محاولات الهجرة اليهودية إلى فلسطين وطلب أوليفانت لانشاء مستعمرة صهيونية خلال زمن السلطان عبد الحميد الثاني

Yıl 2017, Cilt: 17 Sayı: 1, 1 - 20, 01.06.2017

ZİYA Polat

Öz

Yahudilerin II. Abdülhamid Döneminde Filistin’e Göç Girişimleri ve Oliphant’ın Siyonist Koloni Talebi

Öz

Osmanlı İmparatorluğu döneminde Filistin’e yapılan Yahudi göçü inorganik bir göçtür. Fransız devrimi sonrasında bütün dünyaya yayılmaya başlayan ırkçı hareketler Yahudileri de etkilemiştir. Yahudiler, sürgüne gönderildikleri tarihten itibaren kendilerine Yahova (Yahudi tanrısı) tarafından vadedildiği iddiasında oldukları Filistin’e geri dönüp orada bir Yahudi devleti kurma hayalinde olmuşlardır. Bu hayallerini gerçekleştirmek amacıyla 19. Yüzyıldaki kargaşa ortamından ve Osmanlının zaafiyetlerinden istifade etmek isteyen milliyetçi/ırkçı Yahudiler elde ettikleri ekonomik ve siyasi güçlerini Siyonist hareket adı altında örgütlenerek birleştirmişlerdir. Filistin’de devlet kurma amacıyla yola çıkan Siyonist liderler, dünya kamuoyunda zirvede olan milliyetçi ve antisemitik hareketlerden istifade ederek desteklerini arttırmışlardır. Siyonist hareket bunların sonucu olarak zayıflayan Osmanlı’dan toprak koparabileceği düşüncesiyle Laurence Oliphant eliyle Osmanlı yönetimine Belka Sancağı’nda Siyonist bir koloni kurulabileceği umuduyla bir layiha sunar. Makalede öncelikle Siyonist ve Siyonizm kavramları çerçevesinde bir zihin analizi yapılacak, ardından Layiha’ya giden süreçte Osmanlı’nın Yahudi Göçü hakkında nasıl bir algıya sahip olduğu ve layihanın söz konusu algıyı nasıl beslediği tartışılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, II. Abdülhamid, Siyonizm, Filistin, Yahudi Göçü, Filistin

Attempts of Jewish immigration to Palestine during the time of Abdulhamid II and Oliphant’s request for a Zionist Colony

Öz

The Jewish immigration to Palestine that
took place in the Ottoman period was a non-organic migration. Racist movements
that after the French Revolution had spread to the entire world also affected
the Jews. Jews who from the time when they had been sent into exile had claimed
that this had been promoted to them by God, dreamed of a return to Palestine
and of the creation of a Jewish state there. In order to realise these dreams
nationalist/racist Jews who wished to profit from the chaotic context in the
19th century and the weaknesses of the Ottomans united and organised the
economic and political powers that they possessed under the name of Zionist
movement.

The Zionist leaders who set out to
establish a Zionist state in Palestine increased their support by benefiting
from the nationalist and racist movements that were predominant in the public
opinion of the word. The Zionists, thinking that they could separate land from
the Ottoman Empire, which had been weakened as a result of that, offered a
memorandum to the Ottoman government through Laurence Oliphant in the hope that
they would be able to establish a Zionist colony in Belka province. The article
first offers a mentality analysis in the framework of the terms Zionist and
Zionism, and then discusses how in the process moving towards the memorandum
the Ottomans perceived Zionism and how the memorandum influenced this
perception. 

Anahtar Kelimeler

Ottoman State, Abdulhamid II, Zionism, Palestine, Jewish Immigration, Palestine

Kaynakça

• Akgündüz, A. (2008). Pax Ottoman: Osmanlı Devleti’nde Gayrimüslimlerin Yönetimi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Alkan, N. (2014). Selanik İstanbul’a Karşı: 31 Mart Vakası ve II. Abdülhamit'in Tahttan İndirilmesi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Anonim Haçlı Tarihi. (2013). (çev. Ergin Ayan). İstanbul: Selenge Yayınları.
• Arendt, H. (2012). Kötülüğün Sıradanlığı Adolf Eichman Kudüs’te, (çev. Özge Çelik). İstanbul: Metis Yayınları.
• Arslan, A. (2014). Avrupa’dan Türkiye’ye İkinci Yahudi Göçü. İstanbul: İdil Yayıncılık.
• Avcı, Y. (2004). Değişim Sürecinde Bir Osmanlı Kenti: Kudüs (1890-1914). Ankara: Phoenix.
• Bein, A., Gelber, N. M. (2007). Oliphant, Laurence (1829–1888). Encyclopedia Judaica (EJ). (Ed. Freed Skolnik). Second Edition. (Volume 15). New York-London: Thomson Gale.
• Besalel, Y. (2000). Yahudi Tarihi. İstanbul: Universal.
• Bostancı, I. I. (2008). Osmanlı Devleti’nin Filistin Bölgesine Yönelik Politikası. Türk Dış Politikası: Osmanlı Dönemi. (Cilt 2). (Ed. Mustafa Bıyıklı). İstanbul: Gökkubbe.
• Bostancı, I. I. (2014). 19. Yüzyılın İkinci Yarısında Filistin Bölgesinin Demografik Yapısı. Osmanlıdan Günümüze Filistin Sempozyumu: Bildiriler. 28-29 Kasım 2013. Ankara: TTK.
• Cohen, I. (1951). A Short History of Zionism. London: Frederick Muller Ltd.
• Çağlayan, S. (2004). İsrail Sözlüğü. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Demirbaş, A. (Haz). (2015). Sultan II. Abdülhamid Han’ın Gazze ve Filistin İrâdeleri. İstanbul: Beylik Yayınları.
• Demirkent, I. (2004). Haçlı Seferleri, İstanbul: Dünya Kitapları.
• Durant, W., Lambelin, R. (2015). Yahudi Tarihi ve Siyonist Liderlerin Protokolleri. (çev. Sami Sabit Karaman). İstanbul: İnklab Yayınları.
• Fulcherius Carnotensis. (2009). Kudüs Seferi. (çev. İlcan Bihter Barlas). İstanbul: IQ Yayınları.
• Garaudy, R. (2015). Siyonizm Dosyası. çev. Nezih Uzel, İstanbul: Pınar Yayınları.
• Garaudy, R. (2017). İsrail, Mitler ve Terör. çev. Cemal Aydın, İstanbul: Pınar Yayınları.
• Gümüş, S. (2009). II. Abdülhamit Döneminde Filistin Politikası, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü.
• Gündüz, Ş. (1998). Din ve İnanç Sözlüğü. Ankara: Vadi Yayınları.
• Gürkan, S. L. (2013). Yahudilik: Giriş ve Tarih. Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA). (Cilt 43). İstanbul: Diyanet Vakfı.
• Halpern, B., Reinharz, J. (1998). Zionism an the Creation of a New Society. New York-Oxford: Oxford University Press.
• Herzl, T. (2014). Yahudi Devleti. (çev. Sedat Demir). İstanbul: Ataç Yayınları.
• Hillenbrand, C. (2015). Müslümanların Gözünden Haçlı Seferleri. (Çev. Nureddin Elhüseyni). İstanbul: Alfa Yayınları.
• I. Ve II. Haçlı Seferleri Vekayinamesi. (2005). (çev. Vedii İlmen), İstanbul: Yaba Yayınları.
• İbn Kalânisî. (2015). Şam Tarihine Zeyl: I. Ve II. Haçlı Seferleri Dönemi. (çev. Onur Özatağ). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• İbnü’l-Esîr. (1991). İslâm Tarihi: el-Kâmil fi’t-Tarih Tercümesi. (Cilt 10). (çev. Abdülkerim Özaydın), İstanbul: Bahar Yayınları.
• Johnson, P. (2001). Yahudi Tarihi. (Çev. Filiz Orman). İstanbul: Pozitif Yayınları.
• Karaman, M. L. (1996). Filistin. DİA. (Cilt 13). İstanbul: Diyanet Vakfı.
• Karaman, M. L. (2009). Siyonizm. DİA. (Cilt 37). İstanbul: Diyanet Vakfı.
• Kiernan, T. (1975). The Arabs. Boston: Brown and Co.
• Kodaman, B., İpek, N. (Ağustos 1993). Yahudilerin Filistin’e Yerleştirilmeleriyle İlgili Olarak II. Abdülhamid’e 1879’da Sunulan Lâyiha. Belleten, (Cilt 57). Sayı 219.
• Kutluay, Y. (2017). Siyonizm ve Türkiye. Ankara: Bilge Karınca.
• Lilienthal, A. M. (1982). İsrail’e Göçü Kışkırtan Siyonist Entrikalar. Siyonizm ve Irkçılık. (Çev. Türkkaya Ataöv). Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Lowenthal, M. (1956). The Dairies of Theodor Herzl. New York.
• Medoff, R., Waxman, C. I. (2009). The A to Z of Zionism, Maryland: The Scarecrow Press.
• Oliphant, L. (1880). The Land of Gilead: With Excursions in the Lebanon. Edinburgh and London: William Blackwood and Sons.
• Oliphant, M., Oliphant, W. (1891). Memoir of the Life of Laurence Oliphant an of Alica Oliphant, His Wife, (Volume 2). New York: Harper & Brothers.
• Ortaylı, İ. (1981). İkinci Abdülhamit Döneminde Osmanlı İmparatorluğunda Alman Nüfuzu. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Osmanlı Belgelerinde Filistin. (2009). (Haz: Komisyon). İstanbul: T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü.
• Öke, M. K. (1981). II. Abdülhamit, Siyonistler ve Filistin Meselesi. İstanbul: Kervan Yayınları.
• Öke, M. K. (2011). Siyonizm ve Filistin Sorunu 1880-1923. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.
• Ponting, C. (2011). Yeni Bir Bakış Açısıyla Dünya Tarihi. (çev. Eşref Bengi Özbilen). İstanbul: Alfa.
• Reich, B. (1992). Historical Dictionary of Israel, London: Scarecrow Press.
• Runciman, S. (2008). Haçlı Seferleri Tarihi. (Cilt 1). (Çev. Fikret Işıltan), Ankara: TTK.
• Said Halim Paşa. (2003). Buhranlarımız ve Son Eserleri, (Haz. M. Ertuğrul Düzdağ). İstanbul: İz Yayıncılık.
• Shakak, İ. (2004). Yahudi Tarihi Yahudi Dini, (Çev. Ahmet Emin Dağ). İstanbul: Anka Yayınları.
• Siyonizm ve Irkçılık. (1982). (Çev. Türkkaya Ataöv). Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Sokolow, N. (1919). History of Zionism, 1600-1918. (Volume 1). London: Longmans, Green and Co.
• Tekvin, 12/2; 15/8.
• Tellioğlu, Ö. (2015). Filistin’e Musevi Göçü ve Siyonizm. İstanbul: Kitabevi.
• Topkar, K. (2015). Templer ve Yahudiler: Osmanlı Filistin’inde Alman Kolonileri (1869-1917). İstanbul: Ordaf.
• Willermus Tyrensis’in Haçlı Kroniği: Başlangıçtan Kudüs’ün Zaptına Kadar. (2016). (çev. Ergin Ayan), İstanbul: Ötüken.