KAMU ÇALIŞANLARINDA ALGILANAN ÖRGÜTSEL DESTEĞİN İŞ PERFORMANSINA ETKİSİNDE ÖRGÜTSEL SİNİZMİN ARACILIK ROLÜ

Yıl 2018, Cilt: 19 Sayı: 2, 169 - 183, 30.11.2018

Emine Genç

Öz

Çalışmanın
temel amacı algılanan örgütsel destek algısının iş performansına etkisinde
örgütsel sinizmin aracılık rolünü incelemektir. Kavramsal çerçeve kapsamında
öncelikle algılanan örgütsel destek, iş performansı ve örgütsel sinizm
kavramları ve bu kavramlar arası ilişkiler ele alınmıştır. Daha sonra
araştırmanın amacını test etmek amacıyla 245 kamu çalışanı ile anket yöntemiyle
gerçekleştirilen alan araştırmasına yer verilmiştir. Araştırma sonucunda
algılanan örgütsel desteğin iş performansına etkisinde örgütsel sinizmin
aracılık etkisinin olduğu belirlenmiştir. Ayrıca algılanan örgütsel desteğin iş
performansı üzerinde pozitif yönlü anlamlı etkisinin (b=,356, p<0.001) olduğu, algılanan
örgütsel desteğin örgütsel sinizm üzerinde negatif yönlü ve anlamlı etkisinin (b=-,479, p<0.001) olduğu, örgütsel sinizmin iş performansı
üzerinde negatif yönlü ve anlamlı etkisinin (b=-,673, p<0.001)
olduğu tespit edilmiştir. Algılanan örgütsel destek hem doğrudan hem de
örgütsel sinizm üzerinden iş performansını etkilemektedir. Çalışanların iş
performansı ve dolayısıyla örgüt verimliliğini arttırmak amacıyla yöneticiler
örgüt içerisinde sinik tutumları fark ederek gerekli önlemleri almalı ve
çalışanlara kendilerinin arkalarında olduğunu hissettirmelidir.

Anahtar Kelimeler

Algılanan Örgütsel Destek, Örgütsel Sinizm, İş Performansı, Kamu Çalışanları

Kaynakça

• ABRAHAM, Rebecca (2000), “Organizational Cynicism: Bases and Consequences”, Genetic, Social and General Psychology Monographs, 126 (3); 269-292.
• AKAL, Zuhal (1992), İşletmelerde Performans Ölçüm ve Denetimi, MPM Yayınları, Ankara.
• AKDEMİR, Bünyamin, Bayram KIRMIZIGÜL ve Yunus ZENGİN (2016), “Örgütsel Sinizm ile İş Performansı Arasındaki İlişki ve Bir Araştırma”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (2); 115-130.
• AKKOÇ, İrfan (2012), “Grup ve Hiyerarşik Alt Kültürlerinin İş Performansına Etkisi: Lider Üye Etkileşiminin Aracılık Rolü”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (2); 17-44.
• AKKOÇ, İrfan, Abdullah ÇALIŞKAN ve Ömer TURUNÇ (2012), “Örgütlerde Gelişim Kültürü ve Algılanan Örgütsel Desteğin İş Tatmini ve İş Performansına Etkisi: Güvenin Aracılık Rolü”, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19 (1); 105-135.
• ALLEN, David G., Lynn M. SHORE ve Rodger W. GRIFFETH (2003), “The Role of Perceived Organizational Support and Supportive Human Resource Practices in the Turnover Process”, Journal of Management, 29 (1); 99-118.
• ALTINÖZ, Mehmet, Serdar ÇÖP ve Taner SIĞINDI (2011), “Algılanan Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Sinizm İlişkisi: Ankara’daki Dört ve Beş Yıldızlı Konaklama İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma”, SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6 (3); 285-315.
• ANDERSSON, Lynne M. ve Thomas S. BATEMAN (1997), “Cynicism in the Workplace: Some Causes and Effects”, Journal of Organzational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 18 (5); 449-469.
• ASELAGE, Justin ve Robert EİSENBERGER (2003), “Perceived Organizational Support and Psychological Contracts: A Theoretical Integration”, Journal of Organizational Behavior, 24; 491-509.
• AYDIN, Özlem (2018), Algılanan Örgütsel Destek ile Örgütsel Sinizmin İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkileri: Atatürk Havalimanı Temsil-Gözetim ve Yönetim Hizmetleri Şirketlerine Yönelik Bir Araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• BEDEIAN, Arthur G. (2007), “Even if the Tower is Ivory, It Isn’t White, Understanding the Concequences of Faculty Cynicism”, Academy of Management Learning&Education, 6 (1); 9-32.
• BENLİGİRAY, Serap (2004), İnsan Kaynakları Yönetimi, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• BERNARDIN, H. J., J. KANE, S. ROSS, J. SPINA ve D. JOHNSON (1995), Performance Appraisal Design, Development, and Implementation, In Ferris R. Rosen S. Barnum D, Handbook of Human Resource Management, Cambridge, Blackwell.
• BERNERTH, Jeremy B., Achilles A. ARMENAKIS, Hubert S. FEILD ve H. Jack WALKER (2007), “Justice, Cynicism, and Commitment: A Study of Important Organizational Change Variables”, The Journal of Applied Behavioral Science, 43 (3); 303-326.
• BİNGÖL, Dursun (2006), İnsan Kaynakları Yönetimi, 6. Baskı, Arıkan Yayıncılık, İstanbul.
• BÖLÜKBAŞIOĞLU, Kevser (2013), Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algıları ile Örgütsel Sinizm Tutumları Arasındaki İlişki, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• BRANDES, Pamela (1997), Organizational Cynicism: Its Nature, Antecedents, and Consequences, Unpublished Doctoral Dissertation, Division of Research and Advanced Studies of the University of Cincinnati, USA.
• BRANDES, Pamela, Ravi DHARWADKAR ve James W. DEAN (1999), “Does Organizational Cynicism Matter? Employee and Supervisor Perspectives on Work Outcomes”, Eastern Academy of Management, Philadelphia, P.A.
• BYRNE, Zinta S. ve Wayne A. HOCHWARTER (2008), “Perceived Organizational Support and Performance: Relationships Across Levels of Organizational Cynicism”, Journal of Managerial Psychology, 23 (1); 54-72.
• COYLE-SHAPIRO, Jacqueline, AM ve Neil CONWAY (2005), “Exchange Relationships: Examining Psychological Contracts and Perceived Organizational Support”, Journal of Applied Psychology, 90 (4); 774-781.
• ÇÖL, Güner (2008), “Algılanan Güçlendirmenin İşgören Performansı Üzerine Etkileri”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9 (1); 35-46.
• DEAN, James W., Pamela BRANDES ve Ravi DHARWADKAR (1998), “Organizational Cynicism”, Academy of Management Review, 23 (2); 341-352.
• EISENBERGER, Robert, Peter FASOLO ve Valerie DAVIS-LaMASTRO (1990), “Perceived Organizational Support and Employee Diligence, Commitment and Innovation”, Journal of Applied Psychology, 75 (1); 51-59.
• EISENBERGER, Robert, Robin HUNTINGTON, Steven HUTCHISON ve Debora SOWA (1986), “Perceived Organizational Support”, Journal of Applied Psychology, 71 (3); 500-507.
• ERDOST, H. Ebru, Korhan KARACAOĞLU ve Metin REYHANOĞLU (2007), “Örgütsel Sinizm Kavramı ile İlgili Ölçeklerin Türkiye’deki Bir Firmada Test Edilmesi”, 15. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiri Kitabı, 514-524.
• ERKOL, Hilal (2015), “Ortaöğretim Öğretmenlerinin Algıladıkları Örgütsel Desteğin Bireysel Özelliklerine Göre İncelenmesi”, Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 3 (1), 1-17.
• FINDIKLI, Mine Afacan (2014), “Algılanan Lider Desteği ve Algılanan Örgütsel Destek ile İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Örgütsel Özdeşleşmenin Aracılık Rolü: İstanbul’da Kamu Çalışanları Üzerine Bir Araştırma”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, 25 (77); 136-157.
• FITZGERALD, Michael Robert (2002), Organizational Cynicism: Its Relationship to Perceived Organizational Injustice and Explanatory Style, Doctor of Philosophy, Division of Research and Advanced Studies of the University of Cincinnati, Cincinnati.
• GÜRBÜZ, Sait, Ahmet ERKUŞ ve Ünsal SIĞRI (2010), “İş Tatmini ve İş Performansının Yeni Öncülü: Temel Benlik Değerlendirmesi”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2 (1); 69-76.
• HELVACI, Mehmet Akif ve Ahmet ÇETİN (2012), “İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Örgütsel Sinizm Düzeylerinin Belirlenmesi (Uşak İli Örneği)”, Turkish Studies, 7 (3); 1475-1497.
• HOWES, John C., Russel CROPANZANO, Alicia A. GRANDEY ve Carolyn J. MOHLER (2000), “Who is Supporting Whom? Quality Team Effectiveness and Perceived Organizational Support”, Journal of Quality Management, 5; 207-223.
• JAMES, Matrecia S.L. (2005), Antecedents and Consequences of Cynicism in Organizations: An Examination of the Potential Positive and Negative Effects on School Systems, Unpublished Doctor Dissertation, The Florida State University College of Business, Florida.
• KÂHYA, Cem (2013), “Örgütsel Sinizm, İş Performansını Etkiler mi? İş Tatmininin Aracılık Etkisi”, Global Journal of Economics and Business Studies, 2 (3); 34-46.
• KALAĞAN, Gamze (2009), Araştırma Görevlilerinin Örgütsel Destek Algıları ile Örgütsel Sinizm Tutumları Arasındaki İlişki, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• KALAĞAN, Gamze ve Cem Oktay GÜZELLER (2010), “Öğretmenlerin Örgütsel Sinizm Düzeylerinin İncelenmesi”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27 (27); 83-97.
• KANTER, Donald L. ve Philip H. MİRVİS (1989), The Jossey-Bass Management Series, The Cynical Americans. Living and Working in an Age of Discontent and Disillusion, San Francisco, CA, US: Jossey-Bass.
• KASALAK, Gamze ve Mualla BİLGİN AKSU (2014), “Araştırma Görevlilerinin Algıladıkları Örgütsel Desteğin Örgütsel Sinizm ile İlişkisi”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14 (1); 115-133.
• KAYA, Nurullah ve Mustafa KESEN (2014), “İnsan Kaynaklarının İnsan Sermayesine Dönüşümü: Bir Literatür Taraması”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 6 (10); 23-38.
• KERSE, Gökhan ve Canan Nur KARACABEY (2017), “Algılanan Örgütsel Desteğin Örgütsel Özdeşleşmeye Etkisi: Örgütsel Sinizmin Aracı Rolü”, MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (4); 375-398.
• KOHLI, Ajay K. (1985), “Some Unexplored Supervisory Behaviors and Their Influence on Salespeople’s Role Clarity, Specific Self Esteem, Job Satisfaction and Motivation”, Journal of Marketing Research, 22 (4); 424-433.
• KONOVSKY, Mary A. ve S. Douglas PUGH (1994), “Citizenship Behavior and Social Exchange”, Academy of Management Journal, 37 (3); 656-669.
• KRAIMER, Maria L. ve Sandy J. WAYNE (2004), “An Examination of Perceived Organizational Support as a Multidimensional Construct in the Context of an Expatriate Assignment”, Journal of Management, 30 (2); 209-237.
• KURT, Esra (2013), Algılanan Sosyal Destek ve İş Performansı İlişkisinde İşe Bağlılığın Aracı Etkisi: Turizm İşletmelerinde Bir Araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• MIAO, Rentao ve Heung-Gill KIM (2010), “Perceived Organizational Support, Job Satisfaction and Employee Performance: An Chinese Emprical Study”, Journal of Service Science and Management, 3 (2); 285-315.
• MIRVIS, Philip H. ve Donald L. KANTER (1991), “Beyond Demography: A Psychographic Profile of the Workforce”, Human Resource Management, 30 (1); 45-68.
• NAUS, Fons, Ad Van ITERSON ve Robert ROE (2007), “Organizational Cynicism: Extending The Exit, Voice, Loyalty, and Neglect Model of Employees, Responses to Adverse Conditions in the Workplace”, Human relations, 5; 683-718.
• ÖZDEVECİOĞLU, Mahmut (2003), “Algılanan Örgütsel Destek ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma”, Dokuz Eylül Üniversitesi İİBF Dergisi, 18 (2); 113-130.
• ÖZGEN, Hüseyin, Azim ÖZTÜRK ve Azmi YALÇIN (2002), İnsan Kaynakları Yönetimi, Nobel Yayıncılık, Ankara.
• ÖZLER, Derya E., Ceren G. ATALAY ve Meltem D. ŞAHİN (2010), “Örgütlerde Sinizm Güvensizlikle mi Bulaşır?”, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2 (2); 47-57.
• ÖZMUTAF, Nezih Metin (2007), “Örgütlerde Bireysel Performans Unsurları ve Çatışma”, CÜ İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8 (2); 41-61.
• POLATCAN, Mahmut (2012), Okul Yöneticilerinin Liderlik Davranışları ile Öğretmenlerin Örgütsel Sinizm Tutumları Arasındaki İlişki, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• RANDALL, Marjorie L., Russell CROPANZANO, Carol A. BORMANN ve Andrej BIRJULIN (1999), “Organizational Politics and Organizational Support as Predictors of Work Attitudes, Job Performance, and Organizational Citizenship Behavior”, Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 20 (2); 159-174.
• RHOADES, Linda ve Robert EISENBERGER (2002), “Perceived Organizational Support: a Review of the Literature”, Journal of Applied Psychology, 87 (4); 698-714.
• RHOADES, Linda, Robert EISENBERGER ve Stephen ARMELI (2001), “Affective Commitment to the Organization: The Contribution of Perceived Organizational Support", Jou”nal of Applied Psychology, 86 (5); 825-836.
• SIGLER, Tracey Honeycutt ve Christine M. PEARSON (2000), “Creating an Empowering Culture: Examining the Relationship Between Organizational Culture and Perceptions of Empowerment”, Journal of Quality Management, 5 (1); 27-52.
• SONNENTAG, Sabine, Judith VOLMER ve Anne SPYCHALA (2008), “Job Performance”, The Sage Handbook of Organizational Behavior, 1; 427-447.
• SULIMAN, Abubakr MT. (2001), “Work Performance: Is It One Thing or Many Things? The Multidimensionality of Performance in A Middle Eastern Context”, The International Journal of Human Resource Management, 12 (6); 1049-1061.
• TAYFUN, Ahmet ve Ozan ÇATIR (2013), “Örgütsel Sessizlik ve Çalışanların Performansları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 5 (3); 114-134.
• TOKGÖZ, Nuray ve Hakan YILMAZ (2008), “Örgütsel Sinizm: Eskişehir ve Alanya’daki Otel İşletmelerinde Bir Uygulama”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (2); 283-305.
• TURGUT, Hakan (2014), “Algılanan Örgütsel Desteğin İşletme Performansına Etkisinde İç Girişimciliğin Aracılık Rolü”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 6 (3); 29-62.
• TURUNÇ, Ömer ve Mazlum ÇELİK (2010), “Çalışanların Algıladıkları Örgütsel Destek ve İş Stresinin Örgütsel Özdeşleşme ve İş Performansına Etkisi”, Yönetim ve Ekonomi, 17 (2); 183-206.
• WILKERSON, James M. (2002), Organizational Cynicism and Its Impact on Human Resources Management, Editörler: G. R. Ferris, M. R. Buckley ve D. B. Fedor, Human Resources Management: Perspectives, Context, Functions, and Outcomes, Prentice Hall, New Jersey, 532-546.
• WILLIAMS, Margaret L., Stanley B. MALOS ve David K. PALMER (2002), “Benefit System and Benefit Level Satisfaction: An Expanded Model of Antecedents and Consequences”, Journal of Management, 28 (2), 195-215.
• YAVUZER ZAN, Seda (2016), Hemşirelerin Algıladıkları Örgütsel Desteğin Örgütsel Sinizm ve Örgütsel Bağlılıkları Üzerine Etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• YILMAZ, Arif (2016), Algılanan Örgütsel Destek Ortamında İş Stresi ve İş Yaşam Kalitesinin İş Performansı Üzerine Etkisinin Araştırılması: İstanbul’da Bulunan Beş Yıldızlı Otellerde Çalışan Aşçılar Üzerine Bir Araştırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.