Psikolojik Danışmanların Yabancılaşmaları Üzerinde Öz Yeterlik ve Tükenmişliğin Rolü

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 3, 1309 - 1330, 31.10.2017

Fatih Camadan Betül Çaylak Okan Yılmazlar Kübra Yılmaz Selvin Gül Kara

https://doi.org/10.14686/buefad.337407

Cited By: 4

Öz

Bu araştırmanın amacı,
psikolojik danışmanların yabancılaşmaları üzerinde öz yeterlik ve tükenmişliğin
rolünün incelenmesidir. Araştırma 2016-2017 eğitim öğretim yılında Trabzon,
Rize ve Artvin il ve ilçelerinde görev yapan toplam 203 psikolojik danışman ile
gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların 134’ü kadın (% 66.00) ve 69’u erkektir (%
34.00). Araştırmanın sonucunda psikolojik danışmanların öz yeterlikleri ile
yabancılaşmaları arasında orta düzeyde ve olumsuz yönde, tükenmişlikleri ile
yabancılaşmaları arasında orta düzeyde olumlu yönde ve öz yeterlikleri ile
tükenmişlikleri arasında orta düzeyde ve olumsuz yönde bir ilişki bulunmuştur.
Öz yeterlik ve tükenmişliğinin birlikte yabancılaşma ile yüksek düzeyde olumlu
yönde ilişkili olduğu ve değinilen değişkenlerin yabancılaşmanın % 50’sini
açıkladığı belirlenmiştir. Bağımsız değişkenlerin ikisinin de yabancılaşmayı
anlamlı şekilde açıkladığı ancak tükenmişliğin daha güçlü bir yordayıcı olduğu
anlaşılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

psikolojik danışman, yabancılaşma, öz yeterlik, tükenmişlik, psikolojik danışma ve rehberlik

The Role of Self-Efficacy and Burnout on the Alienation of Psychological Counselors

Öz

The purpose of this research is to examine the
role of self efficacy and burnout on the alienation of psychological
counselors. The research was carried out with 203 psychological counselors
working in the center and counties of Trabzon, Rize and Artvin in the academic
year of 2016-2017o whom 134 (66.00%) were female and 69 (34.00%) were male. The
results of the study indicated that there was a moderate and negative
relationship between self efficacy and alienation, moderate and positive
relationship between burnout and alienation, and moderate and negative
relationship between self efficacy and burnout. The study revealed that self
efficacy and burnout were positively correlated with alienation at a high
level, and that self-efficacy and burnout explained 50% of alienation. Although
self efficacy and burnout explained alienation in a meaningful way, burnout was
found to be a stronger predictor.

Anahtar Kelimeler

psychological counselor, alienation, self efficacy, burnout, psychological counseling and guidance

Kaynakça

• Aksoy, V. ve Diken, I. H. (2009). Rehber öğretmenlerin özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz yeterlik algılarının incelenmesi. İlköğretim Online, 8(3), 709-719.
• Akten, S. (2007). Rehber öğretmenlerin meslekî tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi, Ankara.
• Asarlı, Z. (2012). Okullarda çalışan psikolojik danışmanların okul psikolojik danışma özyeterlik algılarının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
• Ataş, Ö. ve Ayık, A. (2013). Öğretmen adaylarında okula yabancılaşma. Electronic Turkish Studies, 8(8), 103-122.
• Avcı, M. (2010). Rehber öğretmenlerin eş zamanlı görevlendirme uygulamasına ilişkin görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Aydemir, S. (2014). Rehber öğretmenlerin yöneticilerinin liderlik tarzını algılamaları ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniverstesi, İstanbul.
• Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive perspective. Englewood Cliffs, NJ: Princeton-Hall.
• Bardhoshi, G., Schweinle, A. vd. (2014). Understanding the Impact of School Factors on School Counselor Burnout: A Mixed-Methods Study. Professional Counselor, 4(5), 426-443.
• Başören, M. (2005). Çeşitli değişkenlere göre rehber öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi (Zonguldak ili örneği). (Yüksek Lisans Tezi). Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Zonguldak.
• Belgi, S. (2016). Lisede çalışan rehber öğretmenlerin öz yeterlik algıları ve mesleki tükenmişliklerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Nişantaşı Üniversitesi, İstanbul.
• Bilgiç, H. S. (2011). Rehber öğretmenlerin (psikolojik danışmanların) öz yeterlilikleri. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Bodenhorn, N. and Skaggs, G. (2005). Development of the school counselor selfefficacy scale. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 38, 14-29.
• Boz, M. (2014) Eğitim Örgütlerinde İşe Yabancılaşma ve Öfke İlişkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
• Butler, J. (2005). Giving on account of oneself. Oxford Üniversity Press.
• Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Camadan, F., Kahveci G. vd. (2016). Rehber öğretmenlerde (psikolojik danışmanlarda) yabancılaşma nitel bir araştırma. IV. Uluslararası Eğitimde Araştırma Kongresi. Recep Tayip Erdoğan Üniversitesi, 13-15 Ekim, Rize.
• Çağlar, Ç. (2013). Eğitim fakültesi öğrencilerinin yabancılaşma düzeyleri ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1497-1513.
• Çapri, B. (2013). Tükenmişlik ölçeği-kısa formu ile eş tükenmişlik ölçeği-kısa formu’nun Türkçe uyarlaması ve Psikoanalitik-Varoluşçu bakış açısından mesleki ve eş tükenmişlik ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri,13(3), 1393-1418.
• Çınar, Y. (2016). Psikolojik danışmanların tükenmişlik düzeyleri ve problem çözme becerilerinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. vd. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Elma, C. (2003). İlköğretim okulu öğretmenlerinin işe yabancılaşması (Ankara ili örneği). (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Erkan Atik, Z. (2011). Okul psikolojik danışmanı öz yeterliğini yordamada eğitim yaşantılarına ilişkin memnuniyetin rolü. (Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Eryılmaz, A. (2010). Lise öğretmenlerinin örgütsel yabancılaşma düzeyi. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Fayda Kınık, Ş. F. (2010). Öğretmenlerin yabancılaşma algıları. (Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Freudenberger, H. J. (1974). Staff burn‐out. Journal of social issues, 30(1), 159-165.
• Gündüz, B. ve Çelikkaleli, Ö. (2009). Okul psikolojik danışmanlarında mesleki yetkinlik inancı. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 119-133.
• Hatunoğlu, Y. ve Hatunoğlu, Y. (2006). Okullarda verilen rehberlik hizmetlerinin problem alanları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 333-338.
• Işıksal, M. ve Aşkar, P. (2003). İlköğretim öğrencileri için matematik ve bilgisayar öz-yeterlik algısı ölçekleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(25), 109-118.
• İkiz, F. E. (2010). Psikolojik danışmanlarının tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(11) , 25-43.
• Jaeggi, R. (2014). Alienation. Columbia University Press.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Karataş, Z. ve Baltacı, H. Ş. (2013). Ortaöğretim kurumlarında yürütülen psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine yönelik okul müdürü, sınıf rehber öğretmeni, öğrenci ve okul rehber öğretmeninin (psikolojik danışman) görüşlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2).
• Kasapoğlu, S. (2015). İlköğretim okulu öğretmenlerinin işe yabancılaşma düzeyleri ile örgütsel adalet algıları arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Kaya, T. (2009). Rehber öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi, İstanbul.
• Kesik, F. ve Cömert, M. (2014). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin işe yabancılaşma düzeylerine ilişkin algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 27-46.
• Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling. New York: Guilford Press.
• Larson, L. M. and Daniels, J. A. (1998). Review of the counseling self-efficacy literature. The Counseling Psychologist, 26, 179-218.
• Maslach, C. (1982). Burnout: The cost of caring. ISHK.
• Maslach, C. and Goldberg, J. (1998). Prevention of burnout: New perspectives. Applied And Preventive Psychology, 7(1), 63-74.
• Maslach, C., Schaufeli, W. B. vd. (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology, 52(1), 397-422.
• Melchert, T. P., Hays, V. L. vd. (1996). Testing models of counselor development with a measure of counseling self‐efficacy. Journal of Counseling & Development, 74(6), 640-644.
• Moyer, M. (2011). Effects of non-guidance activities, supervision, and student-to-counselor ratios on school counselor burnout. Journal of School Counseling, 9(5), 1-31.
• Owens, D., Bodenhorn, N. vd. (2010). Self-efficacy and multicultural competence of school counselors. Journal of School Counseling, 8(17), 1-20.
• Özçınar, M. (2011). Örgütlerde yabancılaşma ile tükenmişlik sendromu arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• Öztürk, T. (2014). Psikolojik danışman ve sınıf rehber öğretmenlerinin ilköğretim okullarındaki pdr servislerine ilişkin etkililik algılamalarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Pajares, F. (1996). Self-efficacy beliefs in academic settings. Review of Educational Research, 66(4), 543-578.
• Pallant, J. (2015). SPSS kullanma kılavuzu (Çev. Sibel, Balcı ve Berat, Ahi.). Ankara: Nobel Yayınları.
• Pines, A. M. (2005). The burnout measure short version (BMS). International Journal of Stress Management, 12, 78-88.
• Seeman, M. (1959). On The Meaning of Alienation. American Sociological Review, 24(6),783-791.
• Stickel, S. A. (1991, Feb). A study of burnout and job satisfaction among rural school counselors. Annual Conference of the Eastern Educational Research Association, Boston, MA.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. F. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı. (Çev. Mustafa Baloğlu). Ankara: Nobel Yayınları.
• Temel,C., Mirzeoglu, N. vd. (2013). An investigation of physical education teachers’ work alienation level according to some variables. International Journal of Academic Research, 5(4), 513-519.
• Umay, G. (2015). Psikolojik danışman ve rehberlik öğretmenlerinin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin ilişkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Wachter, C. A., Clemens, E. V. vd. (2008). Exploring school counselor involvement of student stakeholders and school counselor burnout through an Adlerian theoretical framework. Journal of Individual Psychology, 64(4), 432-449.
• Worzbyt, J. C., O'Rourke, K. et al. (2003). Elementary school counseling: a commitment to caring and community building. Brunner-Routledge: New York.
• Yıldız, E. (2011). Eğitimcilerde tükenmişlik (Rehber öğretmenler üzerinde bir araştırma). (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.