Anadolu’nun İslamlaşmasında Ahi Evren ve Ahiliğin Rol Modelliği

Mehmet Şirin Ayiş

doi:10.34085/buifd.523520

Araştırma Makalesi

Anadolu’nun İslamlaşmasında Ahi Evren ve Ahiliğin Rol Modelliği

Yıl 2019, Sayı: 13, 91 - 116, 25.06.2019

Mehmet Şirin Ayiş

https://doi.org/10.34085/buifd.523520

Cited By: 4

Öz

Anadolu’nun
İslamlaşmasında Ahi Evren ve Ahiliğin Rol Modelliği

The Role Modelling of Ahi Evren and Ahi
Community in the Islamisation of Anatolia

Mehmet Şirin AYİŞ

Dr. Öğr. Üyesi Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Tasavvuf Anabilim Dalı

Asst. Prof. Dr., Bingol University, Faculty of Islamic Sciences, Department of

Islamic Mysticism.

Bingöl, Turkey

msirinayis@hotmail.com

ORCID: 0000-0002-7040-4110

Geliş Tarihi: 06.02.2019, Kabul Tarihi: 13.02.2019

DOI: 10.34085/buifd.523520

Ahi Evren, Anadolu Ahilik Teşkilatı’nın
kurucusu olarak kabul edilir. Tam ad Şeyh Hâce Nasiru’d-din Mahmud el Hoyî’dir.
Ahi Evren, 1171 tarihinde, Azerbaycan’ın Hoy şehrinde dünyaya gelmiştir. Zamanının
önemli âlimlerinden dersler okumuştur. Orta Asya’dan Anadolu’ya gelen sufi bir
şahsiyettir. Mesleği dericilik olan Ahi Evren Kayseri başta olmak üzere irşad
amacıyla Anadolu’nun diğer şehirlerini de gezerek buradaki esnafı
teşkilatlandırmıştır.

Ahi
Evren, tasavvuf anlayışını, esnaflık teşkilatı ile birleştirerek bu alanda
sağlam kurallar ortaya koymuştur. Bu yüzden evvela Kayseri’de Ahilik teşkilatını
kurulmasına vesile olmuştur. Kayseri merkezli olarak ortaya koyduğu bu
faaliyetler, vefatından sonra da Anadolu’da asırlarca devam etmiştir.

Ahilik anlayışı, ibadet hayatına önem verdiği
kadar, çalışma hayatına da önem vermiştir. Çalışma hayatında dürüstlük
prensibine riayet etmek, ahlaklı ve erdemli olmak ahiliğin önem verdiği
konuların başında gelir. Bu prensiplere uyarak bu teşkilata girenler, iyi ve
güzel vasıflarla tanınmışlardır. Bu durum, toplumda ahlaklı ve faziletli
insanların sayısının artmasın vesile olmuştur. Bunun bir sonucu olarak da tekke,
medrese, zaviye, han, hamam gibi vakıf eseri birçok mekân inşa edilmiştir.

Bu çalışmamızda, Ahi Evren ve Ahilik
Teşkilatının, Anadolu’nun İslamlaşma sürecinde Anadolu’ya göç etmiş ve burayı
yurt edinmiş Türk topluluklarının bu yeni yerleşim yerinde huzur ve sükûnet
içerisinde yaşamalarını sağlamak için ahlakî, meslekî, iktisadî, ticarî, siyasî ve idarî alanlarda otaya
koydukları rol modellikler üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ahi Evren, Ahilik, Anadolu, İslamlaşma

Kaynakça

KAYNAKÇA Ahilik. “Ahilikte Ahlak Anlayışı”. Erişim: 10 Nisan 2018. http://ahilik.net/ahilerde-ahlak-anlayisi/.
Ahilik ve Meslek Ahlakı. Editör: Ömer Akdağ- Meltem Kurtuluş, Konya: KTO Karatay Üniversitesi Yayınları, 2018.
Bakır, Meral Armağan. Ahilik ve Meslekî Eğitim. Yüksek Lisans tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1991.
Bayram, Mikail. Ahi Evren (Tasavvufî Düşüncenin Esasları). Ankara: TDV Yayınları, 1995.
Bayram, Mikail. Hace Nasirü’d-din-i Tusi’nin İntihalciliği ve Ahi Evren Hace Nasirü’d-din ile İlgisi. Konya: Çizgi Kitabevi, 2016.
Bayram, Mikail. Fatma Bacı ve Bacıyan-ı Rum Anadolu Bacılar Teşkilatı. Konya: Çizgi Kitabevi, 2016.
Çağatay, Neşet. Ahilik Nedir. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1990.
Çeker, Faysal. “Ahlakî ve Sosyal Bir Teşkilat Olarak Ahilik”. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 7/12 (2017): 84-99.
Demir, Galip. Osmanlı Devleti'nin Kuruluşu ve Ahilik. İstanbul: Ahi Kültürünü Araştırma ve Eğitim Vakfı Yayınları, 2000.
Demirpolat, Anzavur-Akça, Gürsoy. “Ahilik ve Türk Sosyo-Kültürel Hayatına Katkıları”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırma Dergisi 15, (2004): 355-376.
Durak, İbrahim. – Yücel, Atilla. “Ahiliğin Sosyo-Ekonomik Etkileri ve Günümüze Yansımaları”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 15/2 (2010): 15-168.
Ekinci, Yusuf. Ahilik. Ankara: Sistem Ofset Yayıncılık, 2011.
Gölpınarlı, Abdulbaki. İslam ve Türk İllerinde Fütüvvet Teşkilatı. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınevi, 2011.
Gülerman, Adnan – Taştekil, Sevda. Ahi Teşkilatının Türk Toplumunun Sosyal ve Ekonomik Yapısı Üzerindeki Etkileri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1995.
Güllü, Sabahattin. Sosyoloji Açısından Ahi Birlikleri. İstanbul: Ötüken Yayınları, 1977.
Hülagü, Metin. “Ahi Evran ve Ahilik”. Erişim: 07 Nisan 2018. http://www.metinhulagu.com/images/dosyalar/20120302110400_0.pdf
Kaya, Abdullah. “Anadolu’nun Türk ve İslam Yurdu haline Gelmesinde Ahiliğin Rolü ve Önemi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 7/29, 547-561.
Kazıcı, Ziya. “Ahilik” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1: 540. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
Kızıler, Hamdi. “Osmanlı Toplumunun Sosyal Dinamiklerinden Ahilik Kurumu”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 4/2 (2015): 408-423.
Köksal, M. Fatih. Ahi Evren ve Ahilik. Kırşehir: Kırşehir Valiliği Kültür Hizmeti Yayınları, 2008.
Kuzu, Ali, Ahi Evren. Ankara: Paraf Yayınları, 2013.
Ocak, Ahmet Yaşar. Türk Sufîliğine Bakışlar. 3. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları, 1999.
Ocak, Ahmet Yaşar. “Fütüvvet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 13: 261-263, İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
Okumuş, Ejder. “Ahlâk-Bağımlı Dindarlık Açısından Ahiliğin İş ve Ticaret Ahlâkı”, Uluslararası Ahilikte İş ve Ticaret Ahlakı Sempozyumu Tebliğleri (Türkiye-Sivas, 27-28 Eylül 2018), Ed. Mehmet Traşçı-Mustafa Said Akdoğan. 23-31. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2018.
Özköse, Kadir. “Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında Tasavvufî Zümre ve Akımların Rolü”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (Haziran 2003): 249-279.
Özköse, Kadir. “Ahilikte Ahlak ve Meslek Eğitimi”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15/2 (2011): 5-19.
Sarıkaya, Saffet. “Ahiliğin Dünya Görüşünü Oluşturan Dînî ve Ahlakî Değerler”, Erişim: 30 Kasım 2018. http://www.msaffets.com/wp-content/uploads/Ahidegerleri.pdf. Sivas
Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, “Uluslararası Ahilikte İş ve Ticaret Ahlakı Sempozyumu Tebliğleri”, Erişim: 2 Aralık 2018, http://kutuphane.cumhuriyet.edu.tr/yonetim/bilimselyayinlardosya/273479418.pdf
Sülemî, Ebu Abdi’r-Rahman. Tasavvufta Fütüvvet. Trc. Süleyman Ateş, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1977.
Şahin, İlhan. “Âhi Evran”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 1: 529-530, İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
Uludağ, Süleyman. “Fütüvvet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 13: 259-261, İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
Yılmaz, Hasan Kamil. “Fütüvvet Ahlakı ve Teşkilatı: İktisadî Hayatta Ahilerin Rolü ve Faydaları”. Erişim: 10 Nisan 2018. http://hasankamilyilmaz.com/futuvvet-ahlaki-ve-teskilati.html.
Zübeyir Tokgöz. Ahi Evran ve Ahilik Sistemi. Ankara: Pelin Ofset Matbaacılık, 2012.

Yıl 2019, Sayı: 13, 91 - 116, 25.06.2019

Mehmet Şirin Ayiş

https://doi.org/10.34085/buifd.523520

Cited By: 4

Öz

The Role Modelling of Ahi Evren and Ahi Community in the Islamisation of Anatolia

Ahi Evren is accepted as the founder of the Anatolian Ahi Community. His full name is Hâce Nasiru’d-din Mahmud el Hoyî. He was born in Khoy, Azerbaijan in 1171 and took lessons from the prominent scholars of his time. He was a Sufi who came to Anatolia from Central Asia. Being a leather worker, he travelled in Kayseri and other Anatolian cities for irshad (act of showing the true path), and organised craftsmen and tradesmen in these cities.

Ahi Evren combined Sufism with craftsman’s institution, and laid down solid rules in this area. Thus, he led the foundation of Ahi community first in Kayseri. His Kayseri based activities continued across Anatolia for centuries after his death.

Ahism valued working life as much as worship. Respecting the principle of honesty in working life and being moral and virtuous were the main aspects considered important in Ahism. Those complying with these principles and joining the organisation were known with good and decent qualities, which contributed to the increase in the number of morally justified and virtuous people in society. As a result, many buildings were constructed as foundation work such as dervish lodges, madrasahs, zawiyahs, inns and public baths.

This study explores the role modelling displayed by Ahi Evren and Ahi Community in moral, professional, economic, trade, political and administrative areas to ensure that Turkish communities that migrated to Anatolia and adopted it as their homeland in the process of the Islamisation of Anatolia lived in peace and harmony in this new settlement.

Anahtar Kelimeler

Ahi Evren, Ahi Community, Anatolia, Islamisation, Role Modelling

Kaynakça

KAYNAKÇA Ahilik. “Ahilikte Ahlak Anlayışı”. Erişim: 10 Nisan 2018. http://ahilik.net/ahilerde-ahlak-anlayisi/.
Ahilik ve Meslek Ahlakı. Editör: Ömer Akdağ- Meltem Kurtuluş, Konya: KTO Karatay Üniversitesi Yayınları, 2018.
Bakır, Meral Armağan. Ahilik ve Meslekî Eğitim. Yüksek Lisans tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1991.
Bayram, Mikail. Ahi Evren (Tasavvufî Düşüncenin Esasları). Ankara: TDV Yayınları, 1995.
Bayram, Mikail. Hace Nasirü’d-din-i Tusi’nin İntihalciliği ve Ahi Evren Hace Nasirü’d-din ile İlgisi. Konya: Çizgi Kitabevi, 2016.
Bayram, Mikail. Fatma Bacı ve Bacıyan-ı Rum Anadolu Bacılar Teşkilatı. Konya: Çizgi Kitabevi, 2016.
Çağatay, Neşet. Ahilik Nedir. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1990.
Çeker, Faysal. “Ahlakî ve Sosyal Bir Teşkilat Olarak Ahilik”. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 7/12 (2017): 84-99.
Demir, Galip. Osmanlı Devleti'nin Kuruluşu ve Ahilik. İstanbul: Ahi Kültürünü Araştırma ve Eğitim Vakfı Yayınları, 2000.
Demirpolat, Anzavur-Akça, Gürsoy. “Ahilik ve Türk Sosyo-Kültürel Hayatına Katkıları”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırma Dergisi 15, (2004): 355-376.
Durak, İbrahim. – Yücel, Atilla. “Ahiliğin Sosyo-Ekonomik Etkileri ve Günümüze Yansımaları”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 15/2 (2010): 15-168.
Ekinci, Yusuf. Ahilik. Ankara: Sistem Ofset Yayıncılık, 2011.
Gölpınarlı, Abdulbaki. İslam ve Türk İllerinde Fütüvvet Teşkilatı. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınevi, 2011.
Gülerman, Adnan – Taştekil, Sevda. Ahi Teşkilatının Türk Toplumunun Sosyal ve Ekonomik Yapısı Üzerindeki Etkileri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1995.
Güllü, Sabahattin. Sosyoloji Açısından Ahi Birlikleri. İstanbul: Ötüken Yayınları, 1977.
Hülagü, Metin. “Ahi Evran ve Ahilik”. Erişim: 07 Nisan 2018. http://www.metinhulagu.com/images/dosyalar/20120302110400_0.pdf
Kaya, Abdullah. “Anadolu’nun Türk ve İslam Yurdu haline Gelmesinde Ahiliğin Rolü ve Önemi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 7/29, 547-561.
Kazıcı, Ziya. “Ahilik” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1: 540. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
Kızıler, Hamdi. “Osmanlı Toplumunun Sosyal Dinamiklerinden Ahilik Kurumu”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 4/2 (2015): 408-423.
Köksal, M. Fatih. Ahi Evren ve Ahilik. Kırşehir: Kırşehir Valiliği Kültür Hizmeti Yayınları, 2008.
Kuzu, Ali, Ahi Evren. Ankara: Paraf Yayınları, 2013.
Ocak, Ahmet Yaşar. Türk Sufîliğine Bakışlar. 3. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları, 1999.
Ocak, Ahmet Yaşar. “Fütüvvet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 13: 261-263, İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
Okumuş, Ejder. “Ahlâk-Bağımlı Dindarlık Açısından Ahiliğin İş ve Ticaret Ahlâkı”, Uluslararası Ahilikte İş ve Ticaret Ahlakı Sempozyumu Tebliğleri (Türkiye-Sivas, 27-28 Eylül 2018), Ed. Mehmet Traşçı-Mustafa Said Akdoğan. 23-31. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2018.
Özköse, Kadir. “Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında Tasavvufî Zümre ve Akımların Rolü”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (Haziran 2003): 249-279.
Özköse, Kadir. “Ahilikte Ahlak ve Meslek Eğitimi”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15/2 (2011): 5-19.
Sarıkaya, Saffet. “Ahiliğin Dünya Görüşünü Oluşturan Dînî ve Ahlakî Değerler”, Erişim: 30 Kasım 2018. http://www.msaffets.com/wp-content/uploads/Ahidegerleri.pdf. Sivas
Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, “Uluslararası Ahilikte İş ve Ticaret Ahlakı Sempozyumu Tebliğleri”, Erişim: 2 Aralık 2018, http://kutuphane.cumhuriyet.edu.tr/yonetim/bilimselyayinlardosya/273479418.pdf
Sülemî, Ebu Abdi’r-Rahman. Tasavvufta Fütüvvet. Trc. Süleyman Ateş, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1977.
Şahin, İlhan. “Âhi Evran”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 1: 529-530, İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
Uludağ, Süleyman. “Fütüvvet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 13: 259-261, İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
Yılmaz, Hasan Kamil. “Fütüvvet Ahlakı ve Teşkilatı: İktisadî Hayatta Ahilerin Rolü ve Faydaları”. Erişim: 10 Nisan 2018. http://hasankamilyilmaz.com/futuvvet-ahlaki-ve-teskilati.html.
Zübeyir Tokgöz. Ahi Evran ve Ahilik Sistemi. Ankara: Pelin Ofset Matbaacılık, 2012.

Toplam 33 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Bölüm	Makaleler
Yazarlar	Mehmet Şirin Ayiş 0000-0002-7040-4110
Yayımlanma Tarihi	25 Haziran 2019
Gönderilme Tarihi	6 Şubat 2019
Kabul Tarihi	13 Şubat 2019
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2019 Sayı: 13

Kaynak Göster

ISNAD	Ayiş, Mehmet Şirin. “Anadolu’nun İslamlaşmasında Ahi Evren Ve Ahiliğin Rol Modelliği”. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13 (Haziran 2019), 91-116. https://doi.org/10.34085/buifd.523520.