TÜRKİYE İLE TÜRK CUMHURİYETLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN BİLİM DİPLOMASİSİ BOYUTU

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 12 - 49, 30.05.2019

Müslüm Güzel Mehmet Seyfettin Erol

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkiye ile Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkmenistan arasındaki bilim diplomasisi ilişkilerinin yaşadığı süreci incelemek ve Türkiye’nin bu konuda uygulayabileceği stratejilere ilişkin öneriler sunmaktır. Türkiye, bu ülkelerle ilişkilerini geliştirmek amacıyla, 1991 yılından itibaren bilim diplomasisinden istifade etmeye çalışmıştır. Ancak Türkiye ile Türk cumhuriyetleri arasındaki bilim diplomasisi ilişkileri, 1991-2008 Dönemi’nde (Durgunluk Dönemi) istenilen düzeye ulaşamamıştır. 2008-2019 Dönemi’nde (Hızlanma Dönemi) ise bu ilişkiler daha iyi bir gelişim sergilemiştir. Bu kapsamda Türkiye, mevcut durumu daha da iyileştirmek için çeşitli stratejiler uygulayabilir.

Anahtar Kelimeler

Bilim Diplomasisi, Türk Cumhuriyetleri, Orta Asya, Bilimsel İşbirliği, Teknolojik İşbirliği

Kaynakça

• “About”, Ministry of Innovative Development of the Republic of Uzbekistan, http://mininnovation.uz/en/menu/o-ministerstve, (Erişim Tarihi: 20.12.2018). “Economic Survey of Europe 2005 No. 2, Statistical Appendix”, United Nations Economic Commission for Europe and Executive Committee (UNECE), https://www.unece.org/fileadmin/DAM/ ead/ pub/052/052statapp.pdf, (Erişim Tarihi: 10.01.2019). “EİT Eğitim Enstitüsü 2. Mütevelli Heyeti Toplantısı Yapıldı”, Millî Eğitim Bakanlığı, http://abdigm.meb.gov.tr/www/eit-egitimenstit usu-2-mutevelli-heyeti-toplantisi-yapildi/icerik/903, (Erişim Tarihi: 11.02.2019). “Ekonomik İş Birliği Teşkilatı (EİT/ECO) ve Eğitim Çalışmaları”, Millî Eğitim Bakanlığı, http://abdigm.meb.gov.tr/www/eit-eco/ icerik/35, (Erişim Tarihi: 21.12.2018). “Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) Eğitim Enstitüsü Mütevelli Heyeti 1. Toplantısı 02-03 Nisan Tarihlerinde Ankara´da Gerçekleştirildi”, Milli Eğitim Bakanlığı, http://abdigm.meb. gov.tr/ www/ ekonomik-isbirligi-teskilati-eit-egitim-enstitusumutevelli- heyeti-1-to plantisi-02-03-nisan-tarihlerinde-ankaradagerceklestirildi/ icerik/60, (Erişim Tarihi: 10.02.2019). “History and Mission”, International Turkic Academy, http:// twesco.org/ en/about/?lang=en, (Erişim Tarihi: 10.02.2019). “History of Establishment”, Science Development Foundation of the Republic of Azerbaijan. “History”, Economic Cooperation Organization (ECO), http://www. eco.int/general_content/86055-History.html?t=General-content, (Erişim Tarihi: 21.12.2018). “İş Birlikleri”, Yunus Emre Enstitüsü, http://tabip.global/ ecosystem/ views/portalHeader/Is-Birlikleri-5, (Erişim Tarihi: 06.02.2019). “TDBAB Genel Kurulu ve “Türk Dünyası’nda Akademik İş Birliği” Konulu Bilimsel Toplantı Gerçekleştirildi”, Türkiye Bilimler Akademisi, http://www.tuba.gov.tr/tr/haberler/akademidenhaberler/ tdbab-genel-kurulu-ve-turk-dunyasinda-akademik-isbirligi- konulu-bilimsel-toplanti-gerceklestirildi, (Erişim Tarihi: 04.12.2018). “The Union of National Academies of Sciences of The Turkish World Invites to the Summer School”, International Turkic Academy, http://twesco.org/en/news/priglashaem_v_letnyuyu_shkolu/, (Erişim Tarihi: 06.02.2019). “Türk Bilim ve Teknoloji Politikası 1993-2003”, (EK 2), Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu, http://www.tubitak.gov.tr / tubitak_content_files/BTYPD/btyk /2/2btyk karar. pdf, (Erişim Tarihi: 13.02.2019). “Türk Dünyası Siyaset Okulu Başlıyor”, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB), https:// www.turkiyeburslari.gov.tr/ turk-dunyasi-siyaset-okulu-basliyor/, (Erişim Tarihi: 14.12. 2018). “Тhe National Academy of Sciences of the Kyrgyz Republic”, National Academy of Sciences of the Kyrgyz Republic, http://www. naskr.kg/index.php/en/, (Erişim tarihi: 20.12. 2018). ABOZOV, Rafis, “Science in Turkmenistan: How Far Will Reforms Go?”, The Central Asia-Caucasus Analyst, http://www.cacianalyst. org/publications/analytical-articles/item/11880-analyticalarticles- caci-analyst-2009-7-15-art-11880.html, (Erişim Tarihi: 08.01.2019). Academy of Sciences of Turkmenistan, https://science.gov.tm/en/ about/, (Erişim tarihi: 20.12.2018). AKANOV, Aikan, Health Research in Kazakhstan, Almaty 2000, http://www.cohred.org/downloads/672.pdf, (Erişim Tarihi: 22.11.2018). ATAMER, Halime, “TÜBİTAK Uluslararası Bilimsel Yayınları Teşvik (UBYT) ve DOPROG Programları”, C. Güner Omay, der., TÜBİTAK’ın 1990’lı Yıllarda Türk Bilim ve Teknolojisine Öncülük Ettiği Alanlar, Yeni Reform Matbaacılık Ltd. Şti., Ankara 2017. Azerbaijan National Academy of Sciences, http://www. science.gov. az/ uploads/pdf/p1b43oh6nq6di1cuc134em51jf74.pdf, (Erişim Tarihi: 20.12.2018). ÇELİK, Kadir Ertaç, “Kazakistan'da Kimlik ve Dış Politika”, Mehmet Seyfettin Erol-Yavuz Gürler, der., Türk Dünyası 25 Yıllığı, Akçağ Yayınları, Ankara 2016, s. 149-155. Devlet Planlama Teşkilatı (DPT), Türkiye’nin İkili Dış Yardımları (1992-1996), 1998, http://www.sdf.gov.az/en/generic/menu/ Detail/100/menu/, (Erişim tarihi: 20.12.2018). EROL, Mehmet Seyfettin-Kadir Ertaç Çelik, “Türk Dünyası'nda İşbirliği Denemesi: Tük Keneşi ve Kazakistan”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 17(2), Kış 2017, s. 15-32. Millî Eğitim Bakanlığı, Millî Eğitim Bakanlığı Yurt Dışı Lisansüstü Öğrenim Bursu Programı, Ankara 2016. National Agency for Technological Development of the Republic of Kazakhstan, Innovation Ecosystem of Kazakhstan, http://apctt.org/ sites/default/files/Kazakhstan.pdf, (Erişim tarihi: 20.12.2018). ÖZKAN, İsa, “Türk ve Akraba Topluluklardan Gelen Burslu Öğrencilerin Meseleleri ve Çözüm Teklifleri”, http://www.isaozkan. com/dosyalar/Turk-Cumhuriyetleri-Ogrenciler. pdf, (Erişim Tarihi: 03.02.2019). ÖZOĞLU, Murat vd., Küresel Eğilimler Işığında Türkiye’de Uluslararası Öğrenciler, SETA Yayınları, Ankara 2012. Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı, TİKA Faaliyet Raporu 2015, Ütopya Grafik, Ankara 2016. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu ile Azerbaycan Cumhuriyeti Bilimi Geliştirme Fonu arasında Bilim ve Teknoloji Alanında İşbirliği Anlaşması, 27.05.2015. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu ile Azerbaycan İlimler Akademisi arasında Bilimsel ve Teknik İşbirliği Anlaşması, 08.12.1992. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu ile Azerbaycan Ulusal Bilimler Akademisi arasında Bilim ve Teknoloji Alanında İşbirliği Protokolü, 13.11.2013. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu ile Kazakistan Cumhuriyeti Bilim ve Yeni Teknolojiler Bakanlığı arasında Bilimsel ve Teknik İşbirliği Anlaşması; 21.07.1994. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu ile Kazakistan Cumhuriyeti Teknolojik Gelişim Ulusal Ajansı arasında Bilim, Teknoloji ve Yenilik Alanında İşbirliği Protokolü, 16.04.2015. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu ile Kırgızistan Ulusal Bilimler Akademisi arasında İşbirliği Protokolü, 30.12.2014. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu ile Özbekistan Cumhuriyeti Yenilikçi Kalkınma Bakanlığı arasında Bilim ve Teknoloji Alanında İşbirliği Protokolü, 30.04.2018. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu ile Türkmenistan Bilimler Akademisi arasında Bilimsel ve Teknik İşbirliği Anlaşması, 08.07.1993. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu ile Türkmenistan Bilimler Akademisi arasında Bilim ve Teknoloji Alanında İşbirliği Protokolü, 03.06.2014. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Özbekistan Cumhuriyeti Hükümeti arasında Bilimsel ve Teknik İşbirliği Anlaşması, 09.07.1995. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kazakistan Cumhuriyeti Hükümeti arasında Bilim ve Teknoloji Alanında İşbirliği Anlaşması, 22.10.2009. Türkiye Cumhuriyeti ile Kırgızistan Cumhuriyeti arasında Eğitim, Kültür ve Bilimsel Alanlarda İşbirliği Anlaşması, 03.03.1992. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO), World Science Report 1996, UNESCO Publishing, Paris 1996.Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Mevlâna Değişim Programı. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Yürütme Kurulu Kararları, Oturum No: 7, 14.12.2018.