SEÇİMLERİN KAMU MALİYESİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE 2018 SEÇİMLERİ

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 4, 161 - 196, 30.12.2018

Ahmet Sinan Balyemez

Öz

Uluslararası yazında seçim dönemlerinde
izlenen maliye politikaları, ‘Kamu Tercihi Teorisi’ ve ‘Politik Bütçe
Dalgalanmaları’ kapsamında incelenmektedir. Buna göre, harcama ve vergi
politikalarında seçimlerden belirli bir süre önce başlayıp seçimlerden yine
belirli bir süre sonra eski seviyesine dönen, dönemsel bir değişim
yaşanmaktadır. Türkiye’de de konunun akademik yazında incelenmesi ve ampirik
çalışmaların önemli bir bölümünde bu tür konjonktürel dalgalanmaların varlığı
ispatlanmaya çalışılmıştır. Diğerlerinden farklı olarak bu çalışmayla, seçim
dönemlerinde alınan popülist siyasi kararlar ile seçmenlere verilen sözler
sonucu yürürlüğe giren yasal düzenlemelerin, aynı zamanda kalıcı etkileri
üzerinde durulmuştur. Buna göre seçimlerin, Peacock ve Wiseman’ın sıçrama
tezinde olduğu gibi, kamu harcamaları üzerinde kalıcı bir etki yarattığı
istatistik verilerle ispatlanmaya çalışılmıştır. Benzer şekilde, bazı seçim vaatlerinin
seçimlerden aylar sonra yürürlüğe sokulması ve Türkiye’ye özgü bazı gelişmelere
bağlı olarak; seçimlerden önce başlayan ve seçimlerden sonra biten konjonktürel
hereketleri inceleyen modeller, 
seçimlerin kamu maliyesi üzerindeki etkilerini açıklamak için yetersiz
kalmaktadır. Ayrıca politik iktisat teorisi kapsamında, maliye politikaları ve
seçimler arasındaki ilişkinin mutlaka konjonktürel dalgalanma şeklinde olması
gerekmediği, ‘partizan teoriye’ göre, iktidar partilerinin kendilerine yakın gördüğü
seçmenlere yönelik popülist harcamaları iktidar dönemlerinin tamamına
yayabileceği üzerinde durulmuştur. Çalışmanın ilk iki bölümündeki bilgilerin
ışığında, son bölümde 24 Haziran 2018 seçimleri ile ilgili değerlendirmeler
yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Seçim Ekonomisi, Politik Konjoktürel Dalgalanmalar, Politik Bütçe Dalgalanmaları, Kamu Tercihi Teorisi

Kaynakça

• ABDEL, M. ve RAHMAN M. (2000), "Political Regime Structures, Macroeconomic Policy Outcomes, and Instrument Use in the MENA Region", ERF Research Project No: ERF-99-SA-4001 AKAN, Yusuf ve KANCA O. Cenk (2016), “Ekonomide Partizan Etkiler”, Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, Sayı: 48, ss. 1-15 AKDOĞAN, Abdurrahman (1997), Kamu Maliyesi, 6. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara AKHMEDOV, Akhmed ve ZHURAVSKAYA Ekaterina (2004), “Opportunistic Political Cycles: Test in a Young Democracy Setting”, Quarterly Journal of Economics, Vol. 119, Issue 4, pp. 1339 - 1382 AKTAN, Coşkun C. ve DİLEYİCİ Dilek (2007), "Demokrasi Eleştirileri ve Kamu Tercihi Perspektifinden Demokrasinin Başarısızlığı", İçinde: Modern Politik İktisat, Seçkin Yay. Ankara AKTAN, Coşkun C.(2006), "Devlette Mali Disiplinsizlik Sorunu ve Ekonomik Anayasa", (http://www.canaktan.org), (16 Ekim 2006) ALPER, Enver (1998), Politik İktisat ve Akıl, Alfa Yayınları, İstanbul ALT, James ve LASSEN David L. (2006), "Transparency, Political Polarization, and Political Budget Cycles in OECD Countries" American Journal of Political Science ALT, James ve ROSE Shanna (2006), "Context-Conditional Political Budget Cycles", Handbook of Comparative Politics, Oxford Unv.Press ALTUN, Tülin (2014), “Türkiye’de Fırsatçı ve Partizan Politik Konjonktürel Dalgalanmalar: 1950-2010”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B. Dergisi, CİLT XXXVI, SAYI II, ss. 47-69 ASLAN, O.E. (2011), “Maaş İlişkisi ve Türkiye’de Memur Maaşları (1970-2008)”, Amme İdaresi, Cilt 44, Sayı 3, ss.109-140. ATAÇ, Beyhan (2002), Maliye Politikası, AÜ Eğitim, Sağlık ve Bil.Ar.Vakfı Yayınları No:118, Eskişehir BALYEMEZ, Ahmet Sinan (2008), Türkiye’de 1980 Sonrası Dönemde Seçim Ekonomisi Uygulamalarının Kamu Maliyesine Yansımaları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma, Celal Bayar Üniversitesi SBE, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Manisa. BARREIRA, Ana Paul ve BALEIRAS Rui Numo(2004), "Elections and the public expenditure mix", Unv. Algarve, Gambelas (https://www.researchgate.net/publication/23731189_Elections_and_the_public_expenditure_mix), (27.12.2017) BARREIRA, Ana Paul ve BALEIRAS Rui Numo (2006), "Cycles on Public Expenditıre Composition within the European Union" (https://econpapers.repec.org/paper/ekd002836/283600004.htm), (27.12.2017) BASTONI, Marta (2005), "Does IMF Induce Political Business Cycle? An Empirical Analysis on Latin America's Indepted Countries" Universite de Montreal d'Economie, Rapport de recherce (https://papyrus.bib.umontreal.ca/xmlui/handle/1866/323), (27.12.2017) BRENDER, Adi ve DRAZEN Allan (2003), "Where Does the Political Budget Cycle Really Come From?" CEPR Discussion Paper No:4049 (http://www.nyu.edu/gsas/dept/politics/seminars/ad1107.pdf), (27.12.2017) BUCHANAN, James M. (1979), "Politics Without Romance", Kamu Tercihi ve Anayasal İktisat (İçinde), (Yayına Hazırlayanlar: Coşkun Can AKTAN ve Aytaç EKER), Aklıselim Matbaası, 1991, İzmir. CANBAY, Tülin (2001), “Bütçe Etiği (Kavramsal Bir Yaklaşım)”, Yönetim ve Ekonomi, Cilt 8,Sayı 2, CBÜ İİBF, Manisa CANSEN, Ege (2018), “Merkez Para Basıyor”, (https://www.sozcu.com.tr/2018/ekonomi/merkez-para-basiyor-2411376/), (16.05.2018) Conrad, E. (1997), “Expenditure Lags, Inflation, and The Real Purchasing Power of Government”, M.Blejer, and T. Ter-Minassian (Eds.). Macroeconomic Dimensions of Public Finance: Essays in Honour of Vito Tanzi, London: Routledge, 235-263. Çavuşoğlu, A.Tarkan (2005), “Vergi Gelirleri ve Kamu Harcamaları Açısından Enflasyon: Tanzi ve Ters Tanzi Etkileri”, Gazi Ünv. İİBF Dergisi, 7/3, ss.35-52 ÇELEBİ, Kemal (2000), Kamu Ekonomisi Analizi, Emek Matbaası, Manisa Cumhuriyet Gazetesi, (14.06.2018) (http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/997161/Erdogan_in_gizli_videolari_ortaya_cikti__iste_skandal_ifadeler.html)(14.06.2018) DARICI, Haldun (2003), “Geçici Bütçelerden Kurtulmak”, Maliye Dergisi Sayı:142, Ocak-Nisan 2003 DRAZEN, Allan ve ESLAVA Marcela (2004), "Political Budget Cycles Without Deficits: How to Play Favorites" (https://economics.yale.edu/sites/default/files/files/Workshops-Seminars/Macroeconomics/drazen1-041019.pdf), (11.12.2017) DRAZEN, Allen ve ESLAVA Marcela (2005), "Electoral Manipulation via Expenditure Composition: Theory and Evidence", NBER Working Paper 11085, Cambridge, (http://www.nber.org/papers/w11085), (11.12.2017) DRAZEN, Allen ve ESLAVA Marcela (2006), "Pork Barrel Cycles", NBER and CEPR, 2006 (https://enecon.tau.ac.il/sites/economy_en.tau.ac.il/files/media_server/Economics/foerder/papers/12-2006.pdf), (15.12.2017) EĞİLMEZ, Mahfi (01.05.2018), “Seçim Ekonomisi” (http://www.mahfiegilmez.com/2018/05/secim-ekonomisi.html), (03.05.2018) ERGİNAY, Akif (1987), Kamu Maliyesi, 12.Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara EVGİN, Tülay (2000), Dünden Bugüne Dış Borçlarımız, Hazine Müsteşarlığı Yayınları GARATT, Dean (1998), "An Analysis of Political Business Cycle Theory and Its Relationship with the New Political Macroeconomics", Department of Econ., Unv of Leicester (https://ideas.repec.org/p/lec/leecon/98-4.html), (18.01.2018) GÖKBUNAR, Ramazan (1997), “Kamu Finansmanında Demokratikleşme ve Ekonomik Anayasa Önerisi”, Prof.Dr. Şükrü POSTACIOĞLU’na Armağan, Dokuz Eyl. Ünv. Hukuk Fakültesi Dergisi Habertürk, (25.06.2018) https://www.haberturk.com/iste-anket-sirketlerinin-24-haziran-secimlerindeki-karnesi-2030323, (30.06.2018) HALLERBERG, Mark ve de SOUZA L.V. (2000), "The Political Business Cycles of EU Accession Countries", TI 2000-085/ 2, Tinbergen Institude Discussion Paper, Rotterdam, Netherlands (https://pdfs.semanticscholar.org/5337/5ca82aa4bd66decc6188356614972cbdd3af.pdf), (19.01.2018) HIBBS, Douglas (1977), "Political Parties and Macrosconomic Policy", The American Political Science Review, Vol. 71 KNEEBONE, Ronald ve MCKENZİE Kenneth(2001), “Electoral and Partisan Cycles in Fiscal Policy: An Examination of Canadian Provinces”, International Tax and Public Finance, Volume 8 (https://link.springer.com/article/10.1023/A:1012895211073), 14.03.2017 KOESTER, Gerrit B. (2005), “The Political Economy of Tax Reforms: Evidence from the German Case 1964-2004”, Humboldt Unv. Berlin, Dep. Of Econ. (https://www.researchgate.net/publication/253896962_The_political_economy_of_tax_reforms_Evidence_from_the_German_case_1964-2004), (07.07.2018) Merkez Bankası, (1999), Yıllık Rapor 1999, MB Banknot Matbaası Merkez Bankası, (2018) (http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Banknotlar/Banknotlarla+ilgili+Genel+Bilgiler/Kupur/), (02.07.2018) MİNK, Mark ve HAAN Jakob (2006), "Are There Political Budget Cycles in the Euro Area", 26th Annual Meeting of the Euro Public Choice Society, Finland, 20-23 April 2006 (http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1465116506063706), (25.12.2017) PEACOCK A., WISEMAN J. (1961), The Growth of Public Expenditure in the United Kingdomi, Princeton Unv.Press, Princeton (http://www.nber.org/chapters/c2302.pdf), (08.02.2018) PERSSON, Torsten ve TABELLINI Guido (2003), "Do electoral cycles differ across political systems ?" IGIER Working Paper No.:232 (http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.189.626&rep=rep1&type=pdf), (23.11.2017) PINAR, Abuzer (2003), Kamu Maliyesi ve Maliye Politikası, Turhan Kitabevi, Ankara ROGOFF, Kenneth (1990), "Equilibrium Political Budget Cycles", The American Economic Review, Volume 80, Issue 1 SARA, Onur (2001), "Politik Konjonktür Dalgalanmaları ve Türkiye Ekonomisi (1950-2000)", Süleyman Demirel Ünv. İİBF Y., C.6 SARIEROĞLU, Jülide, (Hürriyet, 03.04.2018) (http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/bakan-acikladi-900-bin-isciyi-ilgilendiriyor-40793114), (04.04.2018) SAVAŞ, Vural (1986), Politik İktisat, Beta Yayınevi, İstanbul SAVAŞ, Vural (2000), İktisatın Tarihi, Siyasal Kitabevi, 4.Baskı, Ankara SEZGİN, Şennur (2005), Politika ve Ekonomi İlişkisi: Türkiye'de Politik Konjonktürel Dalgalanmalar ve Ekonomik Oy Verme, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Ünv., Eskişehir SHI, Min ve SVENSSON Jakob (2003), "Political Budget Cycles : A Review of Recent Developments", Nordic Journal of Political Econ. (https://www.researchgate.net/publication/23954590_Political_Budget_Cycles_A_Review_of_Recent_Developments), (24.01.2018) ŞİMŞEK, Mehmet, (Hürriyet 17.02.2011) (http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/genc-emeklilik-yuzunden-1-trilyon-dolar-kaybettik-17043586), (21.12.2017) TELATAR, Funda (2004), Politik İktisat Politikası, İmaj Yayınevi, Ankara TOLLISON, Robert ve EKELUND Robert (1986), Economics, Little Brown, Boston (Çeviren: Coşkun Can Aktan) (http://www.canaktan.org/), (23.11.2006) TOSUN, Erdoğan ve TOSUN, T.(2007), “1983’den Günümüze Türkiye’de Siyasal Parti Üyeliğinin Gelişimi: Karşılaştırmalı Bir İnceleme”, Toplum ve Demokrasi, (1), Eylül­Aralık, ss. 45–56. TUNCER, Erol (2003), Osmanlı’dan Günümüze Seçimler (1877-2002), 2.Baskı, TESAV Yayınları, Ankara WARIN, Thierry ve DONAHUE Kenneth (2006), “The Stability and Growth Pact: A European Answer to the Political Budget Cycle?” Middlebury College Economics Discussion Paper No:06-06 YILDIRIM, Binali, (Hürriyet, 03.06 2018) (http://www.hurriyet.com.tr/gundem/birisi-seni-isletmis-40856065), (04.06.2018)