DİL DEVRİMİNİN HALKÇILIK BOYUTU

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 17, 1072 - 1092, 30.01.2019

Volkan Marttin

https://doi.org/10.33431/belgi.478451

Öz

Yeni
Türk devletinin ideallerinden biri, halkın yönetime katılması, kendi yararına
davranabilmesiydi. Gerçekleştirilecek kültür devrimi sayesinde halkın ulaşacağı
kültürel ve entelektüel düzey ile bu ideale ulaşılabilirdi. Halkın devletle ve
aydınlarla yakınlaşması, dilde yapılacak devrimle mümkündü. Bu ihtiyaç, Osmanlı
Devleti’nin son yüzyılında açıkça görülmüştü. Ancak bu gereksinimi gideren hareket,
milli uyanışın gerçekleşmesiydi. Dil devriminin özünde halka doğru gitmek, onun
kolayca okuyup yazmasını kolaylaştırmaktı. Bunun için yalnız yazıda Latin
kökenli yeni Türk alfabesinin kabulü yeterli değildi. Hukukta olduğu gibi
halkın hayatının içindeki her noktada dilin kullanabilir ve anlaşılabilir
olması gerekliydi. Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Milli Mücadele’nin başından
itibaren olduğu gibi halk için halkla beraber hareket etmiş; dil konusunda bu
tutumunu sürdürmüştü. Kanun önünde olduğu gibi eşit, ayrımsız, ayrıcalıksız bir
toplum için, hayat içinde fırsat eşitliğinin korunmasında toplum fertlerinin
her birinin diğerinin yazdıklarını kolayca okuyup anlayabilmeleri Türk kültür
devriminin bir gereğiydi. Bu yaklaşım bağlamında dil devriminin halkçı bir
tarafının olduğunu söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Halkçılık İlkesi, Dil Devrimi, Harf Devrimi, Türk Kültür Devrimi

Kaynakça

• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, C. I-III, 5. bs., Ankara 1997.
• AĞAKAY, Mehmet Ali, Atatürk’ten 20 Anı, 7. bs., Türk Dil Kurumu (TDK) Yay., Ankara 2015.
• AKSOY, Ömer Asım, Dil Gerçeği, TDK Yay., Ankara 1982.
• ARAR, İsmail, Atatürk’ün Halkçılık Programı ve Halkçılık İlkesinin Tarihçesi, İstanbul 1963.
• ARIBURNU, Kemal, Atatürk Muhtelif Cepheleriyle, Güzel Sanatlar Matbaası, Ankara 1953.
• BAYAR, Celâl, Ben de Yazdım: Millî Mücadeleye Giriş, C. 5, İstanbul 1997.
• BAYUR, Hikmet “Atatürk ve Dil Devrimi”, Dil Devrimi Üzerine, TDK Yay., Ankara 1967, s.28-37.
• CERECİ, Sedat, “Halkın İçinde Halkçı Bir Önder”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. XIV, Sayı: 32 (Kasım 1998), s.279-288.
• ÇELEN, Gülru, Atatürk’ün Düşünce Dünyasında Halkın Yeri, Genelkurmay Basımevi, Ankara 2013.
• Dil Devriminin 30 Yılı, Türk Dil Kurumu Tanıtma Yay., Ankara 1962.
• ECEVİT, Bülent, Atatürk ve Devrimcilik, Üçüncü bs., Tekin Yayınevi, İstanbul 1974.
• EDİSKUN, Haydar, “Türk Dilini Koruma ve Geliştirme Cemiyeti”, Dil Devrimi Üzerine, TDK Yay., Ankara 1967, s.250-259
• ERARSLAN, Cezmi, Yakın Dönem Türk Düşüncesinde Halkçılık ve Atatürk, Kum Saati Yay., İstanbul 2003.
• EYUBOĞLU, İsmet Zeki, Atatürk İlkeleri, İkinci bs., Uygarlık Yay., İstanbul 1984.
• EYÜBOĞLU, İsmet Zeki, “Dil Bayramı”, Dil Devrimi Üzerine, TDK Yay., Ankara 1967, s.217-221.
• Genelkurmay Başkanlığı (haz.), Atatürkçülük (Atatürk’ün Görüş ve Direktifleri), Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) Yay., İstanbul 1998.
• Genelkurmay Başkanlığı (haz.), Atatürkçülük (Atatürkçü Düşünce Sistemi), MEB Yay., İstanbul 2001.
• Halil Nimetullah, Halkçılık ve Cumhuriyet, Türk Halkçılığı ve Cumhuriyeti, İstanbul 1930.
• HATİBOĞLU, Vecihe, Ölümsüz Atatürk ve Dil Devrimi, 2. bs., TDK Yay., Ankara 1981.
• HEYD, Uriel, Türk Ulusçuluğunun Temelleri, çev. Kadir Günay, 2. bs., Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 2002.
• HUGHES, Preston, Türkiye’nin Demokratikleşme Sürecinde Atatürkçülük, çev. Narin Özlem, Arkadaş Yayınevi, Ankara 2009.
• IRMAK, Sadi, Atatürk Devrimleri Tarihi (İdeoloji ve Tarih Açısından İnceleme), İstanbul 1973.
• İNAN, M. Rauf, “Atatürk Devrimleri ve Yazı Değişimi, Yazı Devrimi”, Yazı Devrimi, TDK Yay., yy., 1978, s.43-64.
• İPEKÇİ, Abdi, İnönü Atatürk’ü Anlatıyor, Dünya Yay., İstanbul 2004.
• KOCATÜRK, Utkan, Atatürk, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara 1987.
• KOCATÜRK, Utkan, Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, İkinci bs., ATAM Yay., Ankara 2005.
• KORKMAZ, Zeynep, “Dilde ‘Doğal Gelişme’ ve ‘Devrim’ Açısından Türk Dil Devrimi, Türkoloji Dergisi, C. 4, Sayı: 1 (1972), s.97-114.
• KURAN, Ercümend, Atatürkçülük Üzerine Denemeler, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1981.
• KURAN, Ercüment, Türk Çağdaşlaşması: Çileli Bir Yolda İlerleyiş, der. Mehmet Erdoğan, Akçağ Yay., Ankara 1997.
• LEVEND, Agâh Sırrı, “Dilde Özleşme Hareketinin Tarihçesi”, Dil Devrimi Üzerine, TDK Yay., Ankara 1967, s.14-25.
• LEWIS, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, çev. Metin Kıratlı, 7. bs., TTK Yay., Ankara 1998.
• SEVÜK, İsmail Habib, Dil Da’vâsı, İnkılâp Kitabevi, İstanbul 1949.
• SHAW, Stanford J.- SHAW, Ezel Kural, Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, İkinci Cilt, çev. Mehmet Harmancı, Üçüncü bs., E Yay., İstanbul 2000.
• ŞENOĞLU, Kemal, Yusuf Akçura: Kemalizmin İdeoloğu, Kaynak Yay., İstanbul 2009.
• TANYOL, Cahit, Atatürk ve Halkçılık, 2. bs., Türkiye İş Bankası Yay., Ankara 1984.
• TOPRAK, Zafer, Türkiye’de Popülizm 1908-1923, Doğan Kitap, İstanbul 2013.
• TUNAYA, Tarık Zafer, Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay., İstanbul 2007.
• TÜRK, Vahit, Türkçe Yazılar, Berikan Yay., Ankara 2014.
• YÜCEL, Tahsin, Dil Devrimi ve Sonuçları, TDK Yay., Ankara 1982.