@article{article_1120779, title={Demografik fırsat penceresi veya demografik kriz penceresi: Coğrafi bir analiz}, journal={Türk Coğrafya Dergisi}, pages={39–52}, year={2022}, DOI={10.17211/tcd.1120779}, author={Can, Burhan}, keywords={Demographic Window of Opportunity, Demographic Window of Crisis, Age Structure of Population, Geographic Analysis, Turkey.}, abstract={Demografik geçiş sürecini yaşayan toplumlarda doğurganlıkta görülen düşüş, toplam nüfus içinde <br />çocukların orantısal olarak azalmasını sağlar. Diğer yandan, geçiş süreci henüz tamamlanmadığı <br />için, yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki payında ciddi bir artış da görülmez. Çocuk ve yaşlı nüfusun <br />azalmasıyla, çalışma çağındaki nüfus artar. Bu durum, iktisadi kalkınma için bir fırsat sunduğundan <br />bu özel döneme literatürde “Demografik Fırsat Penceresi” denilir. Dönem, bazı çalışmalarda <br />“Demografik Armağan” yahut “Demografik Bonus” şeklinde de nitelendirilmektedir. “Demografik <br />Fırsat Penceresi” dönemi, günümüz koşullarında nüfus yaşlanması ile sona erer. Nitekim nüfusun <br />%15’i, 65 ve üzeri yaşta ise toplum yaşlanmış olur. Fırsat penceresi dönemi geçicidir. Dolayısıyla <br />bu dönemde daha fazla istihdam yaratılması ve kaynakların daha rasyonel kullanılması önem taşır. <br />Nitekim Japonya’nın 1960’lardan, diğer Doğu Asya ülkelerinin 1970’lerden sonra yaşadıkları ekonomik <br />büyüme, demografik fırsat penceresiyle ilişkilendirilir. Bu fırsat değerlendirilemediği takdirde <br />süreç ‘demografik kriz penceresi’ne dönüşebilir. Demografik kriz penceresi; çalışma çağını kapsayan <br />15-64 yaş grubunun en yüksek orana ulaşması ile ortaya çıkan özel dönemde, bu grubun verimli <br />kullanılamaması sebebiyle oluşan ulusal yoksullaşma, toplumsal kargaşa ve çatışma sürecidir. Ortaya <br />çıkmasının altında yatan husus, işgücü arzındaki yüksek artışa işgücü talebinin karşılık verememesidir. <br />Çünkü düşük istihdamın ve bunun olumsuz etkilerinin, hem ekonomik hem de sosyal <br />alanda kendini göstereceği açıktır. Bu kavram, demografik fırsat penceresinin karşıtıdır. Brezilya, <br />Venezuela, Tunus gibi ülkelerde açılan pencere; demografik fırsat penceresi değil, demografik kriz <br />penceresidir. Bu ülkelerin bazılarında ciddi kargaşalar ve çatışmalar yaşanmış; bazılarında ise siyasal <br />iktidarlar devrilmiştir. Çalışmanın amacı, demografik kriz penceresinin oluşum süreçlerini tarihsel <br />ve karşılaştırmalı örneklerle ortaya koyup literatüre sokmaktır. Bu çalışmada, Türkiye İstatistik <br />Kurumu (TÜİK), Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Hazine <br />ve Maliye Bakanlığı’ndan oluşan ulusal ve Birleşmiş Milletler (BM), Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), <br />Dünya Bankası, Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD), International <br />Labour Organization’dan (ILO) oluşan uluslararası kurumlardan derlenen kantitatif veriler analiz <br />edilerek Tunus ve Brezilya gibi ülkelerde sürecin demografik kriz penceresi şeklinde yaşandığı belirlenmiştir. <br />Sürecin, Türkiye için de demografik kriz penceresine evrilmekte olduğu birtakım tablo <br />ve grafiklerle ortaya konulmuştur.}, number={81}, publisher={Turkish Geographical Society}