Ergenlerde Sosyal Öz-yeterlik Algısı ve Duygusal Öz-yeterlik Arasındaki İlişkinin Yapısal Eşitlik Modeli ile İncelenmesi: Bir Model Önerisi

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 3, 831 - 841, 15.10.2016

Ayşegül Ulutaş

Öz

Bu araştırma, ergenlerde sosyal özyeterlik algısının duygusal özyeterlik üzerinde yordayıcı etkisinin incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Malatya il merkezinde ortaokul ve liselerde öğrenim görmekte olan ergenler oluşturmaktadır. Örneklemi ise uygun örnekleme yöntemi ile seçilen 682 ergen oluşturmaktadır. Araştırmada bilgi toplamak için Genel Bilgi Formu, Sosyal Özyeterlik Algısı Ölçeği ve Duygusal Özyeterlik Ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde yapısal eşitlik modeli kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 22 VE LISREL 8.5 programları kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda; sosyal özyeterlik algısı ile duygusal özyeterlik arasında anlamlı ilişki olduğu ve sosyal özyeterlik algısının duygusal özyeterlik örtük değişkeni üzerinden duyguları düzenleme, duyguların destekleyici etkisi, duyguları anlama ve duyguları algılama alt boyutları üzerinde doğrudan veya dolaylı olarak anlamlı etkilere sahip olduğu ve sosyal özyeterlik algısının duygusal özyeterliğin anlamlı bir yordayıcısı olduğu ortaya çıkmıştır. Başka bir ifadeyle sosyal özyeterlik algısı duygusal özyeterliği pozitif yönde yordamıştır.

Anahtar Kelimeler

Ergen, Sosyal Öz-Yeterlik Algısı, Duygusal Öz-Yeterlik, Yapısal Eşitlik Modeli

Kaynakça

• Bacanlı, H. (2013). Eğitim Psikolojisi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Bandura, A., Pastorelli, C., Barbaranelli, C., & Caprara, G. V. (1999). Self-efficacy pathways to childhood depression. Journal of Personality and Social Psychology. 76, 258–269.
• Bandura, A. (1994). Self-Efficacy. Encycopedia of Human Behaviors. 4, 71-84.
• Bayram, N. (2011). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş. Ankara: Ezgi Kitabevi.
• Bıkmaz, F. (2004). Özyeterlik İnançları. Eğitimde Bireysel Farklılıklar. (Kuzgun, Y. ve Deryakulu, D. Ed.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Caprara, G. V., Barbaranelli, C., Pastorelli, C., & Cervone, D. (2004). The contribution of self-efficacy beliefs to psychosocial outcomes in adolescence: Predicting beyond global dispositional tendencies. Personality and Individual Differences. 37, 751–763.
• Cicognani, E. (2011). Coping Strategies With Minor Stressors in Adolescence: Relationships With Social Support, Self-Efficacy, and Psychological Well-Being. Journal of Appleed Social Psychology. 41(3): 559-578.
• Cohen, L.,Manion, L. ve Morrison, K. (2000). Researchmethods in education. New York: Routledge Falmer.
• Çepni, S. (2007). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. Trabzon: Celepler Yayıncılık.
• Çivilidağ, A. (2013). Gelişim Süreci Odağında Ergenlik Psikolojisi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Demirbilek, S. (2000). Korunmaya Muhtaç Gençlerin Topluma Kazandırılmasında Yetiştirme Yurtları. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 15(2): 137-152.
• Demirdüzen, H. (2013). Ergenlerin Algılanan Sosyal Destek Düzeyleri ile Duygusal Özterelik Düzeylerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Fraenkel, J.R.ve Wallen, N.E. (2006). How to design and evaluate research in education. New York: McGraw-Hill International Edition.
• Gander, M. J. &Gardiner, H. W. (2010). Çocuk ve ergen gelişimi. (B. Onur, Çev.). Ankara: İmge Yayınevi.
• Karakaya, İ. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (Ed.,Tanrıöğen, A.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Karasar, N.(2006). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel yayın Dağıtım.
• Karasar, N. (1995). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık Ltd.
• Kocayörük, E. (2012). Öz-Belirleme Kuramı Açısından Ergenlerin Anne Baba Algısı ile Duyuşsal İyi Oluşları Arasındaki İlişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 4(37): 24-37.
• Köknel, Ö. (1999). Ergenlik Dönemi. Ana Baba Çocuk Okulu. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kumar, R., & Lal, R. (2006). The role of self-efficacy and gender difference among the adolescents”. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology. 32(3), 249–254.
• Kutlu, M. (2005). Yetiştirme Yurdu Yaşantısı Geçiren Lise Öğrencilerinin Yalnızlık Düzeyleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 3(24): 89-109.
• Lynch, M. ve Cicchetti (1997). Children’s relationships with adults and peers: An examination of elementary and junior high school students. Journal of School Psychology. 49: 323-338.
• Meggitt, C. (2013). Çocuk gelişimini anlamak. (E. Kantemir, Çev.), İstanbul: Optimist Yayın Dağıtım.
• Özbay, Y. ve Palancı, M. (2001). Sosyal Kaygı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. VI. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi. ODTÜ, 5–7 Eylül Ankara.
• Seçer, İ. (2015). SPSS ve LISREL ile Pratik Veri Analizi: Analiz ve Raporlaştırma.
• Ankara: Anı Yayıncılık.
• Southam-Gerow, M. A. (2014). Çocuklarda ve Ergenlerde Duygusal Düzenleme. (M. Şahin ve M. Artıran, Çev.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Suldo, S. M., ve Shaffer, E. J. (2007). Evaluation of the self-efficacy questionnaire for children in two samples of American adolescents. Journal of Psychoeducational Assessment. 25, 341–355.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenirlik ve Geçerlik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Tekbıyık, A. (2014). Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Totan, T., İkiz, E. ve Karaca, R. (2010). Duygusal Özyeterlik Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanarak Tek ve Dört Faktörlü Yapısının Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi. 28,71-95.
• Vardarlı, G. (2005). İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Özyeterlik Düzeylerinin Yordanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
• Wallace, S. T. ve Alden, L. E. (1997). Social Phabia and Positive Social Eventsthe Price of Success. Journal of Abnormal Psychology. 3(106): 416-424.
• Willemse, M. (2008). Exporing the Relationship Betwen Self-Efficacy and Aggressıon in a Group of Adolescents in The Peri-Urban Town of Worcester. Unpublish Master of Art Thesis. University of Stellenbosch.
• Yardımcı, F. K. (2007). İlköğretim Öğrencilerinde Algılanan Sosyal Destek ile Özyeterlik İlişkisi ve Etkileyen Değişkenlerin İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İzmir.