İbrahim Sıdkı Efendi ve Kıbrıs Baf Medresesi

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 2, 295 - 312, 23.12.2018

Bahattin Turgut

Öz

Kıbrıs Adası, Osmanlı idaresinde olduğu 308 yıllık
dönemde gerçekleştirilen iskân siyaseti ile bir Türk yurdu haline
getirilmiştir. XIX. yüzyılın ortalarında Kıbrıs’ın batı kesiminde yer alan Baf
kazasında yoğun bir Türk nüfusu yaşamaktadır. Baf’taki Müslüman Türk toplumunun
eğitim ihtiyacına cevap verecek bir medrese yoktur. Bu durum toplumun eğitim ve
kültür açısından gerilemesine, dinî ve millî bilincini yitirmesine ve
Hristiyanlaştırılma tehlikesi ile karşı karşıya kalmasına yol açmıştır.
İstanbul Fatih Medresesinde ilim tahsil ederek icazet alan Baf’lı İbrahim Sıdkı
Efendi, yetkin tasavvuf önderlerinden de tasavvuf eğitimi alarak bir müderris
ve bir mutasavvıf olarak memleketine dönmüştür. Daha sonra Türk toplumuna
hizmet etmek amacıyla Baf’ta bir medrese kurmayı başarmıştır. O, ömrünün sonuna
kadar 35 yıl Baf’ta yaptırdığı bu medresede müderrislik yaparak ve tasavvuf
önderi olarak Kıbrıs’taki Müslüman Türk toplumuna hizmet ederek ilmin
yayılmasına ve dinî hayatın benimsenmesine gayret etmiştir. Adadaki Türklerle
Rumlar arasında geliştirdiği iyi ilişkilerle barış içinde yaşanacak bir güven
ortamı sağlamayı başarmıştır. Ondan sonra damadı Ali Faik Efendi ile oğulları
ve torunları onun misyonunu devam ettirmişlerdir. XX. yüzyılın ortalarına kadar
ayakta kalmayı başaran Baf Medresesi asırlık ömründe Kıbrıs toplumuna hizmet
eden nice din adamı, öğretmen ve idareci yetiştiren bir eğitim kurumu
olduğundan makalemizin ana konusunu teşkil etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kıbrıs, İbrahim Sıdkı Efendi, Baf Medresesi, Türk

Kaynakça

• KAYNAKÇAa. Arşiv KaynaklarıBaşbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA). İrade Dâhiliye (İ.DH). 980, 1.BOA, İ.DH. 980, 2.BOA, İ.DH. 980, 3.BOA, Maarif Nezareti (MF). Mektubi Kalemi (MKT). 554.49.1. BOA, Kıbrıs Belgeleri (KB), Müftülük Arşivi Fetva Eminliği (MAFE), 3,21, 1. 1.BOA, KB, MAFE, 3, 21, 1, 2.12 Numaralı Mühimme Defteri (978-979/1570-1572). Nşr. Hacı Osman Yıldırım vd. Ankara: Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayınları, 1996.b. Kitaplar ve MakalelerAtalay, Talip. Geçmişten Günümüze Kıbrıs’ta İdari Yapılanma ve Din Eğitimi. Konya: Mehir Vakfı Yayınları, 2003.Çetin, Nuran. “İslam tarihinde birlikte yaşama ahlakına tasavvuf düşüncesinin Katkısı (Hacı Bektaş-ı Velî, Mevlana ve Yunus Emre’den Örnekler)”. The Journal of Academic Social Science Studies 36/2 (Summer 2015): 283.Hasanov, Sefer. “Vidinli Mustafa Efendi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları 2016. Ek 2: 660-661.Mallinson, William. Britain and Cyprus Key Themes and Documents Since World War II. New York: I.B. Tauris 2011.Özkul, Ali Efdal, “Osmanlı İdaresinde Kıbrıs Adasındaki İslamiyete Geçmede (İhtida) Kadınların Durumu”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, (2010) Cilt: 3, Sayı: 13, s. 221-231. Sarınay, Yusuf. Osmanlı İdaresinde Kıbrıs (Nüfusu-Arazi Dağılımı ve Türk Vakıfları). Ankara: Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayınları, 2000.Sözgün, Zenal. “Kıbrıs’ta Osmanlı Dönemindeki Eğitim Sistemine Genel Bir Bakış”. Yakın Doğu Üniversitesi İslâm Tetkikleri Merkezi Dergisi. (Güz 2015)2: 213.Safvet. Tarih-i Osmanî Encümeni Mecmuası. İstanbul: Matbaa-i Osmanlı Şirketi, 1 Nisan 1339. Cüz: 19.Yorulmaz, Bülent. “Osmanlı Döneminde Kıbrıs’ta Eğitim ve Eğitime Hizmet Edenler (1570-1878)”. Osmanlı Döneminde Bilim ve Eğitim Milletlerarası Kongresi Tebliğleri, İstanbul: 1999, s. 601-615.c. Gazeteler Kıbrıs Postası, “Baf’taki Büyük Cami’de 1974’ten sonra ilk kez namaz kılındı.” 25 Eylül 2014.Fedai, Harid. “Baf Medresesi ve Hoca İbrahim Sıdkı Efendi”, Kıbrıs Gazetesi, 15 Temmuz 1996.Barışsever, Mehmet. “Hoca İbrahim Sıdkı Efendi”, Ortam Gazetesi, 6 Nisan 2000.