İlkokul Öğrencileri İçin Karar Verme Becerisi Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2019, Cilt: 48 Sayı: 1, 662 - 692, 21.04.2019

İşıner Sever Ali Ersoy

Öz

Bu
çalışmanın amacı ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin karar verme becerilerini
belirlemeye yönelik bir ölçme aracı geliştirmektir. Ölçek geliştirilirken, karar
verme becerisine ilişkin boyut ve alt becerilere alanyazından ulaşılmıştır. Bu
boyut ve alt beceriler rehberliğinde madde havuzu hazırlanmıştır. Uzman görüşü
ve iki ayrı pilot uygulama ile ölçek son halini almıştır. Oluşturulan form
Eskişehir ilinde farklı sosyo-ekonomik düzeyden 489 dördüncü sınıf öğrencisine
uygulanmıştır. Açımlayıcı faktör analizi için 306, doğrulayıcı faktör analizi
için 183 katılımcıya ulaşılmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerin
belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örnekleme
kullanılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda, tek faktörde 15 maddeden
oluşan yapının; madde faktör yükleri ,53 - ,74 arasında değişmekte olup, Cronbach
Alfa güvenirlik katsayısı .89, açıkladığı varyans ise 40,078 olarak
hesaplanmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi sonrasında hesaplanan c²/df : 2.02, RMSEA .075, RMR .030, SRMR
.059, NFI .93, NNFI .96, CFI .97, GFI .88, AGFI .85 uyum değerleri ile yapının
doğrulandığı, ölçeğin geçerlik ve güvenirlik bulguları ışığında, ölçeğin
geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu belirlenmiştir. Geliştirilen ölçek
dörtlü Likert tipinde (hiçbir zaman, ara sıra, genellikle, her zaman) 15
maddeden oluşmakta, puan aralığı 15 ile 60 arasında değişmekte ve ölçekte ters
madde bulunmamaktadır.

Anahtar Kelimeler

İlkokul, İlkokul öğrencileri, Karar verme becerisi ölçeği, Ölçek geliştirme

Development of Decision Making Skills Scale for Primary School Students: Validity and Reliability Study

Öz

The aim of this
study is to develop a scale to determine the decision-making skills of fourth
grade students. While developing the scale, dimensions and sub-factors on
decision-making skills were reviewed in related literature. The item pool was
formed based on this review. The initial form of scale was completed with
expert opinions and two separate pilot studies. The final form was applied to
489 fourth grade students from various socio-economic levels in Eskişehir.
There were 306 participants for exploratory factor analysis and, 183
participants for confirmatory factor analysis. Maximum variation sampling
method, which is one of purposeful sampling methods was used when determining
the participants. As the result of exploratory factor analysis, a single factor
consisted of 15 items. Item factor loadings ranged from .53 to .74, the
Cronbach Alpha reliability coefficient was calculated as .89, and the explained
variance was calculated as 40.078. After confirmatory factor analysis, the
structure was confirmed with the fit values as c²/df: 2.02, RMSEA: .075, RMR: .030, SRMR:
.059, NFI: .93, NNFI: .96, CFI: .97, GFI: .88, AGFI: .85. According to the
validity and reliability results, it was determined that the scale was valid
and reliable. The scale consisted of 15 items in four Likert types (never,
occasionally, usually, always). The score can be obtained from the scale ranged
from 15 to 60. In addition, no reverse items were included in the scale.

Anahtar Kelimeler

Primary school, pupils, decision-making skills scale, scale development

Kaynakça

• Akbulut, Y. (2010). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamaları. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• Akdaş, H., B. (2013). Sosyal bilgiler dersinde güncel olaylardan yararlanmanın öğrencilerin karar verme becerilerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Anderson, J. C. and Gerbing, D. W. (1984). The effect of sampling error on convergence, improper solutions, and goodness-of-fit indices for maximum likelihood confirmatory factor analysis. Psychometrika, 49(2), 155-173.
• Baron, J. (1993). Morality and rational choice. Dordrecht: Springer
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. (12. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Byrnes, J. P. (1998). The nature and decelopment of decision-making: A self regulation model. USA: Earlbaum Manwah NJ.
• Byrnes, J. P. (2005). The development of judgement and decision making in children and adolescents. In J.E. Jacobs ve P.A. Klaczynski (Eds.), In The development of self-regulated decision making (pp. 5-38). Lawrence Erlbaum.
• Cenkseven Önder, F. (2012). The influence of decision-making styles on early adolescents’ life satisfaction. Social Behavior and Personality, 40(9), 1523-1536.
• Cheung, G. W. and Rensvold, R. B. (2002). Evaluating goodness-of-fit indexes for testing measurement invariance. Structural Equation Modelling, 9(2), 233-255.
• Cooksey, W. R. (1996). The methodology of social judgement theory. Thinking & Reasoning. 2(2-3), 141-174.
• Crone, E. A. and Van Der Molen, M. W. (2007). Development of decision making in school‐aged children and adolescents: Evidence from heart rate and skin conductance analysis. Child Development, 78(4), 1288-1301.
• Cüceloğlu, D. (1998). İyi düşün iyi karar ver. İstanbul: Sistem Yayıncılık
• Çakmakçı, E. (2009). Karar verme becerilerinin kazandırılmasında drama dersinin ilköğretim 4. sınıf öğrencileri üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Çok değişkenli istatistik spss ve lisrel uygulamaları (Birinci baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Çolakkadıoğlu, O. (2010). Çatışma kuramına dayalı olarak geliştirilen karar verme beceri eğitimi grup uygulamalarının ergenlerin karar verme stillerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Davidson, D. (1991a). Children’s decision-making examined with an information-board procedure. Cognitive Development. 6, 77-90.
• Davidson, D. (1991b). Development differences in children’s search of predecisional information. Journal of Experimental Child Psychology. 52, 239-255.
• Day, M. C. (1975). Developmental trends in visual scanning. Advances in Child Development and Behavior, 10, 153-193.
• DeVellis, R., F. (2014). Ölçek geliştirme: kuram ve uygulamalar. (T. Totan, Çev.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Dewey, J. (1910). How we think. Boston: Heath & Co. Publishers.
• Doğanay, A. (2011). Etkin vatandaşlık için düşünme becerilerinin öğretimi. C. Öztürk (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi demokratik vatandaşlık eğitimi içinde (s. 146-185). Ankara: Pegem Akademi.
• Doğanay, A., ve Sarı, M. (2012). Düşünme dostu sınıf ölçeği (DDSÖ) geliştirme çalışması. İlköğretim Online, 11 (1), 214-229.
• Doherty E. M. and Kurz M. E. (1996). Social judgement theory. Thinking & Reasoning. 2(2-3), 109-140.
• Eccles, J. S., Lord, S. and Buchanan, C. M. (1996). School transitions in early adolescence: What are we doing to our young people? J.L. Graber, J. Brooks-Gunn and A.C. Petersen (Eds.), In Transitions through adolescence: Interpersonal domains and context. (251-284). Mahwah, N.J: Lawrence Erlbaum.
• Fisher, R. (1995). Teaching children to think. Cheltenham: Stanley Thornes.
• Goloğlu, S. (2009). Fen eğitiminde sosyo-bilimsel aktivitelerle karar verme becerilerinin geliştirilmesi: Dengeli beslenme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Gömleksiz, M. N., ve Kan, A. Ü. (2007). İlköğretim 5. sınıf türkçe dersi öğretim programının problem çözme ve karar verme becerilerini kazandırmadaki etkililik düzeyine ilişkin öğrenci görüşlerinin değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(3), 51-63.
• Guadagnoli, E. and Velicer, W. F. (1988). Relation to sample size to the stability of component patterns. Psychological Bulletin, 103(2), 265.
• Hammond, K. R., Stewart, T.R., Brehmer, B. and Steinmann, D. O. (1975). Human judgement and decision processes. M. F. Kaplan ve S. Schwartz (Ed.), In Social judgement theory (s. 272-307). New York: Academic Press.
• Hansson, S.O. (2005). Decision theory: A brief Introduction. Stockholm: Royal Institute of Technology.
• Janis, I. L., and Mann, L. (1976). Coping with decisional conflict: An analysis of how stress affects decision-making suggests interventions to improve the process. American Scientist. 64(6), 657-667.
• Johnson, A. P. (2010). Building a framework for social studies. A. P. Johnson (Ed.), In Making connections in elementary and middle school: Social studies (pp. 1-24). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Kahneman, D. and Tversky, A. (1979). Prospect theory: An analysis of decision under risk. Econometrica,47, 263-291.
• Karakaş Günal, E. (1999). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin günlük yaşamlarındaki problemlerini çözmeye ilişkin karar verme becerilerini ölçmeye yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kardaş, N. (2013). Fen eğitiminde argümantasyon odaklı öğretimin öğrencilerin karar verme ve problem çözme becerilerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kline, R. B. (2005). Principle and practice of structural equation modeling: A researcher’s guide. NY: Guilford Publications.
• Köseoğlu, E. (2014). İlkokul 4. sınıflarda drama etkinlikleriyle işlenen derslerin öğrencilerin problem çözme ve karar verme becerileri üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Larrick, P. R. (1993). Motivational factors in decision theories: The role of self-protection. Psychological Bulletin. 113(3), 440-450.
• Leech, N.L., Barret, K. C. and Morgan, G. A. (2005). Spss for intermediate statistics: Use and interpretation. N.J: Lawrence Erlbaum Associates.
• Marzano, R. J., Brandt, R. S., Hughes, C. S., Jones, B. F., Presseisen, B. S., Rankin, S.C., and Suhor, C. (1988). Dimension of thinking: A framework for curriculum and instruction. Virginia: ASCD.
• MEB. (2008). Sosyal bilgiler dersi (4-5. sınıflar) öğretim programı ve kılavuzu. http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx?islem=2&kno=38 Erişim tarihi: 20.10.2014.
• Miller, P. H., and Weiss, M. G. (1981). Children attention allocation, understanding of attention, and performance on the incidental learning task. Child Development, 52, 1183-1190.
• Mincemoyer, C. C. and Perkins D. F. (2003). Assessing decision-making skills of youth. The Forum for Family and Consumer Issues 8(1).
• Moseley, D., Baumfield, V., Elliott, J., Gregson, M., Higgins, S., Miller, J. and Newton, D. (2005). Frameworks for thinking: A handbook for teaching and learning. New York: Cambridge University Press.
• NCSS (1998). A report from NCSS task force on early childhood/elementary social studies. http://www.socialstudies.org/positions/elementary Erişim tarihi: 20.11.2014.
• Nicolaou, T. C., Korfiatis, K., Evagorou, M. and Constantinou, C. (2009). Development of decision-making skills and environmental concern through computer-based, scaffolded learning activities. Environmental Education Research. 15(1), 39-54.
• Öncül, B. (2013). İlköğretim 4. Sınıf öğrencilerinin karar verme becerilerine ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Plous, S. (1993). The psychology of judgement and decision making. New York: McGraw-Hill.
• Presseisen, B. Z. (1985). Thinking skills: meaning and models. A.L. Costa (Ed.), In Developing minds: A resource book for teaching thinking (s.52-57). Alexandria VA.: ASCD.
• Seçer, İ. (2015). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sever, I. (2018). Dördüncü sınıf öğrencilerinin karar verme becerilerinin öğrenci ve öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Eskişehir; Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Sümer, N. (2000). Yapısal Eşitlik Modelleri. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6),49-74.
• Tabachnick, B. G. and Fidell, L. S. (2001). Using multivariate statistics. Boston: Allyn and Bacon.
• Tanaka, J. S. (1987). How big is big enough? Sample size and goodness of fit in structural equation models with latent variables. Child Development, 58(1), 134-146.
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve spss ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Tekin, S., ve Ulaş, A. (2016). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin karar verme becerilerine ilişkin bir araştırma. Qualitative Studies, 11(3), 27-38.
• Tetik, A. T. (2013). Sosyal bilgiler dersinde kullanılan probleme dayalı öğrenme yönteminin öğrencilerin karar verme becerisine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Burdur: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Tversky, A. and Kahneman, D. (1981). The framing of decisions and the psychology of choice. Science, 211, 453-458.
• Von Neuman, J. and Morgenstern, O. (1947). Theory of games and economic behavior. Princeton: Princeton University Press.
• Vurpillot, E. (1968). The development of scanning strategies and their relation to visual differentiation. Journal of Experimental Child Psychology, 6(4), 632-650.
• Weller, J. A., Moholy, M., Bossard, E. and Levin, I. P. (2014). Preadolescent decision-making competence predicts interpersonal strengths and difficulties: a 2-year prospective study. Journal of Behavioral Decision Making, 28(1), 76-88.
• Yılmaz, V. ve Çelik, E. H. (2009). Lisrel ile yapısal eşitlik modellemesi-I: Temel kavramlar, uygulamalar, programlama. Ankara: Pegem Yayıncılık.