TY - JOUR T1 - ŞÜCAEDDİN VELİ OCAĞI: BALKAN ALEVİLİĞİNDEKİ YERİ, ROLÜ VE ÖNEMİ TT - THE OCAK OF SUCAEDDIN VELI: ITS PLACE, ROLE AND IMPORTANCE IN BALKAN ALEWISM AU - Ersal, Mehmet PY - 2013 DA - January JF - Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi JO - TKHBVD PB - Ankara Hacı Bayram Veli University WT - DergiPark SN - 1306-8253 SP - 207 EP - 230 IS - 63 LA - tr AB - Bu makalede, Batı Anadolu ve Balkan Aleviliğinin şekillenmesinde önemli bir yeri olan Şücaeddin Veli Ocağı’nın, geçmişte ve günümüzdeki inanç örgütlenmesi üzerinde durulacaktır. Ocağın Türkiye’de ve Balkan coğrafyasındaki hiyerarşik örgütlenmesi ve inançsal hinterlandı ortaya konularak talip ve dede topluklarının dağılımı verilecektir. İnançsal teşkilatlanma Türkiye ve Bulgaristan merkezli olmak üzere iki bölümde incelenecektir. Birinci bölümde Şücaeddin Veli Ocağı’nın Anadolu coğrafyasında Alevi inanç zümresi içindeki geçmişten bugüne gelinceye kadar üstlendiği rollere değinilerek hiyerarşik ve inançsal hinterlandı verilecektir. İkinci bölümde ise Bulgaristan’da “Otman Babalı” , “Babaî” olarak adlandırılan ve Şücaeddin Veli Ocağı’na bağlı topluluğun 1912 ve 1924 yıllarında Şücaeddin Veli Ocaklı Dedelerin bölgedeki gezilerinde tuttukları defter ve alan araştırmalarımızda elde ettiğimiz verilerden hareketle Balkan Aleviğindeki yeri ortaya konulmaya çalışılacaktır. Bunun yanında Balkanlardan Anadolu’ya göç hareketleri, inançsal değişim, talip ve baba topluluğunun iskânı tablolar halinde gösterilecektir. Çalışmada Şücaeddin Veli Ocağı ve Balkanlardaki Alevi varlığı üzerine yapılan yayınlardan yararlanılmakla birlikte bu yayınlardaki veriler, alan araştırmalarımız sonucunda elde ettiğimiz verilerle karşılaştırılarak bir sonuca ulaşılacaktır. Böylece Alevi ocakları üzerine yapılan çalışmalarda çoğu zaman ihmal edilen ocak sistemi bir bütün olarak incelecek, sistem içindeki farklılıklar ve değişimler sözlü ve tarihsel bağlamda değerlendirecektir. KW - Şücaeddin Veli Ocağı KW - Otman Baba KW - Babai KW - Balkan Aleviliği KW - Bulgaristan N2 - In this article, past and present belief organization of Şücaeddin Veli Ocak which has significant roll in embodiment of Western Anatolia and Balkan Alewism will be discussed Introducing hierarchical organization and belief domain of the “Ocak” in Turkey and the Balkans, it will be given the distribution of aspirant and spiritual leader “Dede” communities. The belief organization will be analyzed under two main titles with focuses on Turkey and Bulgaria. In the first part, the hierarchical structure and the belief domain will be given by mentioning roles of Şücaeddin Veli Ocak in Alewi belief community in Anatolia from past to present-day. As for the second part, it will be attempted to reveal the place of community named “Otman Babalı”, “Babai” in Bulgaria and connected to Şücaeddin Veli Ocak, in Balkan Alewism in the parallel with information which was gathered from fieldwork and from register of arresting Şucaeddin Veli Ocak’s spiritual leaders “Dedes” on their journeys through the region in 1912 and 1924. At the same time, migrations from Balkans to Anatolian and changes in belief system and also settlement of spiritual leader “Baba” and aspirant communities will be presented in tabular form. In the article, together with refers to publications on Şücaeddin Veli Ocak and Alevi existence on the Balkans, information gathered from our fieldwork will be crosschecked by bringing them in forefront. Thereby, “Ocak” system which is most of the time passed over in studies done on Alevi “Ocak”s will be analyzed as a whole. Differences and changes of the system will be evaluated in the oral and historical context CR - BARKAN, Ö. Lütfi. (1942). “İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeler”. İstanbul: Vakıflar Dergisi CR - DEMİRTAŞ, Mehmet. (1999), Deyiş, semah ve Türkülerle Şücaettin Köyü, Eskişehir. CR - ELÇİN, Şükrü. (1984), “Bir Şeyh Şücâüddin Baba Velayetnâmesi” Türk Kültürü Araştırma- ları, C.XXII/1-2, Ankara. 199, 218. CR - ENGİN, Refik. (2009). “Trakya ve Bulgaristan’da Bektaşiler ve Bektaşi Sürekleri”. Geçmiş- ten Günümüze Alevi-Bektaşi Kültürü. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı: 144-167. CR - ERSAL, Mehmet. (2011). “Alevi İnanç Sistemindeki Ritüelik Özel Terimler: Musahiplik” Turkish Studies, Volume 6/1 Spring 2011: 1058-1083. CR - ERSAL, Mehmet. (2012).“Çubuk Havzası Alevi Ocakları Bağlamında Alevi İnanç-Dede Ocaklarının Teşkilatlanması Üzerine Bir Değerlendirme” II. Uluslararası Tarihten Bu- güne Alevilik Sempozyumu, 23-24 Ekim 2010, Ankara: Cem Vakfı Yayınları CR - ERSAL, Mehmet. (2012). “Alevi İnanç Sisteminde Ocaklar arası Ritüelik Senkretizm”. Prof. Dr. Fikret Türkmen Armağanı. İzmir. 209, 218. CR - KARAMUSTAFA, Ahmet T. (Çev. Ruşen Sezer) (2011). Tanrının Kural Tanımaz Kulları İslam Dünyasında Derviş Toplulukları (1200-1550). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları CR - KILIÇ, Filiz, ARSLAN, Mustafa, BÜLBÜL, Tuncay. (2007). Otman Baba Velayetnamesi Tenkitli Metin. Ankara. CR - KILIÇ, Filiz, BÜLBÜL, Tuncay, KÖKEL, Coşkun. (2007). “Bulgaristan’da Bazı Yerleşim Yerlerindeki Alevi ve Bektaşi Talipleri İçeren 1924 Tarihli Bir Defter”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, Bahar 2007/43 CR - KÖKEL, Coşkun. (2006). “Eskişehir Yöresi Alevi Bektaşi Kültürünün Temel Dinamikleri” Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, Bahar 2006/37: 135-172. CR - KÖKEL, Coşkun. (2007). “Bulgaristan’da Yaşayan Alevilik Bektaşilik Üzerine” Türk Kültü- rü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, Bahar 2007/43 CR - KÖKEL, Coşkun. (2004). Eskişehir İli, Alevi-Bektaşi Köylerindeki İnanç Ritüellerinin Sos- yolojik Analizi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Gebze Yüksek Teknoloji En- titüsü. CR - KÖPRÜLÜ, Orhan. (1972). “Velayet-nâme-i Sultan Şücaüddin” Türkiyat Mecmuası, C.XVII, İstanbul. 177, 184. CR - MELİKOFF, İrene (1999). Hacı Bektaş Efsaneden Gerçeğe. İstanbul: Cumhuriyet Kitapları CR - OCAK, Ahmet Yaşar. (1999). Osmanlı İmparatorluğunda Marjinal Sûfîlik: Kalenderiler (XIV-XVII. Yüzyıllar). Ankara: Türk Tarih Kurumu. CR - OCAK, Ahmet Yaşar. (2002). Alevi ve Bektaşi İnançlarının İslam Öncesi Temelleri. İstan- bul: İletişim Yayınları. CR - OCAK, Ahmet Yaşar. (2011). Ortaçağ Anadolu’sunda İki Büyük Yerleşimci (Kolonizatör) Derviş Yahut Vefâiyye ve Yeseviyye Gerçeği: Dede Kargın-Emirci Sultan (13. Yüzyıl). Ankara: Gazi Üniversitesi Yayınları CR - ÖZGÜL, Vatan. (2005). Balabanlılar Dimetoka’dan Erzincan’a Bir Alevi Aşiret. İstanbul: Pan Yayınları. CR - SAY, Yağmur. (2006). Anadolu’nun İslamlaşması ve Türkleşmesi Sürecinde Gazi-Eren-Ev- liyaların Rolü Seyyid Battal Gazi ve Külliyesi. İstanbul: Su Yayınları. CR - SAY, Yağmur. (2010). Kalenderi, Alevi ve Bektaşi Kültünde Önemli Bir Alp-Eren Gazi Şucâ’eddîn Velî (Sultan Varlığı) ve Velâyetnamesi. Ankara: Eskişehir Valiliği Yayınları. CR - SAY, Yağmur (2006). “Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında Önemli Bir Kült Kim- lik: Şücaeddin Veli (Sultan Varlığı)” Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergi- si, Bahar 2006/37: 99. CR - SAYGI, Hakkı. (1996). Şeyh Safi Buyruğu ve Rumeli Babagan (Bektaşi) Erkanları, İstanbul: Saygı Yayınları. CR - ŞAHİN, Haşim. (2010). “Şücâüddin Veli” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstan- bul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 247,248. CR - TAŞGIN, Ahmet. (2006). Güneydoğu Anadolu’da Türkmen Aleviler-Diyarbakır ve Çevre- si, İstanbul: Ataç Yayınları CR - TAŞĞIN, Ahmet. (2012). “Alevi Metinlerinin Anlaşılmasında Karşılaşılan Sorunlar: Alevi- liğin Yeniden Zuhuru”, II. Uluslararası Tarihten Bugüne Alevilik Sempozyumu, Ankara 2010, İstanbul: 2012 Cem Vakfı Yayınları. 237, 253. CR - YAMAN, Ali (2009). “Alevilerde Dedelik ve Dede Ocakları”. Geçmişten Günümüze Alevi -Bektaşi Kültürü. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı: 178-202. CR - YAMAN, Ali (2006). Kızılbaş Alevi Ocakları. Ankara: Elips Kitap. CR - YILDIZ, Ayşe (2006). “Şücaeddin Baba Velayetnamesi” Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, Bahar 2006/37: 49-98. CR - YILMAZ, Hacı (2006). “Sultan Şücaeddini Veli Zaviyesi ve Vakfına ait Yeni Belgelere Bir Bakış” Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, Bahar 2006/37: 7-48. Kaynak Kişi Dizini CR - Abidin Harman, (1933), Sağlık Mahallesi Çorlu Tekirdağ, İlkokul, Baba CR - Ahmet Erol, (1941), Sağlık Mahallesi Çorlu Tekirdağ, Ortaokul, Zâkir CR - Ahmet Kuzukıran (Kara Veli), (1938), Kargın, Çubuk, Ankara, İlkokul, Dede CR - Ahmet Sargın, (1938), Kurşunlu, İnegöl, Bursa, İlkokul, Baba CR - Ali Ay, (1947), Kurşunlu, İnegöl, Bursa, İlkokul, Baba CR - Ali Ay, (1960), Kurşunlu, İnegöl, Bursa, İlkokul, Rehber CR - Ali Dedeoğlu, (1941), Mart, Şabanözü, Çankırı, İlkokul, Dede CR - Ali Güven, (1941), Eskişehir, Yüksek Okul, Emekli Öğretmen, Dede CR - Ali Rıza Yavuz, (1946), Üçsaray, Seyitgazi, Eskişehir, İlkokul, Rehber CR - Ali Türkân, (1938), Kurşunlu, İnegöl, Bursa, İlkokul, Rehber CR - Arif Dalkılıç, (1937), Susuz, Çubuk, Ankara, İlkokul, Dede CR - Baki Özdemiroğlu, (1963), Mart, Şabanözü, Çankırı, İlkokul, Dede CR - Battal Dalkılıç, (1948), Susuz, Çubuk, Ankara, İlkokul, Dede CR - Burhan Dereli, (1970), Haskovo Bulgaristan, Lise, Zâkir CR - Dağıstan Demirhan, (1938), Hasan Dede, Kırıkkale, İlkokul, Dede CR - Hakkı Saygı, (1931), Zeytinburnu İstanbul(Silistre Kolabina), Ünv. Terk, Baba CR - Halil Özdemiroğlu, (1931), Mart, Şabanözü, Çankırı, İlkokul, Dede CR - Hasan Ali Uzun, (1976), Arslanbeyli Seyitgazi Eskişehir, Üniversite, Zâkir CR - Hasan Dedeoğlu, (1929), Mart, Şabanözü, Çankırı, İlkokul, Dede CR - Hasan Hüseyin Güvenç, (1923), Aşağı Karaköy, Çubuk, Ankara, Okuryazar, Dede CR - Haşim Demirhan, (1950), Hasan Dede, Kırıkkale, Lise, Dede CR - Hayrettin Demirtaş, (1941), Arslanbeyli, Seyitgazi, Eskişehir, Ortaokul, Dede CR - İbrahim Yapar, (1930), Zeytinburnu İstanbul(Silistre Doğum), İlkokul, Baba CR - Kerime Demirtaş, (1943), Arslanbeyli, Seyitgazi, Eskişehir, İlkokul, Anabacı CR - Koray Yurdagül, (1978), Hayrabolu Tekirdağ, Üniversite, Zâkir CR - Mehmet Açık, (1948), Çorlu Merkez Tekirdağ, İlkokul, Dede CR - Mehmet Demirtaş, (1958), Arslanbeyli, Seyitgazi, Eskişehir, Yüksek Okul, Dede CR - Mehmet Kopçalı, (1935), Çiftlik Kırcaali Bulgaristan, İlkokul, Baba CR - Merdan Öztürk, (1945), Çorlu Merkez Tekirdağ, Üniversite, Talip CR - Muharrem Tezol, (1944), Çeşmeli Çorlu Tekirdağ, Lise, Baba CR - Muharrem Topaloğlu, (1947), Zeytinburnu İstanbul, Üniversite, Baba CR - Mustafa Alimustafa, (1958), Mandacı Kırcaali Bulgaristan, Ortaokul, Talip CR - Mustafa Özer, (1952), Seyitgazi, Eskişehir, İlkokul, Dede CR - Nevzat Demirtaş, (1933), Arslanbey Seyitgazi Eskişehir, İlkokul, Dede CR - Rıdvan Korkutan, (1942), Kocaeli Mecideye(Mesim mh), İlkokul, Baba CR - Sadullah Yenidoğan, (1931), Karalar Kırcaali Bulgaristan, İlkokul, Baba CR - Salih Topaloğlu, (1923), Zeytinburnu İstanbul(Silistre Doğum), İlkokul, Talip CR - Veli Horasanlı, (1949), Sağlık Mahallesi Çorlu Tekirdağ, Lise, Dede CR - Veli Topaloğlu, (1949), Zeytinburnu İstanbul, Ortaokul, Zâkir CR - Veli Yurdakadim, (1953), Sele, Çubuk, Ankara, İlkokul, Dede CR - Veysel Bayram, (1956), Kazçılar Razgrad Bulgaristan, Üniversite, Talip CR - Zehra Demirtaş, (1964), Arslanbeyli, Seyitgazi, Eskişehir, Lise, Anabacı UR - https://dergipark.org.tr/en/pub/tkhcbva/issue//1157589 L1 - https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2580923 ER -