Coğrafi Bilgi Sistemlerini Kullanarak Küçük Havzalarda Hidroelektrik Potansiyelinin Belirlenmesi: Türkiye'de Tahtaköprü Çayı Örneği

Yıl 2018, Cilt: 33 Sayı: 2, 147 - 156, 06.01.1019

Ahmet İrvem Mustafa Özbuldu

Öz

Dünyada enerji ihtiyacına olan
talep günümüzde nüfus artışı ve sanayileşmeyle birlikte sürekli olarak
artmaktadır. Bu artan enerji talebini karşılamanın yanında, su kaynaklarının
verimli ve etkin kullanımının sağlanmasında hidroelektrik santralleri (HES)
büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle, bir havzanın hidroelektrik potansiyelini
belirlemek karar verici merciler için önemlidir. Bu çalışmada, topoğrafik
harita ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) yardımıyla, Antakya’da bulunan
Tahtaköprü çayı üzerinde kurulabilecek en uygun baraj yeri konumuna karar
verilerek, küçük bir sanal baraj inşa edilmiştir. Barajın konumu itibari ile
havza sınırları, havza alanı, drenaj ağı, su akış yönleri ve akarsu derecesi
ILWIS GIS yazılımı ile sayısal yükseklik haritası kullanılarak oluşturulmuştur.
Havzanın su potansiyeli, çalışma alanının topoğrafik ve hidrolojik özellikleri
açısından hesaplanmış ve uygun baraj kret yüksekliği tespit edilmiştir. Baraj
için aylık kot-hacim grafiğine, debi süreklilik eğrisi, su talebine ve
depolanabilir su potansiyeline göre, üretilebilir elektrik enerjisi potansiyeli
aylık ve yıllık olarak hesaplanmıştır. Karar vericilere ön fikir vermesi
açısından sonuçlar yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

CBS, Tahtaköprü Çayı, potansiyel elektrik enerjisi, ILWIS

Kaynakça

• Referans1 Bakış, R., Bayazıt, Y. (2017) Seydisuyu Havzasında Küçük Ölçekli Hidroelektrik Enerji Potansiyelinin Araştırılması. Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi A-Uygulamalı Bilimler ve Mühendislik 3:367-384.
• Referans2 Bayazıt, Y., Bakış, R., Koç, C. (2017) An Investigation of Small-Scale Hydropower Plants Using the Geographic Information System. Renewable and Sustainable Energy Reviews 67:289-294.
• Referans3 De Jong, P., Tanajura, C.A.S., Sanchez, A.S., Dargaville, R., Kiperstok, A., Torres, E.A. (2018) Hydroelectric Production from Brazil's São Francisco River Could Cease Due to Climate Change and Inter-Annual Variability. Science of the Total Environment 634:1540-1553.Ghorabaa, S.M. (2015) Hydrological Modeling of the Simly Dam Watershed (Pakistan) Using GIS and SWAT Model. Alexandria Engineering Journal 54(3):583-594.
• Referans4 Irvem, A. (2011) Application of GIS to Determine Storage Volume and Surface Area of Reservoirs: The Case Study of Buyuk Karacay Dam. International Journal of Natural and Engineering Sciences 5(13):39-43.
• Referans5 Keskinkılıç, A. (2015) Hatay İli Yüzey Akış Potansiyelinin CBS ile Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, HMKÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyosistem Mühendisliği Anabilim Dalı.
• Referans6 Larentis, D.G., Collischonn, W., Olivera F., Tucci, C.E.M. (2010) Gis-Based Procedures for Hydropower Potential Spotting. Energy 35:4237-4243.
• Referans7 Palla, A., Gnecco, I., Barbera, P., Ivaldi, M. Caviglia, D. (2016) An Integrated GIS Approach to Assess the Mini Hydropower Potential. Water Resources Management 30(9): 2979-2996.
• Referans8 Setiawan, D. (2015) Potential Sites Screening for Mini Hydro Power Plant Development in Kapuas Hulu, West Kalimantan: A GIS Approach. Energy Procedia 65:76-82.
• Referans9 Tangüner, B. (2018) Volumes and Use of Renewable Energy Sources in Turkey. Social Sciences Studies Journal 4(16):1396-1408.
• Referans10 Tarife, R.P., Tahud, A.P., Gulben, E.J.G., Macalisang, H.A.R.C.P., Ignacio, M.T.T. (2017) Application of Geographic Information System (GIS) in Hydropower Resource Assessment: A Case Study in Misamis Occidental, Philippines. International Journal of Environmental Science and Development, 8:507-511.
• Referans11 Türkiye Cumhuriyeti Orman ve Su İşleri Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (2017) DSİ Genel Müdürlüğü 2016 Yılı Faaliyet Raporu. http://www.dsi.gov.tr/docs/stratejik-plan/dsi-2016-faaliyet-raporu.pdf?sfvrsn=2,Erişim tarihi 5 Temmuz 2018.
• Referans12 Yaman, M., Haşıl, F. (2018) Türkiye’deki Hidroelektrik Santrali (HES) Uygulamalarına Çevre Açısından Bakış. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi 5:145-156.