakkında Karar. Karar Sayısı: 27389, Karar Tarihi: 24.02.2011.
• Resmi Gazete, 2013. Fındık Üreticilerine Alan Bazlı Gelir Desteği ve Alternatif Ürüne Geçen Üreticilere Telafi Edici Ödeme Yapılmasına Dair Karar. Karar Sayısı: 4245, Karar Tarihi: 30.01.2013.
• TMO, 2018. Toprak Mahsulleri Ofisi. 2013/08 Sayılı Fındık Bülteni. http://www.tmo.gov.tr/Upload/Document /bultenler/2013/0508findikbultn.pdf, (Erişim tarihi: 15.05.2018).
• TOB, 2017. Tarım ve Orman Bakanlığı Artvin, Düzce, Giresun, Kastamonu, Kocaeli, Ordu, Rize, Sakarya, Samsun, Sinop, Trabzon, Zonguldak, Bartın ve Gümüşhane İl ve İlçe Müdürlükleri Kayıtları.
• TOB, 2018. Tarım ve Orman Bakanlığı, Strateji Geliştirme Başkanlığı, http://www2.tbmm.gov.tr/d24/7/7-61680c.pdf (Erişim tarihi: 13.05.2018).
• TÜİK, 2019. Türkiye İstatistik Kurumu, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr, (Erişim tarihi: 26.06.2019).
• TZOB, 2010. Türkiye Ziraat Odaları Birliği, Zirai ve İktisadi Rapor 2007-2010. Ankara, https://www.tzob.org.tr /zirai-iktisadi-raporlar, (Erişim tarihi: 16.05.2018).
• USDA, 2018. United States Department of Agriculture, Turkey Tree Nuts Annual Report 2014. Gain Report Number: TR4037. https://gain.fas.usda.gov /Recent%20GAIN%20Publications/Tree%20Nuts%20 Annual_Ankara_Turkey_10-16- 2014.pdf, (Erişim tarihi: 14.05.2018).