Okul Öncesi Eğitim Kurumlarına Devam Eden Çocukların Sosyal Yetkinlik Davranışlarının İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 20 Sayı: 1, 305 - 321, 31.07.2019

Nur Uygun İshak Kozikoğlu

https://doi.org/10.12984/egeefd.526276

Cited By: 4

Öz

Bu araştırmanın amacı, 2017-2018 öğretim yılında
okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden çocukların sosyal yetkinlik davranışlarını
incelemektir. Araştırmada, betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın
örneklemini, tabakalı örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenen 521 çocuk
oluşturmaktadır. Araştırmada, okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden
çocukların sosyal yetkinlik davranışlarını
belirlemek amacıyla Sosyal Yetkinlik ve
Davranış Değerlendirme-30 Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde betimsel istatistikler ve fark analizleri
kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden
çocukların sosyal yetkinlik
davranışlarını sıklıkla sergiledikleri, anksiyete-içedönüklük ve kızgınlık-saldırganlık
davranışlarını ise neredeyse hiç sergilemedikleri sonucuna ulaşılmıştır. Kız
çocukların sosyal yetkinlik puanlarının erkek çocuklarından daha yüksek olduğu,
anne-baba eğitim düzeyi arttıkça çocukların sosyal yetkinlik davranışlarının arttığı,
kardeş sayısı arttıkça çocukların anksiyete-içedönüklük davranışlarının
arttığı, fakat çocukların sosyal yetkinlik, anksiyete-içedönüklük ve
kızgınlık-saldırganlık davranışlarının yaş ve aile gelir düzeyi değişkenlerine
göre anlamlı düzeyde farklılaşmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin
problem davranışları sıklıkla sergileyen çocukları tespit edip çocukların
sosyal gelişimlerini olumlu yönde etkileyecek etkinliklere daha sık yer
vermeleri önerilebilir. 

Anahtar Kelimeler

Okul Öncesi Eğitime Devam Eden Çocuklar, Sosyal Yetkinlik Davranışları, Okul Öncesi Eğitimi

Examining Social Competence Behaviors of Children Attending Preschool Education Institutions

Öz

The aim of this study is to determine social
competence behaviors of children attending preschool education institutions in
2017-2018 academic year. In this study, descriptive survey model was used. The
sample consists of 521 children determined by stratified sampling method. In
this study, Social Competence and
Behavior Assessment-30 Scale was used to determine the social competence
behaviors of children. In data analysis, descriptive statistics and
differential statistics were used. As a result of study, it was concluded that
children often exhibit social competence behaviors, and hardly exhibit
anxiety-introversion and anger-aggression behaviors. The social competence
scores of girls are higher than boys; the social competence behaviors of the
children increase as the level of parental education increases; as the number
of siblings increase, children's anxiety-introverted behaviors increase; but
children's social competence, anxiety-introverted and anger-aggression behaviors
do not differ significantly according to age and family’s income level. It is suggested that
teachers identify children who exhibit frequent problem behaviors and conduct
more activities to affect the social development of children. 

Anahtar Kelimeler

Preschoolers, Social Competence Behaviors, Preschool Education

Kaynakça

• Akbaş, A. ve Budak, E. (2011). Okul öncesi çocuğunun gelişimi ve eğitimi. İstanbul: İdeal Yayınları.
• Alisinanoğlu, F. ve Kesicioğlu, O. S. (2010). Okul öncesi dönem çocuklarının davranış sorunlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Giresun ili örneği). Kuramsal Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(1), 93-110.
• Altay, F. B. ve Güre, A. (2012). Okul öncesi kuruma (devlet-özel) devam eden çocukların sosyal yeterlik ve olumlu sosyal davranışları ile annelerinin ebeveynlik stilleri arasındaki ilişkiler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4), 2699-2718.
• Andı, F. T. (2014). Okul öncesi çocuklarda öğretmen tarafından ölçülen sosyal davranış denetimi, sosyal uyum ve sosyal yeterlilik düzeylerinin, ebeveyn çocuk yetiştirme tutumları ile ilişkisinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aral, N., Ayhan, B. A. ve Türkmenler, B. (2004). İlköğretim okullarının sekizinci sınıflarına devam eden çocukların saldırganlık eğilimlerinin incelenmesi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 29(315), 17-75.
• Arı, R. ve Seçer, Z. (2004). Farklı ana baba tutumlarının çocukların psiko-sosyal temelli problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10, 451-463.
• Aunola, K., & Nurmi, J. E. (2005). The role of parenting styles in children's problem behavior. Child Development, 76(6), 1144-1159. doi:10.1111/j.1467-8624.2005.00841.x
• Avcıoğlu, H. (2003). Okul öncesi dönemdeki çocuklara sosyal becerilerin öğretilmesinde işbirlikçi öğrenme yöntemi ile sunulan öğretim programının etkililiğinin incelenmesi. OMEP Dünya Konsey Toplantısı ve Konferansı, 5(11).
• Aydın, H. B. (2004). Çocuk ruh sağlığı. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Aypay, A., Çekiç, O. ve Seçkin, M. (2012). Öğretim elemanlarının öğretime ilişkin görüşlerinin normatif açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulama Eğitim Bilimleri, 12(2), 1345-1366.
• Baltaş, A. (2002). Stresle başa çıkma yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Berk, L. E. (2013). Bebeklik ve yürüme çağında duygusal ve sosyal gelişim. (Çev. Özkaya, B.T.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Büyüköztürk, Ş. (2013). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, S., Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, S. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (21. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Chen, Q., & Jiang, Y. (2002). Social competence and behavior problems in Chinese preschoolers. Early Education and Development, 13, 171-186. doi:10.1207/s15566935eed1302_4
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd edition). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Cohn, D. (1990). Child-mother attachment of sixyear olds and social competence at school. Child Development, 61, 152-162.
• Çağdaş, A. ve Seçer, Z. (2002). Çocuk ve ergende sosyal ve ahlâk gelişimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Çorapçı, F., Aksan, N., Arslan-Yalçın, D. ve Yağmurlu, B. (2010). Okul öncesi dönemde duygusal, davranışsal ve sosyal uyum taraması: Sosyal yetkinlik ve davranış değerlendirme-30 ölçeği. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 17(2), 63-74.
• Çorbacı, O. A. (2008). 6 yaş çocuklarında sosyal yeterliliğin, akran ilişkilerinin ve sosyal bilgi işleme sürecinin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Denham, S. A., Blair, K. A., Demulder, E., Levintans, J. Sawyer, K., Auerbach-Major, S., et al. (2003). Preschool emotional competence: Pathway to social competence? Child Development, 74(1), 238-256.
• Diener, M. L., & Kim, D. Y. (2004). Maternal and child predictors of preschool children's social competence. Journal of Applied Developmental Psychology, 25(1), 3-24. doi:10.1016/j.appdev. 2003.11.006
• Dinçer, M. (2011). Kişilerarası iletişimde sorun çözücü bir iletişim becerisi olarak atılganlık. Ankara: Nobel Basımevi.
• Elibol Gültekin, S. (2008). 5 yaş çocuklarının sosyal becerilerinin bazı değişkenler açısından değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education. USA: The McGraw-Hill Companies, Inc.
• Gülay, H. (2008). 5-6 yaş çocuklarına yönelik akran ilişkileri ölçeklerinin geçerlik güvenirlik çalışmaları ve akran ilişkilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Günindi, N. (2008). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş çocuklarının sosyal uyum becerileri ile anne-babalarının empatik becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gür, Ç., Koçak, N., Demircan, A., Uslu, B. B., Şirin, N. ve Şafak, M. (2015). Okulöncesi eğitim kurumlarına devam eden 48-60 ay çocukların sosyal yetkinlik ve davranış değerlendirme durumlarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 40(180), 13-23. doi:10.15390/EB.2015.4563
• Gürüz, D. (2005). Kişilerarası iletişimde sorun çözücü bir iletişim becerisi olarak atılganlık, iletişime yeni yaklaşımlar (1. baskı). İzmir: Nobel Yayınevi.
• Haktanır, G. (2011). Okul öncesi eğitime giriş. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Hammarberg, A., & Hagekull, B. (2006). Changes in externalizing and internalizing behaviours over a school‐year: differences between 6‐year‐old boys and girls. Infant and Child Development: An International Journal of Research and Practice, 15(2), 123-137. doi:10.1002/icd.444
• Kanlıkılıçer, P. (2005). Okul öncesi davranış sorunları tarama ölçeği: Geçerlilik güvenilirlik çalışması (Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Karaca, N. H., Gündüz, A. ve Aral, N. (2011). Okul öncesi dönem çocuklarının sosyal davranışının incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 4(2), 65-76.
• Karasar, N. (2015). Araştırmalarda rapor hazırlama (19. baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kargı, E. ve Erkan, S. (2004). Okul öncesi dönem çocukların davranış sorunlarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 135-144.
• Keçecioğlu, Ö. (2015). MEB okul öncesi eğitim programı ve Montesorri yaklaşımına göre eğitim alan 5 yaş çocuklarının sosyal becerilerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kuyucu Y. (2012). Duyguları anlama becerileri farklı düzeydeki çocukların (60-72 ay) akranlarına karşı gösterdikleri duygusal ve davranışsal tepkilerinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• La Freniere, P. J., & Dumas, J. E. (1996). Social competence and behavior evaluation in children ages 3 to 6 years: The short form (SCBE-30). Psychological Assessment, 8, 369-377.
• Miller, R. G. Jr. (1991). Simultaneous statistical inference. New York: Springer Verlog.
• Nalbant, A. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 5 yaş çocuklarının mizaç, sosyal yetkinlik özellikleri ile çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ogelman, H. G. ve Topaloğlu, Z. Ç. (2014). 4-5 yaş çocuklarının sosyal yetkinlik, saldırganlık, kaygı düzeyleri ile anne-babalarının ebeveyn özyeterliği algısı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 241-271. doi: 10.17240/aibuefd.2014.14.1-5000091511
• Özbey, S. ve Alisinanoğlu, F. (2009). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 60–72 aylık çocukların problem davranışlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 493-517.
• Özdemir, S. (2014). 5-6 yaş grubu çocukların serbest zaman etkinliklerindeki oyun ve oyuncak tercihlerinin incelenmesi. Journal of Educational Science, 2(2), 1-15.
• Özkan, H. K. ve Yaralı, K. T. (2016). Beş-altı yaş çocuklarının bilişsel stilleri ile sosyal yetkinlik ve davranış durumlarının incelenmesi. Kastamonu Education Journal, 24(5), 2195-2206.
• Pallant, J. (2005). SPSS survival manual: A step by step guide to data analysis using SPSS for windows. Australia: Australian Copyright.
• Rydell, A., Bohlin, G., & Thorell, L. B. (2005). Representations of attachment to parents and shyness as predictors of children’s relationships with teachers and peer competence in preschool. Attachment ve Human Development, 7, 187-204. doi: 10.1080/14616730500134282
• Sarı, E. (2007). Anasınıfına devam eden 5-6 yaş grubu çocukların, annelerinin çocuk yetiştirme tutumlarının, çocuğun sosyal uyum ve becerilerine etkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Seven, S. (2006). 6 yaş çocuklarının sosyal beceri düzeyleri ile bağlanma durumları arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sezici, E. (2013). Okul öncesi çocuklarda oyun terapisinin sosyal yetkinlik ve davranış yönetimine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Şehirli, N. (2007). Çocuk davranışlarını değerlendirme ölçeği’nin geliştirilmesi ve bazı değişkenlere göre incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Şendil, Ç. Ö. (2010). An investigation of social competence and behavioral problems of 5-6 year old children through peer preference (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi). The Graduate School Of Social Sciences, Middle East Technical University, Ankara.
• Uğur, H. (1998). Anasınıfı eğitiminin sosyalleşmedeki rolü ve öğrencileri sosyalleştirme açısından özel ve devlet anasınıflarının karşılaştırılması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Ural, O., Güven, G., Sezer, T., Azkeskin, K. ve Yılmaz, E. (2015). Okul öncesi dönemdeki çocukların bağlanma biçimleri ile sosyal yetkinlik ve duygu düzenleme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1, 589-598.
• Ünal, S. (2007). Atılganlık becerileri eğitim programının ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin atılganlık düzeyi ve benlik saygısı üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Vahedi, S., Farrokhi, F., & Farajian, F. (2012). Social competence and behavior problems in preschool children. Iranian Journal of Psychiatry, 7(3), 126.
• Yalçın, H. (2010). Çocuk gelişim. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Yasankul, N. (2007). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin saldırganlık eğilimleri ile eğitim algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yavuzer, H. (1985). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Altın Kitaplar Matbaası.
• Zembat, R. (2013). Okul öncesinde özel öğretim yöntemleri. Ankara: Anı.Yayıncılık.