Türk Siyasi Hayatında Açık Mektuplar (1950-1960)

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 25, 227 - 248, 29.10.2018

Cafer Güler Serdar Sarısır

https://doi.org/10.17518/canakkalearastirmalari.475851

Cited By: 1

Öz

Çalışmada, 1950-1960 yılları arası siyasi hayatın daha iyi anlaşılmasında açık mektupların rolü üzerinde durulmuştur. Söz konusu dönem, açık mektupların sayısal olarak yoğunlaştığı yıllar olarak dikkat çekmektedir. Bir siyaset yapma ve kamuoyu oluşturma aracı olarak açık mektupları konu edinen ilk çalışmamızın devamı niteliğindeki bu çalışmada, 1950-1960 yılları arasındaki bazı açık mektup örnekleri değerlendirilecektir.

İktidar partisi olan Demokrat Parti ile ana muhalefet partisi olan Cumhuriyet Halk 

Partisi arasında on yıl süren oldukça sert geçen siyasi mücadele, açık mektupların sayısal olarak artmasında önemli bir etkendir. İki parti arasındaki bu sert siyasi mücadele sürecindeki sembol isimler, Adnan Menderes ve İsmet İnönü, doğal olarak açık mektupların muhatapları olarak ön plana çıkmaktadır. 

Bu dönemde her iki parti arasındaki gerginleşen siyasi atmosferin en önemli gündemi, rejim meseleleri olduğundan, dönemin açık mektuplarının ana konusunu da rejim meseleleri oluşturmaktadır. Bu nedenle rejim meselelerinin ortaya çıkışındaki sorumluluğun kime ait olduğu ve bu meselelerin çözümüne yönelik önerilerin neler olduğu gibi temalar dönemin açık mektuplarına yansımıştır. Bundan dolayı Demokrat Parti iktidarı, Adnan Menderes, İsmet İnönü’nün biyografilerinde ve 1950’li yılların anlatımında, eksiklikleri gidermede açık mektupların önemi ortaya çıkmaktadır. 

Bu dönem, iki siyasi parti arasındaki mücadelenin gittikçe sertleştiği ve kutuplaşmaya doğru gittiği yıllardır. Bu durum karşısında her şeye rağmen tarafsızlığını koruduğunu iddia eden bazı açık mektup sahipleri, gelinen noktanın nedenlerini ve gelecek için çözüm önerilerini dile getirmekten geri kalmamışlardır. Bu da dönemin ilginç bir siyaset yapma yöntemi olarak karşımıza çıkmaktadır. Çalışmada, ilgili dönemin siyasi hayatının ortaya konmasında açık mektupların dile getirilen fonksiyonu esas alınarak, örneklemelerle konu açıklığa kavuşturulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türk Siyasi Hayatı, Açık Mektup, Demokrat Parti, Cumhuriyet Halk Partisi, Adnan Menderes, İsmet İnönü

Kaynakça

• Kaynakça Gazeteler Milliyet Sabah Vatan Kitap ve Makaleler Acar S., Mustafa, İnönü’ye Açık Mektup ve Bazı İntibalar, Doğan Basımevi, Adana 1958. Aksoy, Muammer, “Demokrat Partili Milletvekillerine Açık Mektup: Rejim Buhranı Halledilmelidir”, Forum, C. 8, S. 88, 15 Kasım 1957, s. 9-12. Aksoy, Suat, Tarım Hukuku, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayını, Ankara 1970. Amaç Faik, Muzaffer, Lâiklik İnkılâbı’nın XXV. Yıldönümü Hakkında Milletvekillerine Açık Mektup, Gayret Basımevi, Malatya 1954. Amaç, Faik Muzaffer, Cumhurbaşkanını Aldatan Tevfik İleri Hakkında Adnan Menderes’e Açık Mektup, Emek Basımevi, Ankara 1952. Apaydın, Mümtaz, Tarım Bakanı Sayın Nedim Ökmen’e Açık Mektup, Saka Matbaası, İstanbul 1952. Armağan, Servet, Dilekçe Hakkı ve 1961 Anayasası, İstanbul Hukuk Fakültesi Yayını, İstanbul 1972. Armaoğlu, Fahir, Kıbrıs Meselesi 1954-1959, Sevinç Matbaası, Ankara 1963. Barışta Cihat, Şarkın Churchill’i Adnan Menderes’e Açık Mektup, Basın Yayın Haber Ajansı, Ankara 1954. Barışta, Cihat, Halk Partisinin Yıkıcısı İnönü’ye Açık Mektup, (yayınevi ve yeri yok) 1951. Barışta, Cihat-Orhan Cemal, İstanbul Valisi Fahrettin Kerim’e Açık Mektup, Ateş Basımevi, İstanbul 1951. Birinci, Ali, “Ahmet Bedevi Kuran Jön Türklüğün Tarihçisi”, Tarihin Alacakaranlığında Meşahir-i Meçhuleden Birkaç Zat, II, Dergâh Yayınları, İstanbul 2010. Çufalı, Mustafa, Türk Parlamento Tarihi, VIII. Dönem, 1946-1950, C. III, Ankara 2012. Eroğul, Cem, Demokrat Parti (Tarihi ve İdeolojisi), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara 1970. Evren, Lütfü, Açık Mektup: Devlet Reisinin Fahri Başkanlığında Bir (Anayasacılar Cemiyetinin) Kurulması Ricasile, Örnek Matbaası, Ankara 1954. Fişekçi, Oya, Kuruluşunun 50. Yılı Dolayısiyle Ankara Hukuk Fakültesi Öğretim Üye ve Yardımcıları Bibliyografyası 1925-1975, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını, Ankara 1977. Günet Cemil, Sayın Celâl Bayar’a İdari Mezalimi Gösterir Açık Mektup, M. Sıralar Basımevi, İstanbul 1950. Günet, Cemil, Sayın Başbakanlığa Açık Mektup, M. Sıralar Basımevi, İstanbul 1955. Kahraman, İlbay (Haz.), Merhaba Kör Kadı, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2017. Karagül, Yakup, Halk Partisi’nin İç Yüzü Sayın Bay İsmet İnönü İle Açık Konuşma, Akın Matbaası, Ankara 1951. Kavalalı, Hüsamettin, Sayın Başbakan’a Açık Mektup, Gün Basımevi, İstanbul 1950. Korkud, Refik, Türkiye Siyasi Partilerine Birinci Açık Mektup, İstiklâl Matbaası, Ankara 1955. Kuran, Ahmet Bedevi, Hüseyin Cahit Yalçın Beye Açık Mektup, Türkiye Basımevi, İstanbul 1956. Kuran, Ahmet Bedevi, İsmet İnönü Paşa’ya Açık Mektup, Çeltüt Matbaası, İstanbul 1958. Löker Erhan, Başvekil Sayın Adnan Menderes’e Devletimiz Hukuku Hakkında Mektuplar, Örnek Matbaası, Ankara 1955. Meriç, Ahmet Arif, Varlık Vergisinin Satılmış Kahramanı Faik Ökte’ye Açık Mektup, Raşit Bütün Matbaası, İstanbul 1951. Nebioğlu, Osman, Türkiye’de Kim Kimdir, 1961-1962, Nebioğlu Yayınları, İstanbul 1962. Ogan, M. Raif, “ Açık Mektup. Dışişleri Başkanlığı Yüksek Makamına”, Sebîlürreşad, C. 9, S. 216, (1956), ss. 242-244. Özek, Çetin, Türkiye’de Laiklik, Gelişim ve Koruyucu Ceza Hükümleri, İstanbul Hukuk Fakültesi Yayını, İstanbul 1962. Sargın, Orhan, Emekli General Sadık Aldoğan’a Açık Mektup, Berksoy Basımevi, İstanbul 1950. Seyitdanlıoğlu, Mehmet, Türk Parlamento Tarihi, Kurucu Meclis, TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu, C. II, Ankara 2017. Shaul, Eli, Balat’tan Bat-Yam’a, İletişim Yayınları, İstanbul 1999. Sosyal, Mümtaz, Dinamik Anayasa Anlayışı, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, Ankara 1969. Tarık Özhan, Kurt, Sayın Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Reisimiz Erdelhun Rüştü Paşa Hz.ne Açık Mektup, Hür Basım ve Yayınevi, Ankara 1959. Tekeli, İlhan-İlkin, Selim, Bir Cumhuriyet Öyküsü, Kadrocuları ve Kadroyu Anlamak, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2003. Toker Metin, Demokrat Parti’nin Altı Yılları (1950-1954), Bilgi Yayınevi, Ankara 1991. Topuz, Hıfzı, 100 Soruda Başlangıçtan Bugüne Türk Basın Tarihi, 2. Baskı, Gerçek Yayınevi, İstanbul 1996. Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasi Partiler, 1859-1952, Doğan Kardeş Basımevi, İstanbul 1952. Tunaya, Tarık Zafer, İslamcılık Cereyanı, Baha Matbaası, İstanbul 1962. Tuncer, Acar, Küfrü ve Salibi Boğan Hilal Yolu: Vatan Cephesidir İsmet Paşa’ya Mektup, Gutenberg Matbaası, İzmir 1959. Uzun, Mustafa, “Raif Ogan”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 33, s. 318-319. Ünen, Nurettin, İnönü’den Dileğimiz, Ekicigil Matbaası, İstanbul 1952. Yalman, Ahmet Emin, “Sayın Menderes’e Açık Mektup”, Vatan, 06.09.1958. Yalman, Ahmet Emin, “Sayın Menderes’e Açık Mektup”, Vatan, 15.09.1958. Ziyaoğlu, Rakım, İstanbul Kadıları, Şehreminleri, Belediye Reisleri ve Partiler Tarihi 1453-1971, İdari-Tarihi, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul 1971.