Enverî Erzincānī and Mawlūd al-Sharīf

Yıl 2019, Cilt: 23 Sayı: 1, 461 - 495, 15.06.2019

Seydi Kiraz

https://doi.org/10.18505/cuid.534998

Cited By: 2

Öz

Many mawlids (mawlid al-nabī) have been written
as a reflection of the love for the prophet Muhammad. Süleymān Çelebi’s (d. 825/1422) Wasila al-nacāt, has been seen as
the founding work in Turkish literature in this category. The effect of Wasila al-nacāt has continued for centuries, and inspired many other mawlids. One of them is Enverī Erzincānī’s work named Mawlūd al-sharīf (Sumbul
al-gulzār al-kalām al-kadīm). In literature tradition, mawlids are written in
masnawī in ​​verse form, Mawlūd al-sharīf was written in
style. ode. In this respect, the work can be seen as an exception between the
other ones. Another remarkable aspect of the work is the similarity between the
two stories in Nasibī al-mawlid which is estimated
to be written in XV. or XVI. century. Until now, no academic work has been done
about Mawlūd al-sharīf. The
sources that provide information about Mawlūd al-sharīf report about, two copies, one in Çorum Hasanpasha Manuscript Library (Çorum Hasanpaşa
Yazma Eserler Kütüphanesi) and the other in Kastamonu Manuscript Library
(Kastamonu Yazma Eserler Kütüphanesi). Research showed that the copy in
Kastamonu was in fact another copy of Wasila
al-nacāt another copy of Mawlūd al-sharīf was also found in the Çorum
Hasanpasha Manuscript Library (Çorum Hasanpaşa Yazma Eserler Kütüphanesi). The number of couplets of Mawlūd al-sharīf has increased to 202 with the finding of the second copy. About the
author of the work that is approximatly written in the XVII. or XVIII.
century no information could be found. This study, introduces the Mawlūd
al-sharīf and its authors, compares it with Wasila al-nacāt and presents an critical analysis of the text.

Summary: The term mawlid means birth,
birth time and place of birth. It was used to describe works such as the birth
of the Prophet, miracles and the death of the Prophet. Next to these there also
many mawlids about the lifes of Fatīma the daughter of the Prophet and her
husband Alī, and few about the lifes of a spiritual guide. The first examples
of this type seen in Arabic literature are Ibn Dihya al-Kalbī (d. 633/1235),
Muhammad al-Azafī (d. 633/1236) and Cafar b. Hasan al-Barzancī (d. 1177/1764);
Muhammad b. Masūd el-Kāzarūnī (d. 758/1356) and Sūzanī (d. 569/1173).

The celebrations related to mawlid have turned into ceremonial form in
the era of the Fatimies. The Fatimies held, Mawlid-al-Alī, Mawlid al-Hasan,
Mawlid al-Husayin and Mawlid al-Fatīma ceremonies next to the Prophet’s. The
first mawlid ceremony in the form of today was seen in the time of Muzaffar
al-Dīn Gokboru (d. 630/1233).

Different ideas have been put forward about the first mawlid text in
Turkish literature, but Süleymān Çelebi’s Wasila al-nacat has been
accepted as a pioneer work in the recognition and love of this kind. Many
mawlids were written with the influence of Wasila al-nacat. The likeness
of the content and the motifs of the majority of mawlids to Wasila al-nacat
is interpreted as a strong sign indicating its importance in this genre. The
translation of Wasila al-nacat into Arabic, Circassian, Greek, Kurdish,
Tatar, Sawamish, English, German, Albanian, Bosnian... languages ​​should be
considered as a factor that exposes its breadth.

It is estimated that around 200 Turkish mawlids have been written, but
this number is increasing with new studies. One of these mawlids is the work of
Enverî Erzincānī called Mawlūd al-sharīf Ethem Erkoç and Mehmet Fatih
Köksal are the researchers who have been aware of the existence of this work
for the first time. Both researchers mention that the work has 142 couplets and
the only copy is that in the Çorum Hasanpasha Writing Works Library (Çorum
Hasanpaşa Yazma Eserler Kütüphanesi). In his work called Mawlid-nāma
Köksal states that there is a second copy of the work, but the copy of
Kastamonu, which is known as the second copy, is actually a copy of Wasila
al-nacat. In the present study, another more bulky version of Mawlūd
al-sharīf was recorded in Çorum Hasanpasha Manuscript Library (Çorum
Hasanpaşa Yazma Eserler Kütüphanesi). In the catalogs of the National Library
(Milli Kütüphane) and Çorum Hasanpasha Manuscript Library (Çorum Hasanpaşa
Yazma Eserler Kütüphanesi), the mawlid is indicated as Persian; the reason fort
his mistake might be, the fact that the first twelve of the text is Persian.

Although there were many poets who used the pseudonym Enverī there is no
poet in Turkish literature, who was from Erzincan and wrote a mawlid with the
same pseudonym.  It was understood that
the poet was a sayyid.

In five places the author’s name or pseudonym is mentioned. His work
shows that he is from Erzincān and that he has a mawlid. As a mawlid poet
Enverī, adopted a quite ambitious style. He praises himself for writing in
Persian, being the best Persian speaker in this area, and boasted his pure
character and wise poetry.

In the headlines of the copies the work is called Mawlūd al-sharīf /
Sunbul al-gulzār al-kalām al-kadīm. Therefore, it would be more
appropriate to consider the work as a double name sage. The copies do not
include a record of the copyright date of the work. According to the second
copy, which is shorter and which has the impression that it is incomplete, the
work was copied in 1249/1833. It can be said that the Mawlid was written
in the XVII. or XVIII. century because of its language and style.

In the mawlid tradition of writing mawlid, generally masnawī form was
preferred. Rarely some mawlids were conposed in verse styles. One of these
works, which are two for now, is the one in which Çizmeci-zāde Vehbī wrote the
couplets of Wasila al-nacat in sixth verse form. The other one is the Mawlūd
al-sharīf of Enverī Erzincān. Mawlūd al-sharīf was written entirely
in the form of an ode, except of two stories with 48 couplets must have been
added later. The work with 202 couplet was separated from Wasila al-nacat and
other mawlids in terms of starting with a Persian tawhid and using the style of
an ode. Because of the small number of citations, the subjects described in Wasila
al-nacat have not been contacted or have been summarized. Mawlūd
al-sharīf is one of the shortest ones. Because of the small number of
couplets of Mawlūd al-sharīf, the subjects described in detail in Wasila
al-nacat are either not mentioned or only summarized. The work, consists of
two major sections: The birth of the Prophet and the miracle of miraj.

The remarkable feature of Mawlūd al-sharīf is that the two stories
told are identical to the stories in Nasībī Mawlid (XV. or XVI.
century). The first story tells how, a Jewish couple living in Baghdad became
Muslims because of their respect for the mawlid ceremony. The second story
tells about, a young named Alī who organized a mawlid ceremony with little
money left from his mother and therefore died with faith. Surprisingly, this
similarity is seen in the content and narrative forms of the stories in both
texts. The fact that the comparative stories are almost the same makes on think
of the possibilities of imitating, quoting or saving rather than an impression
of the author by the previous text. Taking into account the chronological time,
it seems more likely to accept the quotations in the Mavlūd al-sharīf as
duplicating. Writing the stories in Mawlūd al-sharīf after the main
chapters and the line differences in the rulers reinforce the impression that
the stories are added later.

Anahtar Kelimeler

Turkish-Islamic Literature, Enverī Erzincānī, Mawlūd al-Sharīf, Wasila al-Nacāt, Mawlūd

Enverî-i Erzincânî ve Mevlûd-i Şerîf’i

Öz

Hz. Muhammed’e duyulan sevginin yansıması olarak birçok mevlid
yazılmıştır. Süleyman Çelebi’nin (ö. 825/1422) Vesiletü’n-necât’ı, Türk
edebiyatında bu türün kurucu eseri olarak kabul edilmiştir. Vesiletü’n-necât’ın
etkisi asırlarca devam etmiş, bu saikle birçok mevlid yazılmıştır. Bunlardan
biri de Enverî Erzincanî’nin Mevlûd-i Şerif (Sümbül-i Gülzâr-ı Kelâm-ı
Kadîm) adlı eseridir. Edebî gelenekte mevlidler, genellikle mesnevi nazım
biçimiyle yazılırken Mevlûd-i Şerif, kaside şeklinde telif edilmiştir.
Eser, bu yönüyle diğer mevlidler arasında bir istisna olarak
değerlendirilebilir. Eserin dikkat çeken başka bir yönü de XV-XVI. yüzyılda
yazıldığı tahmin edilen Nasibî Mevlidi’nde geçen iki hikâye arasındaki
ayniyete yakın bir benzerliğin bulunmasıdır. Mevlûd-i Şerif hakkında şu
ana kadar akademik bir çalışma yapılmamış. Mevlûd-i Şerif hakkında bilgi
veren kaynaklarda, biri Çorum Hasanpaşa Yazma Eserler Kütüphanesinde, diğeri
Kastamonu Yazma Eserler Kütüphanesinde bulunan iki nüshasından söz edilmiştir.
Yapılan incelemeler sonucunda Kastamonu’daki nüshanın aslında Vesiletü’n-necât’ın
başka bir nüshası olduğu anlaşılmıştır. Yapılan araştırmalarla Mevlûd-i
Şerif’in başka bir nüshası, yine Çorum Hasanpaşa Yazma Eserler Kütüphanesinde
bulunmuştur. Mevlûd-i Şerîf’in 142 olan beyit sayısı, ikinci nüshanın
bulunmasıyla 202’ye çıkmıştır. XVII. ya da XVIII. yüzyılda yazıldığı tahmin
edilen eserin müellifi hakkında bir bilgi bulunamamıştır. Bu çalışmada Mevlûd-i
Şerîf ve müellifi tanıtıldıktan sonra Vesiletü’n-necat’la
karşılaştırılmış ve iki nüsha karşılaştırılarak mevlidin tenkitli metni
neşredilmiştir.

Özet: Doğum, doğum zamanı ve doğum yeri anlamına
gelen mevlid terimi, edebiyatımızda Hz. Peygamber’in doğumu, mucizeleri ve
vefatı gibi dönemleri ve olayların anlatıldığı eserleri tanımlamak için
kullanılmıştır. Hz. Peygamber’in yanı sıra çokça Hz. Ali ve Fatma, nadiren bir
mürşidin hayatını anlatan mevlidler de yazılmıştır. İlk örnekleri Arap
edebiyatında görülen bu türün müellifleri arasında İbnü Dihyeti’l-Kelbî (ö.
633/1235), Muhammed el-Azefî (ö. 633/1236) ile Cafer b. Hasan el-Berzencî (ö.
1177/1764); İran edebiyatında Muhammed b. Mesûd el-Kâzerûnî (ö. 758/1356) ile
Sûzenî (ö. 569/1173) sayılabilir.

Mevlidle ilgili kutlamalar, ilk defa Fatimiler zamanında tören formuna
dönüşmüştür. Hz. Peygamber’in dışında Fatimilerde, Mevlid-i Ali, Mevlid-i
Hasan, Mevlid-i Hüseyin ve Mevlid-i Fatma törenleri de yapılmıştır. Günümüzdeki
şekliyle ilk mevlid merasimi, Muzafferiddün Gökbörü (ö. 630/1233) zamanında
görülmüştür.

Türk edebiyatındaki ilk mevlid metninin hangisi olduğu hakkında farklı
fikirler ileri sürülmüş olsa da Süleyman Çelebi’nin Vesîletü’n-necât’ı
bu türün tanınmasında ve sevilmesinde öncü eser olarak kabul edilmiştir. Vesiletü’n-necât’ın
tesiriyle birçok mevlid yazılmıştır. Bunların büyük bir kısmının muhteva ve
motiflerinin Vesiletü’n-necât’a benzetilmesi, onun bu türün
içindeki önemini gösteren kuvvetli bir işaret olarak telakki edilmiştir. Vesiletü’n-necât’ın
Arapça, Çerkezce, Rumca, Kürtçe, Tatarca, Sevâhil dili, İngilizce, Almanca,
Arnavutça, Boşnakça... gibi dillere tercüme edilmesi, onun etki alanın
genişliğini ortaya koyan bir unsur olarak görülmüştür.

Türk edebiyatında 200 kadar mevlidin yazıldığı tahmin edilmekle beraber
yeni çalışmalarla bu sayı daha da artmaktadır. Bu mevlidlerden biri de Enverî-i
Erzincanî’nin Mevlûd-i Şerîf adlı eseridir. İlk kez bu eserin
varlığından haberdar eden araştırmacılar Ethem Erkoç ile Mehmet Fatih
Köksal’dır. Her iki araştırmacı eserin 142 beyit olduğunu ve Çorum Hasanpaşa
Yazma Eserler Kütüphanesinde bulunan tek nüshasından söz etmiştir. Köksal, Mevlid-nâme
adlı eserinde, eserin ikinci nüshasının bulunduğunu belirtmişse de ikinci
nüshası olarak bilinen Kastamonu nüshası, aslında Vesiletü’n-necat’ın
bir nüshasıdır. Yaptığımız araştırmada Mevlûd-i Şerîf’in yine Çorum
Hasanpaşa Yazma Eserler Kütüphanesinde kayıtlı daha hacimli başka bir nüshası
tespit edilmiştir. Milli Kütüphane ve Çorum Hasanpaşa Yazma Eserler Kütüphanesi
kataloglarında bu mevlidin Farsça olduğu bilgisi verilmiş olsa da metnin ilk on
iki beytinin Farsça olması, bu yanlışın nedeni olabilir.

Türk edebiyatında Enverî mahlasını kullanan birçok şair bulunmasına
rağmen tezkireler ve diğer biyografik kaynaklarda mevlid yazan, Erzincanlı olan
ve Enverî mahlasını kullanan başka bir şaire rastlanmamıştır. Şairin seyyid
olduğu anlaşılmıştır. Mevlidin beş yerinde yazarın adı ya da mahlası
zikredilmiştir. Eserinden, şairin Erzincanlı olduğu ve şu an için bir
mevlidinin olduğu bilgisine ulaşılmıştır. Enverî, bir mevlid şairine göre
iddialı bir üslubu benimsemiştir. Şair, Farsça yazmayı övünç vesilesi yapmış,
bundan dolayı kendini,  bu alanda en iyi
Farsça bilen kişi olarak tanıtmış, saf karakteri ve hikmetli şiiriyle
övünmüştür.

Eser, nüshaların başlıklarında “Mevlûd-i Şerîf /Sünbül-i Gülzâr-ı
Kelâm-ı Kadîm” olarak adlandırılmıştır. Bundan dolayı eseri, çift isimli
bir mevlid olarak değerlendirmek daha uygun görünmektedir. Nüshalarda eserin
telif tarihiyle ilgili bir kayıt belirtilmemiştir. Daha kısa olan ve eksik
olduğu intibaını uyandıran H2 nüshasına göre eser, 1249/1833 yılında istinsah
edilmiştir. Dil ve üslup özelliklerinden dolayı Mevlid’in XVII. ya da
XVIII. yüzyılda yazıldığı söylenebilir.

Mevlid geleneğinde genellikle mesnevi nazım biçimi tercih edilmiştir. Çok
nadir görülse de farklı nazım biçimleriyle oluşturulan mevlidler de
yazılmıştır. Şimdilik iki tane olan bu eserlerden biri, Çizmeci-zâde Vehbî’nin Vesiletü’n-necât’ın
bazı beyitlerini tesdis ettiği mevlididir. Diğeri ise Enverî-i Erzincanî’nin Mevlûd-i
Şerîf’idir. Mevlûd-i Şerîf, 
sonradan ilave edildiğini tahmin ettiğimiz 48 beyitlik iki hikâye
dışında bütünüyle kaside nazım biçimiyle yazılmıştır. 202 beyit olan eserin
Farsça bir tevhidle başlatılması ve kaside şekliyle yazılması bakımından eser, Vesiletü’n-necât
ve diğer mevlidlerden ayrılmıştır. Mevlûd-i Şerîf kısa mevlidlerden
biridir. Mevlûd-i Şerîf’in beyit sayısının az olmasından dolayı Vesiletü’n-necât’ta
ayrıntılı olarak anlatılan konulara ya değinilmemiş ya da bunlar özetlenerek
verilmiştir.

Eserde, çoğu mevlidde bulunan temel iki bölüm anlatılmıştır: Hz.
Peygamber’in doğumu ve Mi’raç mucizesi.

Mevlûd-i Şerîf’in dikkat çekici
bir hususiyeti, anlattığı iki hikâyenin Nasîbî Mevlidi’ndeki (XV-XVI.
yüzyıl) hikâyelerle aynı olmasıdır. Birinci hikâyede, Bağdat’ta yaşayan Yahudi
bir karı-kocanın mevlide saygılarından dolayı Müslüman olmaları anlatılmıştır.
İkincisinde ise Ali adında bir gencin annesinden kalan bir flori ile mevlid
okutması ve imanla vefat etmesi anlatılmıştır. Şaşırtıcı orandaki bu benzerlik,
her iki mevlidde anlatılan hikâyelerin muhteva ve ifade biçimlerinde de
görülür. Mukayese edilen hikâyelerin nerdeyse aynı olması, etkilenmeden çok
taklit etme, alıntılama ya da müstensihin tasarrufu ihtimallerini
düşündürmüştür. Kronolojik zaman hesaba katıldığında Mevlûd-i Şerif’teki
alıntılamaları, bir müstensihin ilavesi olarak kabul etmek daha muhtemel
görünüyor. Mevlûd-i Şerif’teki hikâyelerin ana bölümlerden sonra
yazılması, cetvellerdeki çizgi farklılıkları hikâyelerin sonradan eklendiği
izlenimini daha da kuvvetlendirmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk İslam Edebiyatı, Mevlid-i Şerîf, Vesiletü’n-necât, Enverî-i Erzincanî, Mevlid

Kaynakça

• Aclunî, İsmail b. Muhammed. Keşfü’l-hafâ. Thk. Abdülhamid b. Ahmed el-Hindavî. 2 (2123). Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 1420/2000.
• Akkuş, Mehmet (Ed). “Edebiyatımızde Mevlid Türü ve Mevlidler”. Mevlid Külliyâtı. 2. Baskı. 2: 11-23. Ankara: DİB Yayınları, 2016.
• Aksoy, Hasan. “Eski Türk Edebiyatında Mevlidler”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 5/9 (2007): 323-332.
• Aksoy, Hasan. “Mevlid: Türk Edebiyatı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29: 482-484. İstanbul: TDV Yayınları, 2004.
• Aksoy, Hasan. Şemseddin Sivasî, Hayatı, Eserleri ve Mevlidi, Tenkitli Basım. Öğretim Üyeliği Tezi, Marmara Üniversitesi, 1980.
• Aksoyak, İsmail Hakkı. “Enverî Dede”. Erişim: 19 Şubat 2019. http://www.turkedebiyati isimlersozlugu.com.
• Aşkun, Vehbi Cem. Terzibaba ve Erzincan’ın Mutasavvuf Şairleri. Balıkesir: Türkdili Matbaası, 1956.
• Atik, Hikmet. Siverek Mevlidi. Ankara: İlahiyat Yayınları, 2012.
• Banarlı, Nihat Sami. “Mevlid ve Mevlid’de Millî Çizgiler”. Yüksek İslam Enstitüsü Dergisi. 1/1: 1-24. İstanbul: Osman Yalçın Matbaası, 1962.
• Çetin, Osman. “Tarihte İlk Resmî Mevlid Merâsimleri”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/2 (1987): 73-76.
• Durmuş, İsmail. “Mevlid: Arap Edebiyatı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29: 480-482. İstanbul: TDV Yayınları, 2004.
• el-Kettânî, Ebu Abdullah Muhammed b. Cafer. Nazmu’l-mütenâsir mine’l-ahâdîsi’l-mütevâtir. 2.Baskı. Mısır: Dâru’l-Kutubi’l-Selefiyye, ts. (194).
• Enverî Erzincanî, Sünbül-i Gülzâr Kelâm-ı Kadîm. 19 Hk 5536/17: 81b-84a. Çorum Hasanpaşa Yazma Eserler Kütüphanesi.
• Enverî Erzincanî. Mevlûd-i Şerîf Sünbül-i Gülzâr Kelâm-ı Kadîm. 19 Hk 543/1: 1b-7a. Çorum Hasanpaşa Yazma Eserler Kütüphanesi.
• Ergun, Saadettin Nüzhet. Türk Şairleri. 1-3. İstanbul: Bozkurt Matbaası, 1945.
• Erkoç, Ethem. “Çorum Hasanpaşa Kütüphanesindeki Siyerle İlgili Bazı Yazmalar ve Enverî Erzincanî’nin “Mevlüd-i Şerif” Adlı Manzumesi Üzerine Bir Değerlendirme”. İslami İlimler Dergisi 1/1 (Bahar 2006): 251-257.
• Karahan, Abdulkadir. “560. Yılında Mevlid”. İslam Medeniyeti. (Nisan 1969): 12-14.
• Kaymaz, Rıfkı - Özdemir, Halil İbrahim. Erzincanlılar Ansiklopedisi. “Kültür, Sanat, Edebiyat, Bilim, Siyaset, Bürokrasi, İş Dünyasında”. Erzincan: Doğu Yayınları, 2010.
• Kemikli, Bilal (Ed). “Süleyman Çelebi ve Vesiletü’n-Necât”, Mevlid Külliyâtı, 2. Baskı. 1: 15-25. Ankara: DİB Yayınları, 2016.
• Komisyon. “Enverî”. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. 3: 52. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1979.
• Köksal, Mehmet Fatih. “Enverî”. Türk Dünyası Edebiyatçılar Yazarlar ve Şairler Ansiklopedisi. 3: 351. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 2002.
• Köksal, Mehmet Fatih. “Türünün İlginç ve Aykırı Bir Örneği: Şeyh Ahmed Hüsâmeddîn Mevlidi”. Cumhuriyet Sosyal Bilimler Dergisi 40/1 (Haziran 2016): 1-26.
• Köksal, Mehmet Fatih. Mevlid-nâme. Ankara: TDV Yayınları, 2011.
• Kurnaz, Cemal - Tatçı, Mustafa. Mehmed Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. 1: 75. Ankara: Bizim Büro Yayınları, 2001.
• Kütük, Rıfat. “Fetih Öncesinde Yazılmış Bir Mevlid: Ayasofya Müezzini Kemâl’in Mevlidü’n-Nebî’si”. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 40/1 (Haziran 2016): 27-95.
• Latîfî. Tezkiretü’ş-şu’ârâ ve tabsıratü’n-nuzamâ (inceleme-metin), Haz. Rıdvan Canım. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 2000.
• Mazıoğlu, Hasibe. “Türk Edebiyatında Mevlid Yazan Şairler”. Ankara üniversitesi DTCF Türkoloji Dergisi 4/1 (1974): 31-62.
• Mehmed Süreyya. Sicilli Osmanî. 1: 440-441. İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1308.
• Okiç, Muhammed Tayyib. “Çeşitli Dillerde Mevlidler ve Süleyman Çelebi Mevlidinin Tercemeleri”. Atatürk Üniversitesi İslâmî İlimler Fakültesi Dergisi 1 (1975): 17-78.
• Pekolcay, Ayşe Necla. Mevlid, Ankara: TDV Yayınları, 1993.
• Pekolcay, Ayşe Necla. Türkçe Mevlid Metinleri. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 1950.
• Sarı, Mehmet. “Çizmeci-zâde Vehbî Efendi’nin Mevlid-i Şerîfi Tesdisi”. V. Afyonkarahisar Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri. Afyonkarahisar, 13-14 Nisan 2000. Haz. Mehmet
• Sarlık, 434-449. Afyon: Afyon Belediyesi Yayınları, 2000.
• Savran, Ömer. “Enverî. Erişim: 19 Şubat 2019. http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com.
• Şemseddin Sâmî. Kāmûs-ı Türkî. İstanbul: İkdam Matbaası, 1317/1899.
• Şengün, Necdet. “Hz. Fâtıma Mevlidi ve Vesîletü’n-Necât ile Mukayesesi”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 12/2 (Aralık 2008): 419-438.
• Ünver, İsmail. “Ahmedî’nin İskender-nâmesi’ndeki Mevlid Bölümü”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten. Ankara, 1978: 355-411.
• Yekbaş, Hakan. Türk Edebiyatında Hz. Ali ve Hz. Fâtıma Mevlidleri. Ankara: Asitan Kitap, 2012.
• Yıldız, Alim. “İhramcızâde İsmail Hakkı ve Mevlidi”, Mevlid Külliyâtı, Ed. Bilal Kemikli. 2. Baskı. 3: 205-225. Ankara: DİB Yayınları, 2016.
• Yıldız, Alim. “Tahir Nadi ve Mevlidi”. Mevlid Külliyâtı. Ed. Bilal Kemikli. 2. Baskı. 3: 137-158. Ankara: DİB Yayınları, 2016.