Öz
Kayseri’deki tüketicilerinin süper market tercihlerini
etkileyen faktörleri, bu faktörlerin
ağırlıklarını Analitik Hiyerarşi Yönteminden (AHP) yararlanarak tespit etmek ve
market tercih sıralamasını TOPSIS yöntemine göre belirlemek, bu
çalışmanın temel amacıdır. Ayrıca, süpermarketlerin mobil uygulamalarına
yönelik tüketici davranışlarını da tespit etmek ise bir diğer amaç olarak belirlenmiştir.
Kayseri ilinde ikamet eden 423 tüketici verisi
yüz yüze anket yöntemiyle ve Google formlar üzerinden sosyal medya
aracılığıyla toplanmıştır. Tüketicilerin büyük bir kısmının marketlerin mobil
uygulamalarını kullanmadığı görülmüş olup, en fazla kullanılan market
uygulamasının Migros olduğu ve tüketicilerin bu uygulamaları özellikle
indirimleri takip etmek için kullandıkları tespit edilmiştir. Tüketicilerin en
fazla önem verdikleri faktörler sırasıyla marketlerde indirim kampanyalarının
olması, ürün ve marka çeşidi ve marketlerin kaliteli hizmet sunmasıdır.
Tüketicilerin market tercihini belirleyen 12 kriter AHP çok kriterli karar
verme yöntemiyle değerlendirildiğinde sırasıyla fiyat, ürün özellikleri,
indirim kampanyalarının en yüksek etkiye sahip olduğu buna karşın, çalışma
saatleri, mobil uygulamasının olması, perakendeci
markası kriterlerinin market seçim kararında düşük etkiye sahip olduğu tespit
edilmiştir. TOPSIS yöntemine göre tüketiciler tarafından market tercih
sıralamasında en yüksek puana sahip olan market A101’dir. Bu çalışma ile kriter
ağırlıkları tespit edildiğinde tüketicilerin fiyat ve kaliteye önem verdikleri
ancak bu iki temel kriteri karşılaştırdığında fiyatın çok daha etkili olduğu
tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
M-alışveriş Market tercihi Çok kriterli karar verme AHP TOPSIS
Kaynakça
- Akdoğan, G. & Güllü, K. (2000). Tüketicilerin Süpermarket Tercihlerinde Etkili Olan Faktörler, Pazarlama Dünyası, 14(83):58-64. Akpınar, M. G.; Özkan, B., Oral, M. A. & Kızılay, H. (2009). Tüketicilerin Yaş Meyve Sebze Tedarik Kanalı Seçimi: Modern (Süper-Hipermarket) Perakendeciler, Mediterranean Agricultural Sciences, 22(2): 211-221. Avcılar, M. Y. & Yakut, E. (2016). Tüketicilerin İndirim Mağazası Tercihlerinin Analitik Hiyerarşi Süreci ve Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemleriyle Tespiti: Osmaniye İlinde Bir Uygulama, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(2):17-40. Balasubramanian, S.; Peterson, R.A. & Jarvenpaa, S.L. (2002). Exploring The Implications of M-commerce for Markets and Marketing, Academic Of Marketing Science Journal, 30(4):348-361. Bell, D. R.; Ho, T. H. & Tang, C. S. (1998). Determining Where To Shop: Fixed and Variable Costs of Shopping, Journal of Marketing Research, 352-369. Beynon, M. J.; Moutinho, L. & Veloutsou, C. (2010). Gender Differences in Supermarket Choice, European Journal of Marketing, 44(1/2):267-290. Boyacı, Y. N. (1998). Türk Perakendeciliğinin Tarihsel Gelişimine Bakış, Ekonomik Forum, TOBB Aylık Dergisi, 5(8). Ceyhun, A.; Özfırat, P.M. & Özkarahan, İ. (2007). An Integrated Multi-Criteria Decision Making Methodology for Outsourcing Management, Computers and Operations Research, 34: 3738-3756. Çakır, M.; Çakır, F. & Taşdelen, M. (2013). Tüketicilerin Süpermarket Tercihinde Etkili Olan Faktörlerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 59(2):250-258. Çelik, S. & Akadal, E. (2015). Mobil Ticaret Uygulamaları Arayüzleri Üzerine Bir Araştırma, (http://inet-tr.org.tr/inetconf19/bildiri/66.pdf). Dağdeviren, M.; Akay, D. & Kurt, M. (2004). İş Değerlendirme Sürecinde Analitik Hiyerarşi Prosesi ve Uygulaması, Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 19(2):131-138. Dağdeviren, M.; Eraslan, E. & Kurt, M. (2005). Çalışanların Toplam İş Yükü Seviyelerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Model ve Uygulaması, Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi ,20(4).Davranışları, Tarım Ekonomisi Dergisi, 6:1-13. Doğan, H. G.; Onurlubaş, H. E. & Kızılaslan, H. (2014). Edirne İli Keşan İlçesinde Yaşayan Tüketicilerin Meyve Sebze Tüketim Yeri Tercihleri ve Bunu Etkileyen Faktörler, Celal Bayar University Journal of Social Sciences/Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2). Doumpos, M. & Zopounidis, C. (2002). Multicriteria Classification and Sorting Methods: A Literature Review, European Journal of Operational Research, 138:229-246. Eru, O. (2013). Süpermarket Sektöründeki Mobil Pazarlama Uygulamalarının Tüketici Davranışlarına Etkisi: Aydın Örneği, Adnan Menderes Üniversitesi, (Doktora Tezi). Aydın. Frank, R.E. and Boyd, H.W. (1965). Are Private-Brand-Prone Grocery Customers Really Different?, Journal of Advertising Research, 5(4):27-35. Galata, G.; Bucklin R.E. & Hanssens, D.M. (1999). On the Stability of Store Format Choice. Working paper, Anderson School at UCLA. Gökalp, B. & Soylu, B. (2011). Tedarikçinin Süreçlerini İyileştirme Amaçlı Tedarikçi Seçim Problemi , Endüstri Mühendisliği Dergisi, YA/EM 2010 Özel Sayısı, 23:14-15. Güllü, K. (2005). Türk Gıda Perakendecilerinin Uluslararasılaşması ve Bir Uygulama, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Kayseri. Güven, E. (2007). Sektörel Yaşam Döngüsü Bağlamında Türk Perakendecilik Sektörünün Avrupa’nın Sektörel Evrimi ile Karşılaştırılarak Değerlendirilmesine İlişkin Literatür taraması, Pazarlama Dünyası Dergisi, 21(6). Hutcheson, G. D. & Moutinho L. (1998). Measuring Preferred Store Satisfaction Using Consumer Choice Criteria as a Mediating Factor, Journal of Marketing Management, 14(7): 705-720, DOI: 10.1362/026725798784867590. Hwang, C.L. & Kwangsun, Y. Methods for Multiple Attribute Decision Making, Multiple Attribute Decision Making, Springer, Berlin, Heidelberg, 58-191. İslamoğlu, H. (1988). Türkiye’de Süpermarketlerin Gelişebilme Olanaklarına Pazarlama Açısından Bir Bakış, Verimlilik Dergisi, 17(2). İslamoğlu, H. (2000). Pazarlama Yönetimi, Beta Yayınları, 2. Baskı. Kalinic, Z. & Marinkovic, V. (2016). Determinants of Users’ Intention to Adopt M-commerce: An Empirical Analysis, Information Systems and e-Business Management, 14(2): 367-387. Kara, İ. & Ecer, F. (2016). AHP-VIKOR Entegre Yöntemi İle Tedarikçi Seçimi: Tekstil Sektörü Uygulaması. Dokuz Eylul University Journal of Graduate School of Social Sciences, 18(2). Karaatlı, M., Ömürbek, N., & Köse, G. (2014). Analitik Hiyerarşi Süreci Temelli Topsis ve Vikor Yöntemleri İle Futbolcu Performanslarinin Değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(1)). Koçer, A. & Dirik, Ç. (2011). Mobil İletişimin Dünü, Bugünü ve Geleceği, XVI. Türkiye'de İnternet Konferansı, 30 Kasım-2 Aralık 2011, Ege Üniversitesi, 235-240, İzmir.. Kotler, Philiph. (1984). Marketing Management, Analysis, Planning and Control, Prentice-Hall İnternational Inc., London, 5th edition. Mahapatra, S. (2017). Mobile Shopping Among Young Consumers: An Empirical Study in an Emerging Market, International Journal of Retail & Distribution Management, 45(9):930-949 Özer, H. & Lebe, F., Çok Sınıflı Logit Model ile Erzurum’da Market Tercihini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 7(2): 241-254. Özkan, B. (2001). Antalya İlinde Tüketicilerin Süpermarket Seçimi ve Satın Alma Rüstemov, M. (2001). Tüketicilerin Süpermarket Tercihlerinde Etkili olan Faktörler ve Süpermarketlerden Beklentileri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kayseri. Saaty , T.L. (1990). How to Mark a Decision: The Analytic Hierarchy Process, European Journal of Operational Research , 48:9-26. Saaty, T.L. (1980). The Analytic Hierarchy Process, New York: McGraw Hill. Saaty, T.L. (1990). How to Make a Decision: The Analytic Hierarchy Process, European Journal of Operational Research, 48:9-26. Saracel, N.; Özkara, B., Karakaş, M., Özdemir, Ş., Yelken, R., Dündar, S. & Karaca, Y. (2002). Afyon İli Tüketim Analizi, Tüketici Davranışları ve Eğilimleri, Afyon Kocatepe Üniversitesi, 27. Sarısakal, M. N. & Aydın, M. A. (2003). E-Ticaretin Yeni Yüzü Mobil Ticaret, Journal of Aeronautics and Space Technologies, 1(2):83-90. Skinner, R. W. (2001). Hidden Consumer Motives In Supermarket Selection, American Journal of Agricultural Economics, 51(5). Proceedings Issue (Dec. 1969). Solgaard, H. S. & Hansen, T. (2003). A Hierarchical Bayes Model of Choice Between Supermarket Formats, Journal of Retailing and Consumer Services, 10(3):169-180. Tatlı, H. (2014). Market Müşterilerinin Tercihini Etkileyen Faktörler: Bingöl İli Örneği, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(1):233- 252. Tek Ömer B., Modern Bir Gıda Perakendecilik Kurumu: Süpermarket, Pazarlama Dergisi, 1(4):17. Tek, Ömer B. (1984). Perakendecilik Yönetim Stratejisinde Mağaza Kuruluş Yerinin Rolü, Pazarlama Dergisi, 9(2). Tek, Ömer B. (2006). Perakende Pazarlama Yönetimi, 2. Baskı, Birleşik Matbaacılık, İzmir. Timor, M. (2011). Analitik Hiyerarşi Prosesi, Türkmen Kitabevi, Türkiye. Topçu, İ.Y. (2000). Çok Ölçütlü Sorun Çözümüne Yönelik Bir Bütünleşik Karar Destek Modeli, I.T.U. Fen Bilimleri Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul. Triantaphyllou, E. (1995). Using the Analytic Hierarchy Process for Decision Making in Engineering Applications: Some Challenges, Internal Journal of Industrial Engineering: Applications and Practice, 2(1):35–44. Tummala, V.M.R. & Wan YW. (1994). Analytic Hierarchy Process (AHP) in Practice: A Survey of Applications and Recent Developments, Journal of Mathematical Modelling and Scientific Computing, 3(1):1-38. Varinli, İ. (2005). Marketlerde Pazarlama Yönetimi, Detay Yayıncılık, Ankara, 1. baskı. Yarımoğlu, E. (2016). Perakendecilikte İnovatif Uygulamalar, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(22):242-254. Zopounidis, C. & Doumpos, M. (2002). Multicriteria classification and sorting methods: a literature review, European Journal of Operational Research, 2 (2002): 229-246. http://www.nielsen.com/tr/tr/press-room/2017/report-on-retail-trends.html (Erişim: 17/06/2018) www.statista.com/statistics/280134/online-smartphone-purchases-in-selected-countries/(Erişim: 17/06/2018) http://inet-tr.org.tr/inetconf19/bildiri/66.pdf.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | İktisadi ve idari Bilimler Sayısı |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Cilt: 17 Sayı: 2 |
