Borden Parker Bowne's Approach To The Problem Of The Personality Of God

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 1, 263 - 274, 26.06.2019

Mustafa Ateş

https://doi.org/10.30627/cuilah.555342

Öz

        When the ideas of the contemporary
theist thinkers observed who deal with the problem that if God can be accepted
as a person or not, it is possible for us to say that there are three main
viewpoints as the view that it cannot be known if God is a person or not, the
apprehension that God is not a person and therefore personality should not be
ascribed to God and the idea that it is necessary to attribute personality to God.

        Because Borden Parker Bowne
(1847-1910) who was the founder of the philosophy school of Boston Personalism thinks
that the beings who have the attributes of self-knowing and self-control, namely
God and man are personal, and the beings
which don’t have at least one of these attributes are not personal; He is among
the philosophers who consider to ascribe to God personality necessary. According to Bowne, God’s being personal means that He knows,
determines and directs Himself and His activities.

        According to
Bowne’s comprehension, the objections which are asserted against God’s
personality arise from the delusion that the limitations which are peculiar to
human personality restricts also the absolute personality of God. The
supposition that human personality and God’s personality are the same,
underlies this delusion. But personality must be regarded as two separate
categories one of which is perfect that is complete personality and the other
of which is finite that is incomplete personality. According to this
disjunction, perfect personality is peculiar to only God who is an Infinite
being. The absolute knowledge and self-possession which are necessary to
perfect personality can be found only in the absolute and infinite being upon
whom all things depend. But finite personality is peculiar to mankind. The
finiteness and incompleteness of the human personality arise from the
dependence of human upon God to come into being and to exist. This finite
personality of man is the feeblest
and faintest image of
God’s personality.

        But in our opinion, because we
don’t have any sensorial perception and empirical knowledge about God, it
cannot be alleged that to assert the claim that God’s personality is the
infinite and perfect form of human personality and human personality is the incomplete
and finite form of God’s personality is necessary. For this reason, the thesis
that “human personality is entirely different from Divine personality with
regard to its nature and there is no structural similarity between them” can be
defended reasonably and equally at least as the thesis that “human personality
is the feeblest
and faintest image of God’s personality that is man’s personality is the
finite and incomplete form of God’s personality”. In this context, it can be
asserted that as a result of a mental illusion, the bearing of both Divine and
human attributes on the same world of objects cause the supposition that there
is an ontological and structural similarity between the attributes and
personalities of God and man.

Anahtar Kelimeler

Bowne, God

Borden Parker Bowne'un Tanrı'nın Kişiliği Problemine Yaklaşımı

Öz

Tanrı’nın bir kişi olarak kabul
edilip edilemeyeceği problemine temas eden çağdaş teist düşünürlerin görüşleri
incelendiğinde; Tanrı’nın kişi olup olmadığının bilinemeyeceği görüşü,
Tanrı’nın kişi olmadığı ve bu nedenle Tanrı’ya kişilik atfedilmemesi gerektiği
tezi ve Tanrı’ya kişilik atfedilmesinin gerekli olduğu fikri olmak üzere üç ana
eğilimin var olduğunu söylememiz mümkündür.

Boston
Personalizmi adlı felsefe ekolünün kurucusu olan Borden Parker Bowne
(1847-1910), kendini bilme ve irade niteliklerine sahip olan varlıkların yani
Tanrı ve insanın kişilikli olduğunu, bu niteliklerden en az birisini taşımayan
varlıkların ise kişilikli olmadığını düşündüğü için, Tanrı’ya kişilik
atfedilmesini gerekli gören felsefeciler grubunda yer alır. Bowne’a göre
Tanrı’nın kişilikli olması, Onun kendisini ve faaliyetlerini bilip belirlediği
ve yönettiği anlamına gelir.

Bowne’un
anlayışına göre, mutlak olan Tanrı’nın kişiliğine karşı öne sürülen itirazlar,
insan kişiliği için geçerli olan kısıtlılıkların Tanrı’nın kişiliğini de
sınırlandırdıkları yanılgısından kaynaklanır. Bu yanılgının temelinde de beşerî
kişilikle Tanrısal kişiliğin tamamen aynı olduğu zannı yatar. Halbuki kişilik;
tam yani mükemmel kişilik ve sonlu ya da eksik kişilik olmak üzere iki ayrı
kategori halinde ele alınmalıdır. Bu ayrıma göre mükemmel kişilik yalnızca
sonsuz bir varlık olan Tanrı açısından mümkündür. Mükemmel ve eksiksiz
kişiliğin şartları olan mutlak ilim ve irade, yalnızca bütün şeylerin kendisine
bağımlı olduğu Mutlak ve Sonsuz Varlık’ta bulunabilir. Sonlu kişilik ise
insanoğluna mahsustur. Beşerî kişiliğin sonlu ve eksik
olması; insanın, var olabilmek ve varlığını sürdürebilmek için Tanrı’ya muhtaç
olmasından kaynaklanır. İnsanlara özgü bu sonlu kişilik, Tanrı’nın kişiliğinin
en zayıf ve en soluk bir kopyasından ibarettir.

Ancak
kanaatimizce, Tanrı hakkında hiçbir duyusal algıya ve empirik bilgiye sahip
olmadığımız için, Tanrı’nın kişiliğinin insanın kişiliğinin sonsuz ve mükemmel
şekli, beşerî kişiliğin de Tanrı’nın kişiliğinin eksik ve sonlu şekli olduğunu
savunmanın zorunlu olduğu iddia edilemez. Bu
yüzden “beşerî kişiliğin Tanrısal kişilikten mahiyet itibariyle tamamen farklı
olduğu, aralarında yapısal bir benzerlik olmadığı” tezi, en azından “beşerî
kişiliğin ilâhî kişiliğin sonlu ve eksik şekli ya da zayıf ve solgun bir
kopyası olduğu” teziyle aynı ölçüde ve onun kadar makul bir şekilde
savunulabilir. Bu çerçevede, Tanrısal ve beşerî sıfatların aynı nesneler
dünyası üzerinde taalluk ve tecelli etmelerinin, zihinsel bir illüzyon
neticesinde, Tanrısal sıfatlar ile beşerî sıfatlar ve Tanrısal kişilikle beşerî
kişilik arasında ontolojik ya da yapısal benzerlik bulunduğu varsayımına yol
açtığı da ileri sürülebilir.

Anahtar Kelimeler: Borden
Parker Bowne, Tanrı, Kişilik, Özbilinçlilik, İrade.

 

Anahtar Kelimeler

Bowne, Tanrı, kişilik

Kaynakça

• ALLEN, Gay Wilson; Walt Whitman Handbook, yay. Packard, Chicago, USA, 1946.
• ATEŞ, Mustafa; Borden Parker Bowne’un Tanrı Anlayışı, Necmettin Erbakan Üniversitesi SBE’nde hazırlanmış doktora tezi, Konya, 2019.
• AYDIN, Mehmet; Din Felsefesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Yay., İzmir, 1987.
• BOWNE, Borden Parker; Metaphysics, yay. Harper and Brothers, New York, USA, 1898.
• BOWNE, Borden Parker; Personalism, yay. Houghton, Mifflin and Company, Boston and New York, USA, 1908.
• BOWNE, Borden Parker; Philosophy of Theism, yay. Harper And Brothers, New York, USA, 1887.
• BOWNE, Borden Parker; Studies In Theism, yay. Phillips And Hunts, New York, USA, 1879.
• BOWNE, Borden Parker; Theism, yay. American Book Company, London, 1902.
• BOWNE, Borden Parker; Theory Of Thought And Knowledge, American Book Company, New York, 1897.
• BRADLEY, Francis Herbert; Appearance And Reality, yay. George Allen & Unwin Ltd., London, England, 1916.
• BRADLEY, Francis Herbert; ALLARD, James W.; STOCK, Guy; Writings on Logic and Metaphysics, yay. Clarendon Press, Oxford, UK, 1994.
• BRIGHTMAN, Edgar Sheffield; “Personalism Including Personal Idealism”; A History Of Philosophical Systems, Ferm, Vergilius, yay. Philosophical Library, New York, 1950.
• BROWN, Stuart; COLLINSON, Diané; WILKINSON, Robert; One Hundred Twentieth Century Philosophers, yay. Routledge, London, UK, 1998.
• BURROW, Rufus; God And Human Dignity; The Personalism, Theology And Ethics Of Martin Luther King, Jr., yay. University Of Notre Dame Press, Notre Dame, Indiana, USA, 2006.
• DORRIEN, Gary; The Making of American Liberal Theology; Imagining Progressive Religion: 1805-1900, yay. Westminster John Knox Press, Louisville, Kentucky, USA, 2001.
• FERM, Vergilius; An Encyclopedia Of Religion, yay. Philosophical Library, New York, USA, 1945.
• GONZALÉZ, Justo L.; Essential Theological Terms, yay. Westminster John Knox Press, Louisville, Kentucky, USA, 2005.
• HARTSHORNE, Charles; “God as Personal”, An Encyclopedia of Religion, Ferm, Vergilius; yay. Philosophical Library, New York, USA, 1945.
• HARTSHORNE, Charles; Reese, William L.; Philosophers Speak Of God, yay. The University Of Chicago Press, Chicago, USA, 1953.
• KNUDSON, Albert Cornelius; The Religious Teaching Of The Old Testament, yay. Abingdon Press, New York, USA, 1918.
• LOVEGROVE, Deryck W.; The Rise Of The Laity In Evangelical Protestantism, yay. Routledge, London, 2002.
• MCMURRIN, Sterling M.; Religion, Reason And Truth; Historical Essays In The Philosophy Of Religion, yay. University Of Utah Press, Salt Lake City, USA, 1982.
• MURPHY, Arthur E.; Men and Movements in American Philosophy, yay. Prentice Hall, New York, USA, 1952.
• RUNES, Dagobert David; The Dictionary Of Philosophy, yay. Philosophical Library, New York, USA, 1942.
• SAHAKIAN, William S.; Felsefe Tarihi, İngilizce’den çev. Aziz Yardımlı, İdea Yay., İstanbul, 1997.
• SCHNEIDER, Herbert W.; A History Of American Philosophy, yay. Columbia University Press, New York, USA, 1946.
• TILLICH, Paul; Systematic Theology, vol. 1, yay. The University Of Chicago Press, Chicago, USA, 1973.
• URHAN, Veli; Fransız Personalizmi’nde Tanrı’nın Kişiliği, DEÜ İlahiyat Fakültesi’nde haz. basılmamış doktora tezi, İzmir, tarihsiz.
• WIEMAN, Henry Nelson; Religious Experience And Scientific Method, yay. Macmillan, New York, USA, 1926.