Grimm Kardeşlerin “Die Zwei Gleichen Söhne” Adlı Efsanesi ile Hamdi Değirmencioğlu’nun “Hayat mı Bu?” adlı Senaryosunda İki Aynı Üvey Anne Melodramı

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 2, 99 - 107, 31.12.2018

Filiz Kayalar

Öz

Her yeni edebî metnin kendinden öncekilerden ya ilham aldığı ya da yeniden üretilerek ortaya çıktığı gerçeği bugün edebiyat çevreleri tarafından kabul edilen bir görüştür. Sinema sanatı edebiyat ile her zaman yakın ilişki içerisinde olmuştur. Senaryolar ise edebî metinlerden beslenerek onlardan ilham almıştır ya da özgün senaryo ile edebî metin benzeşmiştir. Edebiyattan beslenen sinema böylece kendi türünü de oluşturmaya başlamıştır. Özellikle melodram türü sinema filmleri 1960 - 1975 yılları arasında Yeşilçam sinemasına hâkim olmuştur. Hamdi Değirmencioğlu’nun 1973 yılında 10. Antalya Altın Portakal Film Festivalinde kendisine ödül kazandıran “Hayat mı Bu?” adlı melodram türündeki senaryosu Grimm Kardeşlerin Halk efsanesi olan “Die zwei gleichen Söhne” ile benzerlikler taşımaktadır. Grimm Kardeşlerin 1816–1818 yılları arasında yayınlanmış olan “Deutsche Sagen” (Alman Efsaneleri) eserinde toplam 585 halk efsanesi yer almaktadır. Halk efsanesine konu olan Genç Kral Pepin / III. Pepin (714-768) tarihsel gerçek bir kişidir ve hikâyesi Alman efsaneleri arasında 441. sırada yer almaktadır. Onun hayatından yola çıkarak anne kompleksinin negatif özellikli arketipi olan üvey anne figürüne farklı bir yorum katan bu Alman halk efsanesi, Değirmencioğlu’nun senaryosunu yazdığı 1972 yapımlı Yeşilçam Sinema filmindeki üvey anne figürü ile benzeşmektedir. Bu çalışmada, Grimm Kardeşlerin “Die zwei gleichen Söhne” adlı efsanesi ile Hamdi Değirmencioğlu’nun “Hayat mı Bu?” adlı film senaryosu metinlerarasılık kuramı ile incelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Grimm Kardeşler, Değirmencioğlu, Alman Efsaneleri, Yeşilçam, Metinlerarasılık

Das Melodrama Der Zwei Gleichen Stiefmütter in der Sage der Gebrüder Grimm “Die Zwei gleichen Söhne” und in “Hayat Mı Bu?“ einem Drehbuch von Hamdi Değirmencioğlu

Öz

Dass jeder neue literarische Text entweder von seinen Vorgängern inspiriert oder eine Reproduktion derer ist, wird nach heutiger Ansicht in Fachkreisen als Tatsache anerkannt. Auch die Kinokunst stand schon immer in engem Zusammenhang mit der Literatur. Literarische Werke haben immer wieder als Inspiration gedient, Literatur wurde verfilmt oder das kunstvolle Szenario ähnelt dem im literarischen Text. Angeregt durch die Literatur schuf auch das Kino seine eigene Gattung. Vor allem in den 1960er - 1975er Jahren dominierten Melodramen das Yeşilçam Kino. Das 1973 beim 10. Antalya Altın Portakal Film‘ Festival preisgekrönte Melodrama “Hayat mı Bu?” von Hamdi Değirmencioğlu und die Sage der Gebrüder Grimm „Die zwei gleichen Söhne“ weisen Ähnlichkeiten auf. Die Sammlung „Deutsche Sagen“ ist das zweite große Werk der Brüder Grimm und erschien 1816 und 1818 in zwei Bänden. Sie umfasst 585 Sagen aus dem gesamten deutschen Sprachraum. Die Sage über König Pippin den Jüngeren / III. Pippin (714-768), einer historischen Person, befindet sich an 441. Stelle des Werks. Ausgehend von seinem Leben wird eine Stiefmutter-Figur gezeichnet, die das archetypisch-negative Prinzip des Mutterkomplexes darstellt. In dieser deutschen Volkssage wird die Figur der Stiefmutter auf eine ganz besondere Art verbildlicht und weist mit der Stiefmutter Figur im Drehbuch von Değirmencioğlu, das im Jahre 1972 für Das Yeşilçam-Kino geschrieben wurde, Ähnlichkeiten auf. In dieser Studie wurde versucht, die Sage von den Gebrüdern Grimm „Die zwei gleichen Söhne“ und das Drehbuch von Hamdi Değirmencioğlu mit dem Titel „Hayat mı Bu?“ durch die Intertextualitätstheorie zu untersuchen.

Anahtar Kelimeler

Gebrüder Grimm, Değirmencioğlu, Deutsche Sagen, Yeşilçam, Intertextualität

Kaynakça

• Agocuk, Pelin (2015): “Türk Sineması’nda Melodram: “Seven Ne Yapmaz” Filmi Üzerinden Yeşilçam Sineması’nda Melodramın Kodlarının Çözümlenmesi.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. Cilt: 8 Sayı: 40 Volume: 8 Issue: 40, Ekim, s. 562-576.
• Agocuk, Pelin (2012): Türk Sineması’nda Melodram. 1960-1975 Dönemi Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radio-Tv-Sinema Anabilim Dalı, Lefkoşa, s. 36-37.
• Alkan, M. Ethem (1973): “Sinemada Uyarlama Sorunu.” Yedinci Sanat. Aylık Sinema Dergisi, Yıl: 1, Sayı: 3, Mayıs, s. 8-9.
• Aka Barçın, Lale (2017): “Zamanımızın bir Külkedisi.” KSBD, Sonbahar 2017, Y. 9, C. 9, Kadın Özel Sayısı, s. 133-140.
• Akbulut, Hasan (Hg.) (2008): Kadına Melodram Yakışır. Türk Melodram Sinemasında Kadın İmgeleri. Bağlam Yayıncılık. Ankara.
• Akpınar, Şükran (2015): “Melodram ve Modernite İlişkisi Bağlamında, Yeşilçam Sinemasında Avrupalılık Görünümlerinin Kadın Karakterler Üzerinden Temsili: Kezban filmleri Örneği.”. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. Volume 10/10 Summer 2015, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/Turkish Studies.8678 ISSN: 1308-2140, ANKARA-TURKEY, s. 61-80.
• Arslan, Tunca (Hg.) (2013): Altın Portakal’da 50 Yılın En İyi Filmleri Ve En İyi Yönetmenleri. Konya, Bahçivanlar Basım San. A.Ş. s. 50-51.
• Bulut, Feyza (2018): “Metinlerarasılık Kavramının Kuramsal Çerçevesi.” Edebi Eleştiri Dergisi. Cilt: II, Sayı: I, Nisan, s. 1-19.
• Değirmencioğlu, Hamdi (1973): Hayat Mı Bu? http://alkislarlayasiyorum.com/icerik/357152/hayat-mi-bu-zeynep-degirmencioglu-1972-91-dk (Erişim Tarihi: 24 Ekim 2018).
• Encyclopaedia Britanica (Erişim Tarihi 15 Ekim 2018): https://www.britannica.com/art/melodrama
• Ekiz, Tevfik (2007): “Alımlama Estetiği Mi Metinlerarasılık Mı?”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi. 47, 2, s. 119-127.
• Fedakâr, Pınar (2014): “Besleyen Mi, Öldüren Mi: Türk Mitik Tasavvurunda Anne Arketipinin Antropomorfik Görünümleri.” Millî Folklor, Sayı: 103, Yıl: 26, s. 5-19.
• Jacob und Wilhelm Grimm (2015): Deutsche Sagen. Zwei Bände in einem Band. 4. Ausgabe Berlin, s. 350.
• Kırel, Serpil (Hg.) (2005): Yeşilçam Öykü Sineması. İstanbul: Babil Yayınları.
• Kristeva, Julia (1972): “Bachtin, das Wort, der Dialog und der Roman. In: Literaturwissenschaft und Linguistik. Ergebnisse und Perspektiven.” Bd. 3: Zur linguistischen Basis der Literaturwissenschaft II. Hrsg. v. Jens Ihwe. Frankfurt/M., s. 345-375.
• Özer, Kemal (1973): “Sinemada –Edebiyat İlişkisi”. Yedinci Sanat. Aylık Sinema Dergisi. Yıl 1, Sayı, s. 10-13.
• Singer, Ben (Hg.) (2001): Melodrama and Modernity. Film And Culture A Series of Columbia University Press. Edited by John Belton. Colombia University Press: New York, s. 44-48.
• Tunalı, Dilek (Hg.) (2006): Batı’dan Doğu’ya, Hollywood’dan Yeşilçam’a Melodram. Ankara, Aşina Kitaplar, s. 19-20.