GÜNÜMÜZDE DİNÎ TEFEKKÜRÜN YÜZLEŞTİĞİ TEMEL PROBLEMLER

Yıl 2018, Cilt: 54 Sayı: 4, 107 - 116, 15.12.2018

Faruk Karaca

Öz

Fikr kökünden türeyen ve Arapça bir kavram olan
tefekkür, dilimizde düşünme eylemine karşılık gelmekte olup aynı isimle de
kullanılmaktadır. Tefekkür anda yaşanan ancak bir ayağı geçmişte diğer ayağı
gelecekte olan bir eylemdir. Tefekkürün, gelecekte olan ayağı tedbir alma
anlamına gelen tedebbür, geçmişte olan ayağı ise hatırlama ve anma anlamına
gelen tezekkürdür. Buna göre tefekkür, bir taraftan bireyin anlamını keşfederek
öğrendiği şeyleri hayata aktarırken diğer taraftan onları daha derinden
kavramak için parçalara ayırdığı (analiz) ve yeniden birleştirdiği (sentez),
yeniden birleştirerek oluşturduğu özgün ürünleri (düşünce) eksiklik ve
üstünlükleri açısından değerlendirmeye tabi tuttuğu üst düzey bir bilişsel
etkinliktir. Çalışmada dinî ve insanî gelişime sağlayacağı katkılar bağlamında
tefekkürün önündeki engeller irdelenmiştir. Zira tefekkür; bilişsel güç kadar
gönül, bilgi kadar samimiyet, sorgulama kadar inanç gerektirirken, gayret ve
adanmışlık isteyen bir olgu olup insani gelişimin en önemli güç kaynaklarından
biridir.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Din, Tefekkür, İnsani gelişim, Problem

THE MAİN PROBLEMS FACİNG TODAY’S RELİGİOUS THOUGHT

Öz

Derived from the Arabic root f-k-r, the term tafakkur
means to contemplate, to think, and to reflect, and is also used as a noun in
the same way. Tafakkur is done in the present time, still with references to
the past and the future. The term used for tafakkur for the future, which also
means taking precautions, is tadabbur. Similarly, the term used for tafakkur
for the past, which means remembering and mentioning, is tazakkur. Tafakkur,
then, is a high level cognitive activity in which an individual reflects in
life what s/he learns on the one hand and breaks it down to smaller pieces to
better understand (analysis) and reassemble them (synthesis) and evaluate the
newly produced original products (contemplation/thought/reflection) according
to their inferior and superior qualities. This study deals with the barriers to
tafakkur in terms of its contributions to religious and human development. It
is so because tafakkur is one of the strongest sources of power for human
development, as well as a phenomenon that requires not only as much cognitive
power as heart, as much knowledge as sincerity, and as much questioning as
faith, but also effort and devotion.

Anahtar Kelimeler

Qur’an, Religion, Tafakkur, Human Development, Problem

Kaynakça

• Arı, Asım. Bloom’un Gözden Geçirilmiş Bilişsel Alan Taksonomisinin Türkiye’de ve Uluslararası Alanda Kabul Görme Durumu. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 11(2). 2011: 749-772.
• Atkinson, R- L., Atkinson, R.C. ve Hilgard, E. R. Psikolojiye Giriş. Çev. K. Atakay, M. Atakay ve A. Yavuz. İstanbul: Sosyal Yayınları, 1995.
• Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1993,
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-Arab. Beyrut: Daru’s-sadr, 1994.
• İmamül-Haremeyn, el-Cüveynî. Kitabu’l-İrşad. Thk. Esad Temim. Beyrut: 1992.
• Kağıtçıbaşı, Çiğdem. İnsan ve İnsanlar. İstanbul: Evrim Yayınları, 1988.
• Karaca, Faruk. Din Psikolojisi. Trabzon: Eser Ofset, 2017.
• Kutluer, İlhan. “düşünme”. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi 10: 53-55. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Muttaki, Ali. Kenzü’l-Ummâl. Beyrut: 1985, 3:17.
• Nebhânî, Yûsuf b. İsmâîl. El-Fethu’l-Kebîr fî Dammi’z-Ziyâdât ile’l-Câmi’i’s-Sağîr. Beyrut: Dâru’l-Erkam, 1416/1995.
• Peker, Hüseyin. Din Psikolojisi. Samsun: Aksiseda Matbaası, 2000.
• Tutkun, Ömer F, Zeynep Demirtaş, Duygu G. Erdoğan ve Serhat Arslan. Bloom Orijinal Bilişsel Alan Sınıflaması İle Yenilenmiş Sınıflamanın Karşılaştırılması. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 10, sy. 3 ( 2015): 350-359.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dinî Kur’ân Dili. 1:10, İstanbul: Eser Neşriyat, 1971.