Yoğun Bakım Birimlerinde Çalışan Hemşirelerin Yararsız Tedavi ve Uygulamalara İlişkin Görüşleri

Yıl 2018, Cilt: 34 Sayı: 1, 79 - 90, 26.04.2018

Nilay Orkun İsmet Eşer Perihan Çetin

Öz

Özet:

Amaç:
Araştırma
yoğun bakım birimlerinde çalışan hemşirelerin yaşlı hastalara uygulanan
yararsız tedavi ve uygulanmasına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi amacıyla
tanımlayıcı olarak yapılmıştır.

Gereç
ve Yöntem: Araştırmanın
evrenini, 15 Mart- 15 Mayıs 2015 tarihlerinde İzmir’deki bir Eğitim ve
Araştırma Hastanesinin Yoğun Bakım birimlerinde görev yapan toplam 123 hemşire
oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemini ise, araştırmaya katılmaya gönüllü olan
ve ulaşılabilen 75 hemşire oluşturmuştur. Araştırma verileri, Veri Toplama
Formu kullanılarak toplanmıştır. Verilerin istatistiksel analizinde sayı,
yüzdelik ve iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi kullanılmıştır.

Bulgular
ve Sonuç: Hemşirelerin
çoğu (%49,3) yararsız tedaviyi ‘Zararı yararından fazla olan tedavi’ olarak
tanımlamışlar ve %77,3’ünün yararsız tedavi uyguladıkları saptanmıştır.
Yararsız tedavi hemşirelerin %44’ü tarafından ‘inotrop ilaçların hasta eksitus
olmasın diye en yüksek dozda verilmesi’ olarak örneklendirilmiştir. Yaşlı
hastalara uygulanan tedavilerin yararsız olduğunu düşündürennedenlere
bakıldığında hemşirelerin %38,7’sinin ‘Tedavilerin beklentilere cevap verme olasılığının olmaması’
şeklinde belirtilmiştir. Hemşirelerin %65,3’ü tarafından yararsız tedavi
uygulamasına doktorun karar verdiği, %41,4’ünün bu kararı sağlık ekibinin
vermesi gerektiğini belirtmiştir. Hemşirelerin %68’i yararsız tedavi
uygulamasının yapılmasını uygun bulmadıklarını, %64’ünün uygulamaları sırasında
etik ikilem yaşadıklarını ve etik ikilem yaşayan hemşirelerin %70,8’inin
yaşadıkları etik ikilem sorununu çözemediklerini belirtmişlerdir. Hemşirelerin çoğu tarafından yoğun bakım ünitelerinde hastalara yararsız
tedavi uygulandığını ve uygulanan bu tedavinin yapılmaması gerektiğini
belirtilmiştir.  Hemşirelerin doktorun
karar verdiği yararsız tedavi uygulamaları yapılmasının hemşirelerin etik
ikilem yaşamalarına neden olmaktadır. Ülkemizde Yararsız tedavinin uygulanmasına
karar verilmesi ve tedavinin uygulanması sürecine yönelik kurumsal ve yasal
politikaların oluşturulması önerilir.

Anahtar kelimeler:   faydasız
tedavi, yoğun bakım, hemşirelik.

Destekleyen kurumlar:

Kaynakça:

1.       
Acar V. Yararsız Tedavi. Türkiye Biyoetik Dergisi 2016; 3(2): 74-84.

2.       
Akpınar A, Ersoy N. Yaşamı
Destekleyen Tedaviler: Ne Zaman Esirgenmeli? Ne Zaman Sonlandırılmalı?. Türk Onkoloji
Dergisi 2012;  27(1): 37-45.

3.       
Huynh TN, Kleerup EC, Wiley
JF & et al.
 The frequency and cost of futile treatment
in critical care.  JAMA Intern Med.
2013; 173(20): 1887-94.

4.       
Neville TH, Wiley JF, Yamamoto MC & et al.  Concordance of nurses and physicians on
whether critical care patients are receiving futile treatment. American Journal of Critical Care 2015;
24(5): 403-410.

5.       
Akpınar A, Senses M, Er RA.  Attitudesto end-of life Decisions in Pediatric
Intensive Care. Nursing Ethics 2009;
16(1): 83-91.

6.       
Carvalho KK,
Lunardi VL. Therapeutic Futility as an Ethicali Issue: Intensive Care Unit
Nurses. Revista Latino-Americana de
Enfermage 2009; 17(3): 308-313.

7.       
Ersoy N. Etiğe Uygun
Kanser Bakım Sistemi. Hacettepe Tıp Dergisi 2009; 40(2): 102-7.

8.       
Kadooka Y, Asai A, Fukuyama M  & et al. A Comparative Survey on
Potentially Futile Treatments Between Japanese Nurses and Lay People. Nursing Ethics 2014; 21(1): 64–75.

9.       
Meltzer LS, Huckabay LM. Critical Care Nurses’ Perceptıons of Futility and İts
Effect on Burnout. American Journal of Critical Care 2004; 13(3): 202- 208.

10.    
Mobley MJ,
Rady MY, Verheijde JL & et al.  The Relationship Between Moral Distress and Perception
of Futile Care in the Critical Care Unit. Intensive Crit Care Nurs 2007; 23:
256-63.

11.     Özden D,
Karagözoğlu Ş, Tel H & et al.
 Yoğun Bakım Ünitesinde Çalışan Hemşirelerin Yararsız
Tedavi ve Uygulamaya İlişkin Görüşleri. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme
Dergisi 2012; 1: 1-10.

12.     Palda VA, Bowmna KW, Mclean RF & et al.   “Futile” Care: Do We Provide İt?
Why? a Semi Structured, Canada-Widesurvey of intensive care unit doctors and nurses.
Journal of Critical Care. 2005;
20: 207-213.

13.    
Piers RD, Azoulay E, Kanz FD
& et al.
Perceptions of
Appropriateness of Care Among European and Israeli Intensive Care Unit Nurses and
Physicians. JAMA 2011; 36(24): 2694-2703.

14.     Sibbald R, Downar J, Hawryluck L. Perceptions of “Futile Care” Among Care
Givers in İntensive Care Units. Canadian
Medical Association Journal. 2007; 177(10): 1201-1208.

15.    
Sucaklı MH, Bakan B, Çelik
M. Huzurevinde Yaşayan Yaşlıların Yaşam Kaliteleri ve Etkileyen Faktörler.
Türkiye Aile Hekimleri Derneği 2013; 17(3):96-100.

16.    
Susana L, Huckabay ML. Critical Care Nurses' Perceptions of  Futile Care and Its Effect on Burnout. American Journal of Crıtıcal Care 2004; 13(3): 202-7.

17.    
The
International Council of Nurses, Revised
2012, Code of Ethıcs for Nurses, Erişim:05.05.2017

18.    
Topeli A. Yoğun Bakım Ünitesi'nde Geriatrik Hasta.
Turkish Journal of Geriatrics 2000; 3(4): 151-4.

19.     TÜİK. Sağlık Araştırması. Bilgi Yayıncılık 2012;
22.

20.    
Türk Tabipleri Birliği (2008) Türk Tabipleri Birliği Etik Bildirgeler
Çalıştayı Sonuç Raporları.
Türk Tabipler Birliği yayınları; 2008. 

21.    
Türkçe Sözlük. Yararsız Tedavi Tanımı. Ankara: Türk
Dil Kurumu Yayınları; 1998.

22.    
Uzuncu HB, Buyruk H, Alnak E, Yıldırım G. Yoğun Bakımda Yapılacak Bir
Şeyi Kalmayan Kanserli Terminal Dönem Hastalara İnsanca Bakım Önerisi.  Cumhuriyet Tıp
Derg 2013; 35: 143-151.

23.    
Ülger Z, Cankurtaran C. Yoğun Bakımda Yaşlı Hasta, Yoğun Bakım
Dergisi 2006;6(2):94-100.

24.     Vincent JL.
Withdrawing May Be Preferable to Withholding. Critical Care Medicine 2005; 9(3): 226-229.

25.    
William JR. (2005) Dünya Hekimler Birliği Tıp Etiği
Kitabı. Çeviren: Civaner M. Ankara: Türk
Tabipleri Birliği Yayınları; 2006.

Anahtar Kelimeler

faydasız tedavi, yoğun bakım, Hemşire

Kaynakça

• Acar V. Yararsız Tedavi. Türkiye Biyoetik Dergisi 2016; 3(2): 74-84.
• Akpınar A, Ersoy N. Yaşamı Destekleyen Tedaviler: Ne Zaman Esirgenmeli? Ne Zaman Sonlandırılmalı?. Türk Onkoloji Dergisi 2012; 27(1): 37-45.
• Huynh TN, Kleerup EC, Wiley JF & et al. The frequency and cost of futile treatment in critical care. JAMA Intern Med. 2013; 173(20): 1887-94.
• Neville TH, Wiley JF, Yamamoto MC & et al. Concordance of nurses and physicians on whether critical care patients are receiving futile treatment. American Journal of Critical Care 2015; 24(5): 403-410.
• Akpınar A, Senses M, Er RA. Attitudesto end-of life Decisions in Pediatric Intensive Care. Nursing Ethics 2009; 16(1): 83-91.
• Carvalho KK, Lunardi VL. Therapeutic Futility as an Ethicali Issue: Intensive Care Unit Nurses. Revista Latino-Americana de Enfermage 2009; 17(3): 308-313.
• Ersoy N. Etiğe Uygun Kanser Bakım Sistemi. Hacettepe Tıp Dergisi 2009; 40(2): 102-7.
• Kadooka Y, Asai A, Fukuyama M & et al. A Comparative Survey on Potentially Futile Treatments Between Japanese Nurses and Lay People. Nursing Ethics 2014; 21(1): 64–75.
• Meltzer LS, Huckabay LM. Critical Care Nurses’ Perceptıons of Futility and İts Effect on Burnout. American Journal of Critical Care 2004; 13(3): 202- 208.
• Mobley MJ, Rady MY, Verheijde JL & et al. The Relationship Between Moral Distress and Perception of Futile Care in the Critical Care Unit. Intensive Crit Care Nurs 2007; 23: 256-63.
• Özden D, Karagözoğlu Ş, Tel H & et al. Yoğun Bakım Ünitesinde Çalışan Hemşirelerin Yararsız Tedavi ve Uygulamaya İlişkin Görüşleri. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2012; 1: 1-10.
• Palda VA, Bowmna KW, Mclean RF & et al. “Futile” Care: Do We Provide İt? Why? a Semi Structured, Canada-Widesurvey of intensive care unit doctors and nurses. Journal of Critical Care. 2005; 20: 207-213.
• Piers RD, Azoulay E, Kanz FD & et al. Perceptions of Appropriateness of Care Among European and Israeli Intensive Care Unit Nurses and Physicians. JAMA 2011; 36(24): 2694-2703.
• Sibbald R, Downar J, Hawryluck L. Perceptions of “Futile Care” Among Care Givers in İntensive Care Units. Canadian Medical Association Journal. 2007; 177(10): 1201-1208.
• Sucaklı MH, Bakan B, Çelik M. Huzurevinde Yaşayan Yaşlıların Yaşam Kaliteleri ve Etkileyen Faktörler. Türkiye Aile Hekimleri Derneği 2013; 17(3):96-100.
• Susana L, Huckabay ML. Critical Care Nurses' Perceptions of Futile Care and Its Effect on Burnout. American Journal of Crıtıcal Care 2004; 13(3): 202-7.
• The International Council of Nurses, Revised 2012, Code of Ethıcs for Nurses, Erişim:05.05.2017
• Topeli A. Yoğun Bakım Ünitesi'nde Geriatrik Hasta. Turkish Journal of Geriatrics 2000; 3(4): 151-4.
• TÜİK. Sağlık Araştırması. Bilgi Yayıncılık 2012; 22.
• Türk Tabipleri Birliği (2008) Türk Tabipleri Birliği Etik Bildirgeler Çalıştayı Sonuç Raporları. Türk Tabipler Birliği yayınları; 2008.
• Türkçe Sözlük. Yararsız Tedavi Tanımı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları; 1998.
• Uzuncu HB, Buyruk H, Alnak E, Yıldırım G. Yoğun Bakımda Yapılacak Bir Şeyi Kalmayan Kanserli Terminal Dönem Hastalara İnsanca Bakım Önerisi. Cumhuriyet Tıp Derg 2013; 35: 143-151.
• Ülger Z, Cankurtaran C. Yoğun Bakımda Yaşlı Hasta, Yoğun Bakım Dergisi 2006;6(2):94-100.
• Vincent JL. Withdrawing May Be Preferable to Withholding. Critical Care Medicine 2005; 9(3): 226-229.
• William JR. (2005) Dünya Hekimler Birliği Tıp Etiği Kitabı. Çeviren: Civaner M. Ankara: Türk Tabipleri Birliği Yayınları; 2006.