KAMU KURUMLARINDA KURUMSAL RİSK YÖNETİMİ VE RİSK ODAKLI İÇ DENETİM: İÇ DENETÇİLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA - II

Yıl 2018, Sayı: 18, 35 - 44, 28.12.2018

Maşuk Cahit Uysal

Öz

Kamu İç Kontrol Standartları gereğince kamu idareleri, risklerin tanımlanması, değerlendirilmesi ve izlenmesine dair bir sistem kurmalıdırlar. Risk tanımlama faaliyetlerinin, kamu kurumlarının stratejilerinin belirlendiği planlama süreçlerine entegreli olarak yürütülmesi gerekmektedir. Risk yönetiminin kurum hedeflerine ulaşılmasında önem arz etmesi ve iç denetim birimlerinin de bu konuda danışmanlık faaliyeti yapması öngörülmektedir. Bu kapsamda çalışmanın amacı, Türkiye’de kamu kurumlarında çalışan iç denetçilerin Kurumsal Risk Yönetimi ve risk odaklı iç denetim uygulaması konusundaki farkındalıklarının tespitidir. Çalışmada genel amaç çerçevesinde gelinen noktayı teşhis etmek için konuyla ilgili temsil özelliği bulunan 8 kamu kurumunun iç denetim biriminde görev yapan 116 iç denetçi ile yarı yapılandırılmış görüşme yapılmıştır. Veri toplama yöntemi olarak, örneklem grubuna yöneltilen ve 4 bölümden oluşan 21 açık uçlu sorulu görüşme formu kullanılmıştır. Araştırma neticesinde kamuda iç denetçilerin, iç denetim faaliyetlerini risk esaslı olarak yürüttükleri, risk yönetimi konusunda görevleri hakkında yeterli bilgi düzeyine sahip oldukları anlaşılmıştır. Kurumsal Risk Yönetimi konusunda ise kamu idarelerinde gerekli olgunluk düzeyinin henüz yakalanamadığı gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İç Denetim, Kamu Yönetimi, Kurumsal Yönetim, Risk

ENTERPRISE RISK MANAGEMENT AND RISK FOCUSED INTERNAL AUDIT IN PUBLIC INSTUTATIONS: A MODEL PROPOSAL-II

Öz

Public administrations must create a system to define, evaluate and monitor risks per Public Internal Control Standards. Risk defining activities must be integral to the planning processes where public administration strategies are determined. The consensus of opinion is that risk management is critical for achieving institutional objectives, and that internal audit units should conduct consulting activities in this regard. In this context, the purpose of this study is to determine the level of awareness regarding Enterprise Risk Management and risk focused internal audit practice amongst internal auditors who work in public institutions in Turkey. In the application part, to identify the present state in subject matter, semi-structured interviews are held with 116 internal auditors from 8 different public institutions. As method of data collection, an interview form is used which consists of 21 open-ended questioned divided into 4 sections. The research concludes that internal auditors in public pursue their internal audit activities as risk focused, and that they have sufficient knowledge of their duties with respect to risk management. Regarding Enterprise Risk Management, it has been observed that the required level of maturity has not yet been achieved in public institutes.

Anahtar Kelimeler

Internal Audit, Public Management, Enter- prise Management, Risk

Kaynakça

• Kurumsal Yönetim İlkelerinin Belirlenmesine ve Uygulanmasına İlişkin Tebliğ (Seri: IV, No: 56), 30.12.2011 Tarih ve 28158 Sayılı RG.
• 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, 24.12.2003 Tarih ve 25326 Sayılı RG.
• 5411 Sayılı Bankacılık Kanunu, 19.10.2005 Tarih ve 25983 (Mük.) Sayılı RG.
• 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu, 13.01.2011 Tarih ve 27846 Sayılı RG.
• AKTAŞ, B. (2015). s. 103-108, (Ed.) DOĞANAY, R. ve MEYDANLI M.A. Kamu İdarelerinde Daha Etkili Bir Yönetim İçin Nasıl Bir İç Denetim? Konferansı, 24 Eylül 2014, TBMM Basımevi, Ankara.
• ARCAGÖK, M.S. ve ERÜZ, E. (2006). Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Sistemi, Maliye Hesap Uzmanları Derneği, Ankara.
• ARSLAN, I. (2008), “Kurumsal Risk Yönetimi”, MB Strateji Geliştirme Başkanlığı, Uzmanlık Tezi, Ankara.
• BAĞBAŞLIOĞLU, A. (2006). “1050 Sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunun Değerlendirilmesi ve 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile Karşılaştırılması”, s. 23, (Ed.) KARAASLAN, E. 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu Kapsamında Güncel Mali Sorunlar, Muhasebat Kontrolörleri Derneği Yayınları, Yayın No: 11, Ankara.
• Başbakanlık (Hazine Müsteşarlığı), 2015 Yılına ait Genel Yatırım ve Finansman Programının Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esasların Belirlenmesine Dair Tebliğ, 15.01.2015 Tarih ve 29237 Sayılı RG.
• BDDK, Bankaların İç Denetim ve Risk Yönetimi Sistemleri Hakkında Yönetmelik, 08.02.2001 Tarih ve 24312 Sayılı RG.
• BDDK, Bankalarca Yıllık Faaliyet Raporunun Hazırlanmasına ve Yayımlanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, 01.11.2006 Tarih ve 2633 Sayılı RG.
• BDDK, Bankaların Kurumsal Yönetim İlkelerine İlişkin Yönetmelik, 09.06.2011 Tarih ve 27959 Sayılı RG.
• BDDK, Bankaların İç Sistemleri Hakkında Yönetmelik, 28.06.2012 Tarih ve 28337 Sayılı RG.
• Bodrum Belediyesi Strateji Geliştirme Müdürlüğü (2015). “İç Kontrol Eylem Planı”, http://bodrum.bel.tr/ckfinder/userfiles/files/BODRUM-BELEDIYESI-IC-KONTROL-EYLEM-PLANI-2105.pdf, (Erişim Tarihi: 16.06.2016).
• BÖKE, K. vd. (2011). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Alfa Yayıncılık, İstanbul.
• BÜMKO İç Kontrol Merkezi Uyumlaştırma Dairesi (2008). “2007 Yılı Faaliyet Raporu”, https://kontrol.bumko.gov.tr/Eklenti/3643,2007faaliyetraporupdf.pdf?0, (Erişim Tarihi:09.05.2017).
• CANDAN, E. (2010). 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu Eğitim Sunumu, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği Araştırma ve Eğitim Müdürlüğü Hizmet İçi Eğitim Programı, Ankara.
• CANGÜLER, O. vd. (2010), Sorularla BASEL III, BDDK Risk Yönetimi Dairesi, Ankara.
• COSO, (2004) Enterprise Risk Management – Integrated Framework, Executive Summary.
• GÜNEŞ, Ş. ve TEKER, S. (2008). “Türk Enerji Sektöründe Kurumsal Risk Yönetimi Farkındalığı”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11 (1): 68.
• GÜNEŞ, Ş. (2009). “Kurumsal Risk Yönetimi ve Türkiye’de Farkındalığına İlişkin Bir Uygulama”, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• GÜRDAL, T. ve ÇIPLAK, V. (2014). “Kamu Kesiminde İç Denetimin Etkinliği”, Kamu Maliyesinde Denetim içinde, Sempozyum Bildirileri, 29. Türkiye Maliye Sempozyumu, Sakarya Üniversitesi Maliye Bölümü, Antalya.
• İDKK (2008). “İç Denetim Merkezi Uyumlaştırma Dairesi 2007 Yılı Faaliyet Raporu”, http://www.idkk.gov.tr/Sayfalar/Faaliyet%20Raporlari/IcDenetimMerkeziUyumlaştirmaDairesi2007FaaliyetRaporu0111-5588.aspx, (Erişim Tarihi: 09.05.2017).
• İDKK (2010). “Kamu iç Denetiminde Risk Değerlendirme Rehberi”, http://www.idkk.gov.tr/Sayfalar/AramaSonuclari.aspx?k=rehber, (Erişim Tarihi: 16.06.2016).
• İDKK (2016). Kamu İç Denetim Genel Raporu 2015, Ankara.
• İDKK, “2017-2019 Dönemi Kamu İç Denetim Strateji Belgesi”, http://www.idkk.gov.tr/SiteDokumanlari/Mevzuat/ Ucuncul%20Duzey%20Mevzuat/2017-2019StratejiBelgesi.pdf, (Erişim Tarihi: 22.04.2017).
• İDKK, “Kamu İç Denetim Planı ve Programı Hazırlama Rehberi”, http://www.idkk.gov.tr/Sayfalar/Mevzuat/Ucuncul%20Duzey%20Mevzuat/IcDenetimPlaniProgramiHa zirlamaRehberi.aspx, (Erişim Tarihi: 11.06.2017).
• KARASAR, N. (1999). Bilimsel Araştırma Yöntemi -Kavramlar, İlkeler, Teknikler-, Nobel Yayın, Ankara.
• Kent Eğitim (2012). “Üst Yöneticiler İçin İç Kontrol ve İç Denetim Rehberi”, http://www.kentegitim.com.tr/?p=329, 16.06.2016.
• KİDDER, (2009). Kamu İç Denetim Sistemi ve Çözüm Bekleyen Temel Sorunlu Alanlar, Ankara.
• KIRAL, H. (2014): İç Denetim “Yönetime Değer Katmak”, İç Denetim Koordinasyon Kurulu, Ankara.
• Maxeler Technologies, http://web.standford.edu/class/ee380/Abstracts/130190MaxEE380Jan2013Part2.pdf, (Erişim Tarihi: 16.06.2016).
• NEZİROĞLU, İ. (2015). s. 29-32, (Ed.) DOĞANAY, R. ve MEYDANLI, M.A. Kamu İdarelerinde Daha Etkili Bir Yönetim İçin Nasıl Bir İç Denetim? Konferansı, 24 Eylül 2014, TBMM Basımevi, Ankara.
• NEUMAN, W. L.-WIEGAND, B. (2000). Criminal Justice Research Methods: Quantative and Qualitative Approaches, Allyn and Bacon, Boston, MA, aktaran BÖKE K. vd. (2011). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Alfa Yayıncılık, İstanbul.
• Platin Dergisi Eki (2011). “Kurumsal Yönetimin Güvencesi İç Denetim”, http://www.tide.org.tr/uploads/news/Platin_Ek.pdf, (Erişim Tarihi: 16.06.2016).
• SOBEL, P. J. (2011). Auditor’s Risk Management Guide: Ingtegrating Auditing and ERM, CCH Inc., Chicago, aktaran KIRAL H. (2014). İç Denetim “yönetime değer katmak”,İDKK Yayınları, Yayın No: 1, Ankara.
• SPK, (2003) Aracı Kurumlarda Uygulanacak İç Denetim Sistemine İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ (Seri: V, No: 68), 14.07.2003 Tarih ve 25168 Sayılı RG.
• ŞAHİN, Ü. (2008). “Belediyelerde İç Denetim”, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• ŞAHİN, A. (2011). “Kamuda Hesap Verme Sorumluluğunun Aracı Olarak Performans Esaslı Bütçeleme”, Sayıştay Dergisi, S. 83: 11.
• The IIA, (2009) Pozisyon Raporu: İç Denetimin Kurumsal Risk Yönetiminde Oynadığı Rol.
• The IIA-İngiltere ve İrlanda (2003). Risk Bazlı İç Denetim Hakkında Görüş Açıklaması, http://www.bis.org/publ/bcbs128.pdf, (Erişim Tarihi: 08.05.2017).
• VURUŞKANER, O. ve DOĞANYİĞİT, M. (2010). “Kriz Sonrası iç Denetim ve Risk Yönetiminin De- ğişen Rolü Sunumu”, IX. Çözüm Ortaklığı Platformu, https://www.okul.pwc.com.tr/images/uploadfile/content/634275064689052679.pdf, (Erişim Tarihi: 16.06.2016).
• YURTSEVER, G. (2015). s. 175-183, (Ed.) DOĞANAY, R. ve MEYDANLLI, M.A., Kamu İdarelerinde Daha Etkili Bir Yönetim İçin Nasıl Bir İç Denetim? Konferansı, 24 Eylül 2014, TBMM Basımevi, Ankara.