TY  - JOUR
T1  - YUNUS EMRE'NİN FİİLLERİNDE METAFOR
AU  - Erkınay Tamtamış, Hadra Kübra
PY  - 2021
DA  - December
DO  - 10.33171/dtcfjournal.2021.61.3.3
JF  - Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi
JO  - DTCF Journal
PB  - Ankara University
WT  - DergiPark
SN  - 2459-0150
SP  - 33
EP  - 47
LA  - tr
AB  - Yunus Emre, Anadolu'da yazı dilinin oluşmasında etkili olmuş, Türk kültürünün yapıtaşlarından birisidir. Yunus Emre'nin kullanmış olduğu dil, Türkçenin söz varlığının tarihive tespiti açısından oldukça önem arz etmektedir. Yunus Emre'yi anlamak veanlamlandırmak için çeşitli çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmada da Yunus EmreDivanı'ndaki fiillerin metaforlarla kazandığı mecaz anlamlar incelenmiştir. Çalışmadatarama modellerinden genel tarama modeli kullanılmıştır. Tarama modeliyle YunusEmre'nin Divanı'nda geçen basit ve türemiş Türkçe fiillerden yeni mecaz anlam kazananfiiller bu çalışmaya dâhil edilmiştir. Anlam genişlemesi yoluyla çok anlamlı durumda olanfiiller, çeşitli aktarmalarla yeni metaforik anlamlar kazanmıştır. Fiillerin kazandığı yenimetaforik anlamlar makalede tanıklarıyla birlikte verilmiştir. Araştırma bu yönüyleDivan'daki fiillerin metaforik sözlüğü durumundadır. Yunus Emre'nin yüzyıllar öncekullandığı söz varlığı, geniş anlam dünyası, metaforik kullanımlar ile Yunus Emre'ninbirikimi, hayal gücünü eserlerine yansıtması, kullandığı dilin işlerliği bir kez daha ortayaçıkmıştır. Araştırmada 83 fiilde metaforik anlam tespit edilmiştir. Bu fiillerin kimisindebirden farklı metaforik anlam söz konusudur. Dolayısıyla çalışmada 100'den fazlametaforik anlam kaydedilmiştir. Tanıklarıyla verilen bu metaforik anlamların çoğunundizinlerde ve tarihî sözlüklerde kayıtlı olmadığı görülmüştür. Çalışmada yer alan sözkonusu genişlemiş yeni anlamların sözlüklere geçirilme çıktısı çalışmanınamaçlarındandır. Bununla birlikte çalışmada yer alan fiillerin metinde bağlam içindekazandığı yeni anlamların, sözcük ve sözlük bilimi çalışmalarına da katkı sağlayacağıbeklenmektedir.
KW  - Yunus Emre Divanı
KW  - Mecaz
KW  - Anlam Genişlemesi
KW  - Fiiller
KW  - Metafor
CR  - Ahanov, K. (2008). Dil Biliminin Esasları. M. Ceritoğlu (Akt.). Ankara: Türk Dil Kurumu.
CR  - Aksan, D. (2005). Yûnus Emre Şiirinin Gücü. Ankara: Bilgi Yayınevi.
CR  - Aksan, D. (2009). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu.
CR  - Banarlı, N. S. (2001). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi I. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
CR  - Demir, G. Y. (2015). Sosyal Bir Fenomen Olarak Dilin Belirsizliği. İstanbul: İthaki Yayınları.
CR  - Eco, U. (2008). Yorum ve Aşırı Yorum. K. Atakay (Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
CR  - El-Cürcânî, E. B. A. (2015). Delâilü’l-İʻcâz Sözdizimi ve Anlambilim. O. Güman (Çev.). İstanbul: Litera Yayıncılık.
CR  - Erkınay, H. K. (2017). Eski Anadolu Türkçesi ile Kâmûs-ı Türkî’deki Fiiller Üzerine Karşılaştırmalı Anlam İncelemesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
CR  - Guiraud, P. (1975). Anlambilim La Sémantique. B. Vardar (Çev.). İstanbul: Gelişim Yayınları.
CR  - Guiraud, P. (1994). Göstergebilim La Sémiologie. M. Yalçın (Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
CR  - Guttenplan, S. (2009). Objects of Metaphor. UK: Oxford University Press.
CR  - Günay, V. D. (2007). Sözcükbilime Giriş. İstanbul: Multilingual Yayınları.
CR  - Hengirmen, M. (2009). Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: Engin Yayınevi.
CR  - İmer, K., Kocaman, A., Özsoy, A. S. (2011). Dilbilim Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
CR  - Jameson, F. (2013). Dil Hapishanesi, Yapısalcılığın ve Rus Biçimciliğinin Eleştirel Öyküsü. M. H. Doğan (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
CR  - Karaağaç, G. (2013). Anlam (Anlam Bilimi ve İletişim). İstanbul: Kesit Yayınları.
CR  - Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi Kavramlar-İlkeler-Teknikler. 23. baskı. Ankara: Nobel Yayıncılık.
CR  - Lakoff, G., Johnson, M. (2010). Metaforlar Hayat, Anlam ve Dil. (G. Y. Demir, Çev.). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
CR  - “Metafor”. Türk Dil Kurumu Sözlükleri. https://sozluk.gov.tr/ Erişim tarihi: 20. 10. 2021.
CR  - Ricoeur, P. (2003). The Rule of Metaphor The Creation of Meaning in Language. London: Routledge Classics.
CR  - Ricoeur, P. (2011). Zaman ve Anlatı 1. Zaman-Olayörgüsü-Üçlü Mimesis. (M. Rifat-S. Rifat, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
CR  - Tatçı, M. (2008). Yûnus Emre Dîvân ve Risâletü’n-Nushiyye. İstanbul: H Yayınları.
CR  - Tatçı, M. (2009). Yine Geldi Aşk Elçisi, Yûnus Emre Seçmeler. İstanbul: H Yayınları.
CR  - Tatçı, M. (2014). Yûnus Emre Dîvânı. Ankara: T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Kültür Eserleri. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10662,girispdf.pdf?0 Erişim tarihi: 20. 10. 2021.
CR  - Traugott, E. C., Dasher, B. R. (2004). Regularity In Semantic Change. UK: Cambridge University Press.
CR  - Uğur, N. (2007). Anlambilim Sözcüğün Anlam Açılımı. İstanbul: Doruk Yayımcılık.
UR  - https://doi.org/10.33171/dtcfjournal.2021.61.3.3
L1  - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2145439
ER  -