Ortaokul Öğrencileri ve Öğretmenlerinin Bilginin Gerekçelendirilmesi Sürecinde Benimsedikleri Epistemik İnançlarının Karşılaştırmalı Nitel Analizi

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 2, 361 - 405, 28.06.2019

Erkan Dinç Servet Üztemur

Öz

Bu araştırmanın amacı ortaokul öğrencileri ve
öğretmenlerinin var olan bir bilgiyi
gerekçelendirme/haklılandırma/doğrulama sürecinde benimsedikleri epistemik
inançlarını karşılaştırmalı bir şekilde incelemektir. Nitel araştırma temelinde
fenomenoloji modeline göre desenlenen araştırmanın çalışma grubunu; 2017-2018
öğretim yılında Manisa ili Yunusemre ilçesindeki bir devlet ortaokulundan kolay
ulaşılabilir durum örneklemesi yöntemiyle 7. ve 8. sınıf seviyesinden seçilmiş
15 öğrenci ile farklı branşlardan seçilmiş 9 öğretmen oluşturmaktadır. Veri
toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış mülakat formundan faydalanılmıştır.
Elde edilen veriler fenomenolojik analize tabi tutulmuştur. Araştırma
bulguları; ortaokul öğrencileri ve öğretmenlerinin var olan bir bilgiyi
haklılandırmak için kullandıkları stratejilerin ve bilgi kaynaklarının bağımlı
(dışsal) ve bağımsız (içsel) olmak üzere iki ana temada toplandığını
göstermiştir. Bağımlı stratejiler altında uzman otoritesi, internet, kitap ve
arkadaş kategorileri yer alırken; bağımsız stratejiler altında ise
araştırma-deney-gözlem, tecrübe ve mantıksal muhakeme kategorileri yer
almıştır. Bilginin gerekçelendirilmesi sürecinde katılımcıların bilgi kaynağı
olarak daha çok dışsal kaynakları (uzmanlar, bilimsel kaynaklar, internet,
yazılı ve görsel basın, sosyal çevre) kullandıkları görülmüştür. Katılımcıların
bilginin gerekçelendirilmesi sürecinde benimsedikleri epistemik inançların
karşılaştırmalı analizi yapıldığında öğretmenlerin öğrencilere kıyasla bağımsız
stratejileri daha fazla kullandıkları görülmüştür. Araştırma sonuçları;
ortaokul öğrencileri ve öğretmenlerinin bilginin gerekçelendirilmesi sürecinde
benimsedikleri epistemik inançlarının çok yönlü ve karmaşık doğasını ortaya
koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Epistemik inançlar, bilginin gerekçelendirilmesi, fenomenolojik analiz, nitel araştırma

Kaynakça

• Acun, İ., Yücel, C., and Demirhan, G. (2018). Knowledge sources of university students. Journal of History Culture and Art Research, 7(1), 595-608. http://dx.doi.org/10.7596/taksad.v7i1.1377
• Baxter Magolda, M. B. (1992). Knowing and reasoning in college: Gender-related patterns in students' intellectual development. San Francisco: Jossey Bass.
• Belenky, M. F., Clinchy, B. M., Goldberger, N. R. and Tarule, J. M. (1986). Womens' ways of knowing: the development of self, voice and mind. USA: Basic Books.
• Brownlee, J. (2004). Teacher education students' epistemological beliefs: Developing a relational model of teaching. Research in Education, 72(1), 1-17. https://doi.org/10.7227/RIE.72.1
• Brownlee, J. Curtis, E. Spooner-Lane, R. and Feucht, F. (2017). Understanding children's epistemic beliefs in elementary education. Education 3-13, 45(2), 191-208. https://doi.org/10.1080/03004279.2015.1069369
• Cano, F. (2005). Epistemological beliefs and approaches to learning: Their change through secondary school and their influence on academic performance. British Journal of Educational Psychology, 75, 203–221. https://doi.org/10.1348/000709904X22683
• Chan, K. W. and Elliott, R. G. (2004). Relational analysis of personal epistemology and conceptions about teaching and learning. Teaching and Teacher Education, 20, 817-831. https://doi.org/10.1016/j.tate.2004.09.002
• Chen, J. A., and Pajares, F. (2010). Implicit theories of ability of grade 6 science students: Relation to epistemological beliefs and academic motivation and achievement in science. Contemporary Educational Psychology, 35(1), 75-87. https://doi.org/10.1016/j.cedpsych.2009.10.003
• Chinn, C.A., Buckland, L.A., and Samarapungavan, A. (2011). Expanding the dimensions of epistemic cognition: Arguments from philosophy and psychology. Educational Psychologist, 46, 141-167. https://doi.org/10.1080/00461520.2011.587722
• Creswell, J. W. (2013). Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir, çev. edt.), Ankara: Siyasal Yayıncılık.
• Deryakulu, D. (2014). Epistemolojik inançlar. Y. Kuzgun ve D. Deryakulu (Edt.), Eğitimde bireysel farklılıklar. (s. 261-289). Üçüncü Basım. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Deryakulu, D. (2004). Üniversite öğrencilerinin öğrenme ve ders çalışma stratejileri ile epistemolojik inançları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 38, 230-249.
• Dinç, E., and Üztemur, S. (2017). Investigating student teachers’conceptions of social studies through the multi-dimensional structure of the epistemological beliefs. Educational Sciences: Theory and Practice, 17(6), 2093-2142. https://doi.org/10.12738/estp.2017.6.0429
• Elder, A. D. (2002). Characterizing fifth grade students’ epistemological beliefs in science. In B. Hofer and P. R. Pintrich (Eds.). Personal Epistemology: The Psychology of Beliefs About Knowledge and Knowing (pp. 347-364). New Jersey: Lawrence Erlbaum.
• Feucht, F. (2017). The epistemic beliefs of fourth graders about the verification of second-hand knowledge and ıts knowledge sources. Journal of Education and Human Development, 6(1), 7-26. https://doi.org/10.15640/jehd.v6n1a2
• Ferguson, L. E., Braten, I., and Strømsø, H. I. (2012). Epistemic cognition when students read multiple documents containing conflicting scientific evidence: A think-aloud study. Learning and Instruction, 22, 103–120 http://dx.doi.org/10.1016/j.learninstruc.2011.08.002
• Ferguson, L. E., Bråten, I., Strømsø, H. I., and Anmarkrud, Ø. (2013). Epistemic beliefs and comprehension in the context of reading multiple documents: Examining the role of conflict. International Journal of Educational Research, 62, 100–114. https://doi.org/10.1016/j.ijer.2013.07.001
• Greene, J.A., Azevedo, R., and Torney-Purta, J. (2008). Modeling epistemic and ontological cognition: Philosophical perspectives and methodological directions. Educational Psychologist, 43, 142-160. https://doi.org/10.1080/00461520802178458
• Greene, J.A., Torney-Purta, J., and Azevedo, R. (2010). Empirical evidence regarding relations among a model of epistemic and ontological cognition, academic performance, and educational level. Journal of Educational Psychology, 102, 234-255 http://psycnet.apa.org/doi/10.1037/a0017998
• Greene, J. A., and Seung, B. Yu. (2014). Modeling and measuring epistemic cognition: A qualitative re-investigation. Contemporary Educational Psychology, 39(1), 12-28. https://doi.org/10.1016/j.cedpsych.2013.10.002
• Guinee, K., Eagleton, M. B., and Hall, T. E. (2003). Adolescents’ Internet search strategies: Drawing upon familiar cognitive paradigms when accessing electronic information sources. Journal of Educational Computing Research, 29(3), 363–374. https://doi.org/10.2190/HD0A-N15L-RTFH-2DU8
• Hofer, B. (2001). Personal epistemology research: Implications for teaching and learning. Journal of Educational Psychology Review, 13(4), 353–383. https://doi.org/10.1023/A:1011965830686
• Hofer, B. K. (2004). Exploring the dimensions of personal epistemology in differing classroom contexts: Student interpretations during the first year of college. Contemporary Educational Psychology, 29(2), 129-163. https://doi.org/10.1016/j.cedpsych.2004.01.002
• Hofer, B.K., and Bendixen, L.D. (2012). Personal epistemology: Theory, research, and future directions. In K.R. Harris, S. Graham, and T. Urdan (Eds.), APA Educational Psychology Handbook: Vol. 1. Theories, constructs, and critical issues (pp. 227-256). Washington, DC: American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/13273-009
• Hofer, B. and Pintrich, P. R. (1997). The development of epistemological theories: Beliefs about knowledge and knowing and their relation to learning. Review of Educational Research, 67(1), 88-144. https://doi.org/10.3102/00346543067001088
• Kamiloğlu, F. ve Yurttaş, Ö. (2014). Sosyal medyanın bilgi edinme ve kişisel gelişim sürecine katkısı ve lise öğrencileri üzerine bir alan çalışması. İletişim, 21, 129-150. https://doi.org/10.16878/gsuilet.96678
• King, P. M., and Kitchener, K. S. (1994). Developing reflective judgment. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Kittleson, J. M. (2011). Epistemological beliefs of third-grade students in an investigation-rich classroom. Science Education, 95(6), 1026-1048. https://doi.org/10.1002/sce.20457
• Kuhn, D., Cheney, R. and Weinstock, M. (2000). The development of epistemological understanding. Cognitive Development, 15, 309-328. https://doi.org/10.1016/S0885-2014(00)00030-7
• Larsson, J. and Holström, I. (2017). Phenomenographic or phenomenological analysis: does it matter? Examples from a study on anaesthesiologists’ work. International Journal of Qualitative Studies on Health and Well-being. 2, 55-64. https://doi.org/10.1080/17482620601068105
• Muis, K. R. (2007). The role of epistemic beliefs in self-regulated learning. Educational Psychologist, 42, 173–190. https://doi.org/10.1080/00461520701416306
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir, edt.), Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Porsch, T., and Bromme, R. (2011). Effects of epistemological sensitization on source choices. Instructional Science, 39(6), 805-819. https://doi.org/10.1007/s11251-010-9155-0
• Sandoval, W. A., and Çam, A. (2011). Elementary children's judgments of the epistemic status of sources of justification. Science Education, 95(3), 383-408. https://doi.org/10.1002/sce.20426
• Schommer, M. (1990). Effects of beliefs about the nature of knowledge on comprehension. Journal of Educational Psychology, 82(3), 498-504. https://doi.org/10.1037/0022-0663.82.3.498
• Schommer, M. (1994). Synthesising epistemological belief research: Tentative understandings and provocative confusions. Educational Psychology Review, 6(4), 293-319. https://doi.org/10.1007/BF02213418
• Schommer-Aikins, M. (2004). Explaining the epistemological belief system: Introducing the embedded systemic model and coordinated research approach. Educational psychologist, 39(1), 19-29. https://doi.org/10.1207/s15326985ep3901_3
• Smith, J. A., and Osborn, M. (2009). Interpretative phenomenological analysis. In J. A.Smith, (Ed.). Qualitative psychology: a practical guide to research methods. (pp. 53-80). London: Sage.
• Solmaz, B., Tekin, G., Herzem, Z. ve Demir, M. (2013). İnternet ve sosyal medya kullanımı üzerine bir uygulama. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 7(4), 23-32.
• Tanyaş, B. (2014). Nitel araştırma yöntemlerine giriş: Genel ilkeler ve psikolojideki uygulamaları. Eleştirel Psikoloji Bülteni (Psikolojide Araştırma ve Yöntem Tartışmaları Özel Sayısı), 5, 25-38.
• Thompson, C. (2003). Information illiterate or lazy: How college students use the web for research. Portal: Libraries and the Academy, 3(2), 259–268.
• Tuğlu, B. (2017). Ortaokul öğrencilerinin sosyal medyayı kullanım amaçları ve sosyal medya kullanımlarına ilişkin tutumları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Uslu, F. (2010). Bilgi ve inanç kavramlarının analizi. H. Y. Başdemir (Ed). Epistemoloji: Temel Metinler. (ss. 15-48). Ankara: Hititkitap yayınevi.
• Üztemur, S. ve Dinç, E. (2018a). Tarih ve sosyal bilgiler öğretmen adaylarının epistemolojik inançlarının karşılaştırmalı analizi. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 2(2), 41-64.
• Üztemur, S. ve Dinç, E. (2018b). Ortaokul öğrencilerinin epistemolojik inançlarının keşfedilmesinde öğrenci merkezli bir yaklaşım: Çiz-yaz-anlat tekniği. Journal of History Culture and Art Research, 7(3), 566-592. doi: http://dx.doi.org/10.7596/taksad.v7i3.1579
• Üztemur, S., Dinç, E. ve Acun, İ. (2019). Ortaokul öğrencilerinin sosyal bilgiler odaklı epistemolojik inançları, öğrenme yaklaşımları, akademik risk alma davranışları ve ders başarıları arasındaki ilişkiler: Bir yapısal eşitlik modellemesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Advance online publication. https://doi.org/10.16986/HUJE.2019049985
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.