Çaba Gerektiren Kontrol Ölçeği’nin Türkçe’ye Uyarlanması

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 1, 39 - 52, 30.04.2019

Fahretdin Hasan Adagideli Ozana Ural Özgül Polat

Öz

Bu çalışma okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 48-72 aylık çocukların çaba gerektiren kontrollerini ölçmeye yönelik olarak Rothbart, Ahadi, Hershey ve Fisher (2001) tarafından geliştirilen “Çaba Gerektiren Kontrol Ölçeği”nin geçerlilik ve güvenilirliğinin test edilmesi amacıyla yapılmıştır. Bu amaç doğrultusunda, 48 ile 72 ay arasındaki 350 çocuk (174 kız ve 176 erkek) belirlenmiş ve ölçekler bu çocukların öğretmenleri (50 öğretmen) tarafından doldurulmuştur. Ölçeğin psikometrik özelliklerini test etmek için dilsel eşdeğerlik, güvenilirlik ve geçerlilik analizleri yapılmıştır. Dilsel eşdeğerlik analizi bulgularına göre, Türkçe ve İngilizce formlardan alınan puanlar arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulunmaktadır (p<.01) ve formlar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamaktadır. Güvenilirlik analizleri kapsamında iç tutarlılık, madde-toplam, madde kalan, madde ayırt edicilik ve test-tekrar test analizleri yapılmıştır. Ölçeğin tamamının iç tutarlılık katsayısı .94 olarak tespit edilirken; alt ölçeklerin iç tutarlılık katsayılarının .75 ile .91 arasında değiştiği görülmüştür. Ölçeğin ve alt ölçeklerin madde analiz sonuçlarının da istatistiksel olarak anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Bulgulara göre, ölçeğin ve alt ölçeklerin test-tekrar test korelasyonları da istatistiksel olarak anlamlıdır. Son olarak, ölçeğin kapsam, yapı ve kriter geçerliliğini ortaya koymak için bir dizi analiz yapılmıştır. Kriter geçerliliği için Çocuk Ego Sağlamlığı Ölçeği kullanılmıştır (Önder ve Gülay-Ogelman, 2011). Alan yazındaki çalışmalarda olduğu gibi iki ölçek arasında istatistiksel olarak anlamlı orta düzeyde bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir (r =.53, p<.01). Bulgular “Çaba Gerektiren Kontrol Ölçeği”nin Türkçe versiyonunun yeterli psikometrik özelliklere sahip olduğunu ve öğretmenlerin çocukların çaba gerektiren kontrollerini ölçmede kullanabilecekleri geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Çaba gerektiren kontrol, Okul öncesi eğitimi, Geçerlilik, Güvenilirlik

Turkish Adaptation of Effortful Control Questionnaire

Öz

This study was conducted for the purpose of testing validity and reliability of the "Effort Control Questionnaire", which is intended to measure the effort control of 48-72 month-old children enrolled in preschool institutions, developed by Rothbart, Ahadi, Hershey and Fisher (2001). The scale was administered to 50 teachers of 350 children (174 girls and 176 boys) who were ranging from 48 to 72-month-old. In order to test psychometric characteristics of the scale, language equivalence, reliability and validity analyses were conducted. According to the findings of language equivalence analyses, there were statistically significant positive correlations between scores of Turkish and English forms (p<.01) and there were no significant differences between them. Within the scope of reliability, internal consistency, item-total, item-remaining, item discrimination, and test-retest analyses were conducted. While the internal consistency coefficient of the scale was .94; the internal consistency coefficients of the subscales ranged from .75 to .91. The findings of item analyses for scale and subscales were also statistically significant. In order to test the test-retest reliability of the scale and subscales, correlation analysis was conducted. According to findings, test-retest correlations of the scale and subscales were also statistically significant. Afterwards, a series of analyses was conducted to ensure content, construct, and criterion validity of the scale. The scores obtained from the "Children Ego Resiliency Scale" (Önder and Gülay-Ogelman, 2011) were administered as a means of criterion validity. In parallel to the literature, a statistically significant relationship was obtained between the scores of children on the two scales (r = .53, p<.01). Findings indicated that Turkish version of "Effortful Control Questionnaire" has satisfactory psychometric characteristics and is a reliable and valid tool for teachers to assess children’s effortful control.

Anahtar Kelimeler

Effortful control, Preschool education, Validity, Reliability

Kaynakça

• Adagideli, F. H. (2018). Okul öncesi çocuklarının ilkokula hazır bulunuşluklarının yordayıcısı olarak öz-düzenleme becerilerinin incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Adagideli, F. H., Saraç, S., & Ader, E. (2015). Assessing preschool teachers' practices to promote self-regulated learning. International Electronic Journal of Elementary Education, 7(3), 423–440.
• Akın-Sarı, B. (2009). Çocuk davranış listesi kısa formunun Türkçe geçerlilik-güvenilirlik çalışması ve 3-6 yaş çocuklarında mizacın etyolojisinin araştırılması (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Ankara.
• Allan, N. P., Hume, L. E., Allan, D. M., Farrington, A. L., & Lonigan, C. J. (2014). Relations between inhibitory control and the development of academic skills in preschool and kindergarten: A meta-analysis. Developmental Psychology, 50(10), 2368–2379.
• Blair, C., & Razza, R. P. (2007). Relating effortful control, executive function, and false belief understanding to emerging math and literacy abilities in kindergarten. Child Development, 78, 647–663.
• Bridgett, D. J., Oddi, K. B., Laake, L. M., Murdock, K. W., & Bachmann, M. N. (2013). Integrating and differentiating aspects of self-regulation: Effortful control, executive functioning, and links to negative affectivity. Emotion, 13(1), 47–63.
• Bryce, D., Whitebread, D., & Szűcs, D. (2015). The relationships among executive functions, metacognitive skills and educational achievement in 5 and 7 year-old children. Metacognition and Learning, 10(2), 181–198.
• Cumberland-Li, A., Eisenberg, N., & Reiser, M. (2004). Relations of young children’s agreeableness and resiliency to effortful control and impulsivity. Social Development, 13, 193–212.
• Çelik, H. (2016). Yürütücü işlevler ve ilkokula hazır bulunuşluk arasındaki bağlantılar (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Özyeğin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Eisenberg, N., Fabes, R. A., Guthrie, I. K., Murphy, B. C., Maszk, P., Holmgren, R., & Suh, K. (1996). The relations of regulation and emotionality to problem behavior in elementary school children. Development and Psychopathology, 8, 141–162.
• Eisenberg, N., Valiente, C., & Eggum, N. D. (2010). Self-regulation and school readiness. Early Education and Development, 21(5), 681–698.
• Ertürk-Kara, H. G. ve Gönen, M. (2015). Okul öncesi dönemdeki çocukların öz düzenleme becerisinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 11(4), 1224–1239.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS (3rd. ed.) London: Sage.
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). New York, NY: McGraw-Hill.
• Gülay, H. (2008). 5-6 yaş çocuklarına yönelik akran ilişkileri ölçeklerinin geçerlik güvenirlik çalışmaları ve akran ilişkilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Karakelle, S. ve Saraç, S.(2007). Çocuklar için üstbilişsel farkındalık ölçeği (ÜBFÖ-Ç) A ve B formları: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Yazıları, 10(20), 85–103.
• Klein, V. C., Putnam, S. P., & Martins Linhares, M. B. (2009). Assessment of temperament in children: Translation of instruments to Portuguese (Brazil) Language. Interamerican Journal of Psychology, 43(3), 552–557.
• Kochanska, G., Murray, K. T., & Harlan, E. T. (2000). Effortful control in early childhood: continuity and change, antecedents, and implications for social development. Developmental Psychology, 36(2), 220–232.
• Kusanagi, E. (1993). A psychometric examination of the Children’s Behavior Questionnaire (Annual Report, 1991–1992, No. 15). Sapporo, Japan: Hokkaido University, Faculty of Education, Research and Clinical Center for Child Development.
• McClelland, M. M., Cameron, C. E., Connor, C. M., Farris, C. L., Jewkes, A. M., & Morrison, F. J. (2007). Links between behavioral regulation and preschoolers' literacy, vocabulary, and math skills. Developmental Psychology, 43(4), 947–959.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2013). Okul öncesi eğitim programı. Ankara.
• Oktay, A. (2007). Yaşamın sihirli yılları: Okul öncesi dönem. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Onat, O. ve Otrar M. (2010). Bilişsel duygu düzenleme ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 31, 123-143.
• Önder, A. ve Gülay-Ogelman, H. (2011). The reliability-validity study for the Ego Resiliency Scale (teacher-mother-father forms) for children aged between 5 and 6. International Refereed Academic Social Sciences Journal, 2(1), 5–21.
• Polat Unutkan, Ö. (2003). Marmara İlköğretime Hazır Oluş Ölçeğinin geliştirilmesi ve Standardizasyonu (Yayınlanmamış doktora tezi.). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Putnam, S. P., Ellis, L. K., & Rothbart, M. K. (2001). The Structure of Temperament from Infancy through Adolescence. In A. Eliasz & A. Angleitner (Eds), Advances in Research on Temperament (165-82). Germany: Pabst Science Publishers.
• Rothbart, M. K., Ahadi, S. A., Hershey, K. L., & Fisher, P. (2001). Investigations of temperament at three to seven years: The Children's Behavior Questionnaire. Child Development, 72(5), 1394–1408.
• Rothbart, M. K., & Bates, J. E. (2006). Temperament. In W. Damon, R. M. Lerner & N. Eisenberg (Eds.), Handbook of child psychology: Vol. 3. Social, emotional, and personality development (6th ed., pp. 99–166). New York, NY: Wiley.
• Schunk, D. H., & Zimmerman, B. J. (1994). Self-regulation of learning and performance: Issues and educational applications. Hillsdale, NJ: Erlbaum.
• Sleddens, E. F., Kremers, S. P., Candel, M. J., De Vries, N. N. ve Thijs, C. (2011). Validating the children's behavior questionnaire in Dutch children: Psychometric properties and a cross-cultural comparison of factor structures. Psychological Assessment, 23, 417–426.
• Sop, A. (2016). Ebeveyn tutumları, davranış problemleri ve okula hazır bulunuşluk arasındaki ilişkinin öz düzenlemenin aracılık etkisi ile incelenmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tanrıbuyurdu, E. F. ve Yıldız, T. G. (2014). Okul öncesi öz düzenleme ölçeği (OÖDÖ): Türkiye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 39(176), 317–328.
• Taylor, Z. E., Eisenberg, N., Spinrad, T. L., & Widaman, K. F. (2013). Longitudinal relations of intrusive parenting and effortful control to ego‐resiliency during early childhood. Child Development, 84(4), 1145–1151.
• Teglasi, H., Schussler, L., Gifford, K., Annotti, L. A., Sanders, C., & Liu, H. (2015). Child behavior questionnaire–Short form for teachers: Informant correspondences and divergences. Assessment, 22(6), 730–748.
• Tutkun, C. Tezel Şahin, F. ve Işıktekiner, S. (2016). Dört-beş yaş çocuklarının öz düzenleme becerilerinin incelenmesi. Ö. Demirel ve S. Dinçer (Ed.), Eğitim bilimlerinde yenilikler ve nitelik arayışı (ss. 459–473). Ankara: Pegem Akademi.
• Wilson, B. J. (2003). The role of attentional processes in children’s prosocial behavior with peers: Attention shifting and emotion. Development and Psychopathology, 15, 313–329.
• Zhou, Q., Chen, S. H., & Main, A. (2012). Commonalities and differences in the research on children’s effortful control and executive function: a call for an integrated model of self‐regulation. Child Development Perspectives, 6(2), 112–121.
• Zimmerman, B. J. (2000). Attaining self-regulation: A social cognitive perspective. In P. Pintrich, M. Boekaerts & M. Zeidner (Eds.), Handbook of self-regulation (pp. 13–39). Orlando, FL: Academic Press.